Sózlik quramındaǵı ajiralmas birlikler frazalogiyalıq sóz dizbekleri máni hám quram boyinsha klassifikatsiyalanıwı leksikalogiya sózlikler hám olardıń túrleri Joba

Sózlik quramındaǵı ajiralmas birlikler frazalogiyalıq sóz dizbekleri máni hám quram boyinsha klassifikatsiyalanıwı leksikalogiya sózlikler hám olardıń túrleri


Joba :

1. Frazeologiya hám frazeologizm.

2. Frazeologizmlarning semantik strukturası.
3. Frazeologizmlarda semantik munasábetler.
4. Frazeologik sinonimiya.
5. Frazeologik antonimiya.
6. Frazeologik omonimiya.
7. Leksikalogiya

Frazeologiya hám frazeologizm. Frazeologiya (gr.phrasis-ańlatpa hám logos-táliymat ) termini eki mániste isletiledi. 1) til frazeologik quramın uyreniwshi filologiya tarawı ; 2) sol tildiń frazeologizmlari kompleksi.

Frazeologiyaning úyreniw predmeti frazeologizmlarning tábiyaatı hám zotiy qásiyetleri hám de olardıń sóylewde ámel qılıw nizamlıqları bolıp tabıladı.
Frazeologizmlar til hádiysesi retinde til hám sóylewqa tiyisli birlikler bolıp tabıladı. Birdan artıq ǵárezsiz leksema kórinisiniń birikuvidan tashkil tawıp, obrazlı mánislik tábiyaatqa iye bolǵan tilge tiyisli birlik frazeologizm dep ataladı : shoqqı shashı tik boldı, sirkesi suw kótermeydi, qattı qorqtı, taqıyası yarım, eki gapning birinde, boshga kóteriw hám basqa.
Frazeologizmlar sóz dizbegi, frazeologik birlik, frazeologik birikpe atamaları menen de júritiledi.
Frazeologiya leksikologiya bóliminiń strukturalıq bólegi bolıp tabıladı. Frazeologizmlar qurawshılarǵa kóre qospa leksemalar, sóz birikpesi hám gáplerge uqsaydı. Biraq olar kóbirek qospa leksemalar sıyaqlı til jámiyeti sanasında tayın hám turaqlı halda jasaydı. Basqasha aytqanda, frazeologizmlar tilde barlıq tilge tiyisli birliklerge tán bolǵan ulumiylik tábiyaatına iye boladı hám sóylewde jekelik retinde kórinetuǵın boladı.
Frazeologizmlar leksikalogik birlik bolǵanlıǵınan ol sóylew processinde gápler quramında bir ǵárezsiz sóz sıyaqlı háreket etedi- bir gáp bólegi yamasa keńeytiriwshi retinde keledi: 1. Madamin moynına qoyılǵan aybnomadan tamam háwirinen tústi. (Perde Tursun). 2. Stol janına kelguncha onıń bası aylanıp ketti (Saida Zununova). 3. Qas qoyaman dep kóz shıǵaratuǵın bunday hádiyseler ele da hár waqıttan júz berip turıptı. («Ózbekstan ádebiyati» hám kórkem óneri. 4. Kavushini tuwrılap qoyıw kerek. ( As. Toliq huqıqlı.). 1-hám 2-gáplerde frazeologizmlar gáp orayı -kesim poziciyasinde, 3-gapda sóz keńeytiruvchisi anıqlawshı hám 4-gapda pútkil bir ıyesiz gáp wazıypasında kelgen.
Frazeologizmlar sırtqı kórinisi tárepinen sóz birikpesi hám gáp kórinisinde boladı. Sóz birikpesi kórinisindegi frazeologizmlar: ko'ngli bos, enka-dińkesin shıǵarıw, jig'iga tiyiw, bel bólew, kir izlew, terisiga sig'may ketmek hám h. Gáp tipidagi frazeologizmlar «gap keńeytiruvchisi+kesim» qálipi jemisi bolıp tabıladı: istarasi ıssı, ishi qara, labi-labiga tegmaydi, ko'ngli ashıq, ǵarbızı qo'ltig'idan túsiw, kapalagi ushıp ketti, juwan ishekinen yel ótpegen, shoqqı shashı tik bolıw hám h.
Ayırım leksik birlikler frazeologizmlarning evolyuciyalıq rawajlanıwı jemisi bolıp tabıladı: dárdeser, toshbag'ir, boshog'riq. Sonday eken, leksemalar payda bolıw dáreklerinen biri frazeologizmlar bolıp tabıladı.
Frazeologizmlar, tiykarlanıp, belgi hám háreket ańlatadı. Sonday eken, olar grammatik tárepten belgi hám háreket bildiriwshi sóz gruppalarına tiyisli bolıp tabıladı.
Peyil gruppaına tiyisli frazeologizmlar: Asqazansına tiyiw, jaqsı ko'rmoq, haldan toymoq, taqat kesesi tolıw, shoqqı shashı tik bolıw, awızına taqan salıp qoyıw, padadan aldın shań shıǵarıw.
Sapa gruppaına tiyisli frazeologizmlar: ko'ngli bos, reńi suwıq, júregi taza, júris-turısi tınıshsız, dili sıya, kayfi buzıq.
Usıl gruppaına tiyisli frazeologizmlar: ipidan-ignasigacha, eki dúnyada da, miridan-sirigacha, awa -hu deguncha.
Sóz - gáplerge tiyisli frazeologizmlar: turǵan gáp, soǵan qaramay, úlken gáp.
Frazeologizmlar filologligimizda arnawlı bir sóz gruppaları boyınsha klassifikaciya etilmegen hám grammatik qásiyetleri jetkilikli dárejede úyrenilmagan.
Frazeologizmlar leksik birlikler sıyaqlı tutınıw chastotası kózqarasınan da klassifikaciya etiledi. Buǵan kóre umumiste'mol frazeologizmlari (haldan toymoq, soǵan qaramay, ámelge shıǵıw ) hám qollanılıwı shegaralanǵan frazeologizmlar parıq etedi. Qollanılıwı shegaralanǵan frazeologizmlar qollanılıw dáwiri (gónergen hám zamanlas ) hám sheńberi (dialektal, ilimiy, kórkem sóylesiw) menen de málim bir ayırmashılıqlarǵa iye.
Gónergen frazeologizmlar: alipti tayaq demoq, aliplayloni bir shoqmarda qochiradigan, dastin aliplom etip, gellesin da etip, jeń silkiw,
Dialektal frazeologizmlar: alańlaw (qáweter olmoq) ko'ngli tob tasladı (ezildi), halak bolıw (ovora bolıw ), qumortqisi quridi (ıntıq bolıw ) Ilimiy frazeologizmlar: názer taslaw, kózge taslanıw, bekkem baylanıstırnmoq, tuwrı keliw, múmkinshilikler sheńberi, qolay qurshaw.
Kórkem frazeologizmlar: taqat-kesesi tolıw, awızınıń tanobi qashıw, awızından bodi kirip, shodi shıǵıw, qildan qıyıq izlew, six da kuymasin, kebap de, basında ǵoza shaqmaq.
Sóylesiw sóylewi frazeologizmlari: arpasini shiyki oriw, jerge urıw, júregi qan, kózi tar, kózi ash, bası ashıq.
Frazeologizmlarning kópshiligi kórkem hám sóylesiw sóylewine xos bolıp tabıladı.
Frazeologizmlarning semantik strukturası. Frazeologizmlar eki yoqlama tilge tiyisli birlik bolıp, forma hám mazmunning dialektik birliginen ibarat. Frazeologizmlarning formasıy tárepin sózler (leksemalar emes) quraydı. Olardıń mazmunıy tárepi frazeologik mánis bolıp tabıladı. Frazeologik mánis oǵada quramalı tábiyaatlı bolıp, leksemalarda bolǵanı sıyaqlı olardıń ayırımları denotativ tábiyaatlı bolsa, basqaları grammatik mániske iye, tek. Mısalı, ǵárezsiz sóz gruppalarına kiretuǵın frazeologizmlar: (búrgege ashshı etip, kórpege ot qoyıw, ǵarbızı qo'ltig'idan túsiw, ko'ngli bos, hash-pash deguncha) denotativ mániske iye bolsa, turǵan gáp, soǵan qaramay sıyaqlı ar-namıstaqil frazeologizmlar tek grammatik wazıypa atqaradı.
Ádetde, frazeologizmlarning mánisi bir leksema mánisine teń dep ataladı. Biraq hesh qashan olar teń emes. Sebebi frazelogizm hám leksema mánisi teń bolsa edi, ol jaǵdayda frazeologizm artıqsha bolıp qolar edi. Mısal retinde [yoqasini ustaw] frazeologizmi menen [hayron bolıw] leksemasining mánislerin salıstırıwlap kóreylik. Usı frazeologizm «kutilmagan, túsinip bolmaytuǵın zat yamasa hádiyseden oǵada dárejede tásirlenip, hayran qalıw» bolsa,[hayron bolıw] leksemasi «kutilmagan, túsinip bolmaytuǵın zat yamasa hádiyseden tásirlanmoq» sememasiga iye. Hár eki mániste de kisi ishki psixik jaǵdayı (denotat) sawlelengen. Biraq frazeologizm mánisinde «o'ta dárejede» hám «so'zlashuv usılına xos», «bo'yoqdor» semalariga egaligi menen «hayron bolıw» leksemasidan parıq etedi. Sonday eken, frazeologizmlarda, kóbinese, ańlatpa semalarida obrazlılıq, boyawdorlik bo'rtib turadı. Ulıwma alǵanda, frazeologik mánis torroq hám arnawlı birlew, leksema mánisi bolsa oǵan salıstırǵanda keńlew hám abstraktlaw boladı. Mısalı,[hayron bolıw] leksemasi umumuslubiy hám boyawsız bolıp tabıladı. Sonıń ózi-aq onıń barlıq usıllarda qollanıw múmkinshiligine egaligini jáne onı ańsatǵana túrli «bo'yoqlar»menen isletiw múmkinligin kórsetedi.
Usıdan ayqın boladı, frazeologizm hám leksemalarni bir zat yamasa hádiyseni atawsa -de, (ataw sememalari birdey bolsa -de), ańlatpa boyawları menen keskin parıqlanıp turadı (yaǵnıy ańlatpa semalari túrlishe bolıp tabıladı).
Frazeologizmlar birdan artıq sózden dúziledi. Biraq olardıń mánisi quraytuǵın mánisleriniń ápiwayı jıyındısı emes. Mısalı,[qo'yniga qol salıp qoyıw] frazeologizmining mánisi [qo'yin],[qo'l],[solmoq] leksemalari mánisleri sintezi yamasa qosılıwshı emes. Frazeologizmlar mánisi quraytuǵın sózler tolıq yamasa bólekan kóshpeli mániste isletiliwi nátiyjesinde payda boladı. Mısalı, birovning pikirin biliwge urınıw háreketi onıń qoynini titkilab, nesi bar ekenin biliwge umtılıw háreketine uqsaydı. Nátiyjede, qoyniga qol salıp qoyıw erkin birikpesi ózinden ańǵarıwılgan mazmunga uqsas bolǵan basqa bir mazmunni ańlatıwǵa qánigeliklesedi hám qurılma frazeologizmga aylanadı. Yamasa kisi qoltıqlap ketip atırǵan ǵarbızın túsirip jiberse, qanday jaǵdayǵa túsedi? Geypara zattan psixik tushkunlikka túsken adamdıń jaǵdayı soǵan sáykes bolıp tabıladı hám nátiyjede erkin birikpe frazeologizm mánisine iye boladı.
Bul bolsa frazeologik mánistiń logikalıqlıgınan dárek beredi.
Frazeologizm tártibindegi ayırım sózdiń kóshpeli mániste, basqalarınıń óz mánisinde qollanılıwı nátiyjesinde de payda bolıwı múmkin. Mısalı, aqlini jew, kózin boyaw, kózi-kózine tústi, awızı qulaǵında frazeologizmlarida aqıl, kóz, awız sózleri óz mánisinde jew, boyaw, túsiw, qulaǵında sózleri kóshpeli mániste bolıp tabıladı.
Geyde háreket-jaǵdaydıń nátiyjesin ańlatiwshı qurılmalar frazeologizmga aylanadı. Mısalı, kisi ókiniwi nátiyjesinde barmaǵın tishlab qalıwı múmkin. Sol sebepli barmaǵın tishlab qalıw apparatı frazeologik baha kásip etken. Tishni-tishga qoyıw, shoqqı shashı tik bolıw, labiga uchuq toshmoq sóz dizbegileri de usılar gápinen bolıp tabıladı.
Ayırım frazeologizmlar túrli diniy isenimler, túsinikler, ráwiyatlar tiykarında da qáliplesedi: 1. Onıń kúyewine meniń kózim tekkan emiw (I. Rahim.) 2. Hámmeni qoyıp, sizdiń soldat balasıngizga tegaman dep kózim ushıp turıptıma? (M. Muhamedov). 3. «Jabirkesh»dıń da, gúwalarınıń da quyrıǵı qorjında gápleri sonday sorawlar beriliwin talap etardi. (M. Ismoiliy)
Frazeologizmlar, tiykarlanıp, bir mánisli bolıp tabıladı. Biraq polisemantiklik frazeologizmlarda da ushırasıp turadı. Mısalı, aqli jetedi frazeologizmi «idrok qılıw», «ishonch payda etiw» mánisine moynına qoyıw sóz dizbegi 3 - «aybni birovga túbirmoq» «isbotlab tán alıw etdirmoq», «biror jumıstı orınlawdı birovning moynına júklew» mánislerine, qolǵa olmoq sóz dizbegi bolsa 4- «o'z ixtiyoriga ótkerip alıw», «qo'qqisdan hújim etip basıp olmoq», «qamash maqsetinde tutıw», «biror jol menen óz qálewine boysunatuǵın qılıw» mánislerine iye.
Frazeologik polisemiyada barlıq mánisler kóshpeli bolǵanlıǵı sebepli, olardı bas hám tuwındı mánislerge ajıratıw qıyın.
Frazeologizmlarda semantik munasábetler. Leksikada bolǵanı sıyaqlı frazeologiyada da tilge tiyisli-semantik munasábetler ámel etedi. Frazeologik sinonimiya. Mánisdoshlik hádiysesi frazeologizmlarda da ámel etedi. Frazeologizmlarning mánisdoshlik paradigmasında birlikler ańlatpa semalari dárejesine kóre parıq etedi: jaqsı ko'rmoq-ko'ngil bermek, jer menen jeksen etiw-kulini ko'kka sovurmoq, ipidan ignasigacha, miridan sirigacha, qilidan quyrug'igacha hám h. Mánisles frazeologizmlarning ataw semalari birdey boladı. Mısalı, ipidan ignasiga-miridan sirigacha, qilidan quyrug'igacha sıyaqlı sóz dizbegilerinde «butun tolıq maǵlıwmatları menen» ataw semasi ulıwma bolıp tabıladı. Biraq olar stilistik xoslanganlik hám boyawdorlik dárejesin ańlatiwshı semalari menen parıq etedi.
Sinonim frazeologizmlarni frazeologik variantlardan parıqlaw kerek. Sinonim sóz dizbegilerinde áyne bir sóz birdey bolıwı múmkin. Lekin qalǵan sózler sinonim leksemalarning kórinisleri bolmawi kerek. Jonini qısımlap hám júregin qısımlap sóz dizbegilerinde birdey sóz bar. Biraq jan hám júrek sózleri sinonim leksemalar kórinisi emes. Ko'ngliga tugmoq hám júregine tugmoq sóz dizbegileri frazeologik variantlar bolıp tabıladı.
Frazeologik antonimiya. Qarsı mánisli antonimlar bir-birine teris túsiniklerdi ańlatadı. Mısallar : ko'ngli jayına tústi-júregine ǵulǵula tústi, qanı qaynadi-awızı qulaǵına jetti.
Frazeologik omonimiya. Frazeologizmlar omonimik munasábette de bolıwı múmkin. Mısallar : sóz bermek I, sóz bermekII, boshga kóteriwI, boshga kóteriw II, qolǵa kóteriwI, qolǵa kóteriwII.
Frazeologizmlardagi dárejeleniw, giponimiya, funktsionimiya, ierarxionimiya sıyaqlı semantik munasábetler óz izertlewlerin kútip atır.
1. Leksikogiya tildiń sózlik baylıǵın úyreniw menen shugullanadi. Leksikologiya páni sóz mánisiniń ózgeriwi, yaǵnıy sóz mánisiniń keńeyiwi hám torayishi, sózlerdiń forması hám sózdiń mánis munasábetine kóre túrleri, olardıń tapy jáne social qatlamları, jańa sózlerdiń payda bolıwı sıyaqlı qatar máselelerdi úyrenedi.
Leksikologiya semasialogiya, leksikografiya, onomosiologiya, eti-mologiya, frazeologiya, onomostika sıyaqlı bólimlerdi óz ishine aladı.
Semasiologiya til birlikleri (til belgileri) ni mánis jixatdan úyrenedi. Til belgileri sózdiń forması hám sózdiń mánisi jixatidan izoxlanadi (bul orında bizni sóz qızıqtirayotganligi ushın gáp sol birlik tugrisida baradı ). Sózdiń forması degende onıń quramındaǵı dawısları, suzning mánisi degende onı tashkil - etken dawıslar yigindisidan ańǵarıwılatuǵın mánis názerde tutıladı. Semasiologiya tildiń barlıq mánis bildiriwshi birliklerin úyrenedi.
Sóz tildiń tiykarǵı birligi bolıp, ol xar bir til yarusi tárepinen úyreniliwi múmkin.
Sóz fonetikalıq jixatdan qáliplesken bir pútinlik bolıp tabıladı; Fonema hám morfemalar sózdiń tiykarǵı birlikleri; sózler tiykarǵı ǵárezsiz birlik bolıp, óz o'rg'usiga iye. Pát sózdiń fonetikalıq jixatdan pútkilligin támiyinlep, odaǵı dawıslardı birlestiradi hám usınıń menen birge sóylew.processinde bir suzni ekinshisidan parıqlawǵa xızmet etedi. Sózdiń pútkilligin kursatuvchi bir dálil pauza bolıp tabıladı. Ekenin aytıw kerek, sóz bir háreketde aytılıw etilip, onı pauzalarga bulish múmkin emes. Házirgi zaman filologliginde suzning mánisin, signifikat termini menen, sóz anglatayotgan mánis denotat termini arqalı ataw múmkin.
2. Joqarıda belgilengeni sıyaqlı, sózdiń materiallıq tárepi túsinikti sáwlelendiredi. Bul belgi basqa belgilerden tupten parıq etedi. Bunıń boisi sonda, til belgileri ádetde, fakat mulokatga xızmet etedi. Boshka signal sistemalarındaǵı belgiler bolsa (mısalı, svetoforning jasıl, sarı., qızıl reńleri) tábiyaat hám jámiyette basqa máselelerde xam isletilmaydi, reńni ańlatadı, signal sisteması belgi retinde qollanıwı bolsa olardıń ekilemshi jámiyet aǵzaları arasında shártlashib, kelisip alınǵan wazıypası bolıp tabıladı.
Ekenin aytıw kerek, sózdiń materiallıq qobigi (tárepi) túsiniktiń belgisi dep karaladi. Bul urında suzning mánisin xam túsiniktiń belgisi dep bola ma? Joq., álbette. Sebebi, sózdiń mánisi sóz hám predmettiń birgelikte sawleleniwi bolıp tabıladı: sózdiń mánisi, túsinikti ańlatpalamaydi, bálki túsiniktiń tashkil tabıwında hám rawajlanıwdaasos retinde dáldalshı xızmetin oteydi. Insanǵa tán bolǵan ekinshi signal sisteması oǵan pikirlew procesiniń strukturalıq bólegi bolǵan túsinikler sistemasın jaratıw imkaniyatın beredi. Ekenin aytıw kerek, sananıń bir bólegi bolǵan oylaw, bolmıstıń tek mantiliy in'iqosi bolmay, bálki zat hám hádiyse emokional estetik kózqarastan xam sáwlelendiredi, basqasha etip aytqanda, adamlardıń baylanısıw ushın tańlaǵan suzlari quramında munasábetleri de qatnasadı, sol sebepli túsinik quramında emosional mánistiń bolıwı tábiyiy bolıp tabıladı. Quramında bunday mánisleri bolmaǵan túsinikler xam boladı, olarǵa leksema, atom, kosmos, algoritm sıyaqlı atamalar kiredi.
Usınıń sebepinen atamalarǵa salıstırǵanda birden-bir talap olardıń ob'ektiv
bulishi bolıp tabıladı. Olar mudami bir waqıya yamasa xodisani ańlatıwı zárúr,
olarda sub'ektivizm ga orın joq atamalar sap túsiniklerdi ańlatıwı kerek. Mısalı, fonema, leksema, integral, kvant, elektron hám basqalar,;
Tillerde tek emokiyani (xayajonni) ańlatatuǵın suzlar xam bar. mısalı, ox., ux., voy hám basqalar. Sonday etip, sózdiń materiallıq qobigi túsiniktiń belgisi sózdiń mánisi bolsa túsiniktiń qáliplesiw tiykarı bolıp tabıladı: túsinik sóz járdeminde hám onıń tiykarında payda boladı.
1 Sózlerdiń leksik mánisi to'grisida gáp barǵanda, daslep olardıń tildegi mánisleri menen sóylew degi mánislerin parıqlaw zárúr. Joqarıda aytılǵanı sıyaqlı, sózlerdiń mánisi ulıwmalastırıw ózgeshelikine iye bolıp, bul ózgeshelik tilge tiyisli mánis yamasa leksikalogik mánis dep ataladı. Sózlerdiń anıq arnawlı bir mánisleri tek sóylewde anıq boladı.
Leksik mánis zat hám xodisalar munasábetine kóre tómendegi túrlerge ajırasıwı múmkin:
Ataw mánisi. Sózlerdiń tildegi tiykarǵı wazıypası zat hám hádiyse ataw bolıp tabıladı. Ataw mánisi degende leksik mánistiń áne sol wazıypası tushunildi. Ataw mánisine iye bolǵan sózler esitilgende. kisi gúzek ońında anglayotgan zat gewdelenedi: ayıw,, pıl. qursatish mánisi. hámme sózler xam ataw mánisine iye emes.
Ayırım sózler tek zat hám hádiyse kórsetiwge xızmet etedi. Mısalı, ózbek tilindegi ol, bul, sol, orıs tilindegi eto, etot, dám sıyaqlılar.
Tuwrı mánis. Bo' mánis tikkeley atalap atırǵan zat hám hádiyseni ańlatadı : taw, terek, suw, hám boshk..
Z. Kóshpeli mánis. Xar kanday sózdiń mánisi bir neshe kishi mánisler (semalar) den dúziledi. Mısalı, túlki sózi jabayı jırtqısh, shıraylı, hayyar, sút emizuvchi hám basqa semalardan shólkemlesken. Geyde áne sol mánislerden biri jetekshi etip alınıp, onı shaxs yamasa zatqa salıstırǵanda xam isletiledi. Mısalı, ol adamǵa salıstırǵanda túlki dep atalsa, bul adamdıń hayyarlıǵı názerde tutıladı. Bul sózdi kóshpeli mániste isletiw bolıp tabıladı.
Sóz mánisiniń kóshiwi tórt qıylı usılda ámelge asadı :
=>Metafora - eki zattıń bir-birine uqsaslıǵı tiykarında bir sóz
menen ekinshisin ataw metafora dep atalıb, sóz mánisin kúshay
tirishga xızmet etedi: gúzek - adamdıń, uzukning, yogochning kuzi.
=>Metonimiya - zat hám hádiyseń mákan yamasa zaman degi óz-ara turaqlı boglanishi tiykarında birewiniń atınıń boshkasiga kóshiriw metonimiya xodisasi dep ataladı : dasturxanǵa qarang, Navaiynı o'qimoq.., =>Sinekdoxa - bul xodisa metonimiyaning strukturalıq bólegi bolıp, ol jaǵdayda bir pútinlikti ańlatıwshı suz orkali, sol pútinliktiń bir bólegi yamasa sol bólim arqalı usı bólekti óz ishine alıwshı bir pútinlikti ańlatıw túsiniledi: tırnaqqa zor, zal gurillab kulip jiberdi.
=>vazifadoshlik - bunda predmetlerdiń etetuǵın jaqsı, yaǵnıy atqaratuǵın wazıypası uqsatıladı : qanat - qushning qanatı, samolyottıń qanatı.
4. Sózler bir yamasa birdan artıq, mániske ıyelewi múmkin. Bir mánislilik xodisasi monosemiya. Kóp mánislilik xodisasi bolsa polisemiya, dep ataladı. xar eki xodisa xam sózdiń semantik strukturasına tán xodisalar bolıp tabıladı.
Til xodisasi retinde monosemiyaning emes, bálki polisemiyaning úyreniliwi kóbirek teoriyalıq hám axamiyatga iye. Umumiste'moldagi sózlerdiń tiykarǵı bólegi qup a'noli bolıp tabıladı. Polisemiya derlik barlıq gruppa sózlerge tán xodisa bolıp tabıladı.
Kóp mánislilik eki tiykarǵı jol menen payda boladı : sózdiń jańa mánis kásip etiwi nátiyjesinde; ekinshisi kóp mánisli sózden yamasa kóp mánisli affiks jardeminde sóz soǵılıwı nátiyjesinde.