T. C. Mİ Llî EĞİ Tİ m bakanliği megep meslekiEĞİ Tİ
Şekil 1.1.3: Geometrik motifli kompozisyonun çizgisel ve plastik analiz deseni
Download 316.16 Kb. Pdf ko'rish
|
|
Şekil 1.1.3: Geometrik motifli kompozisyonun çizgisel ve plastik analiz deseni 1.2. Şablon Resim Şablon resimler yapı lacak olan rölyefin kompozisyon ve ş ekillerini belirten ölçekli resimlerdir. Ş ablon resmin uygulama ölçülerine getirilmesi iş i iki aş amadan oluş ur. Birincisi kompozisyon deseninin çizgiyle çizimi, ikincisi ise çizgisel deseni uygulama ölçülerine getirerek büyütme aş amaları
dı r. Ş
ablon resimler uygulamaya yön ve ı ş ı k tutacak resimlerdir. Geleneksel desenlerin doğ ru ve orantı lıaktarı
lması , rölyefin modelaj uygulama aş aması nda
önem taş ı maktadı r. 1.2.1. Çizgisel Yapı m Resmi Çizimi Çizgisel yapı m resmi küçük ölçeklerde net biçimde çizilir. Detaylarınetleş tirerek ve gereken kompozisyon değ iş iklikleri yansı tı larak düzgün çizilir. Bu resmin ölçüleri, kullanı lacak büyütme makinesi özelliklerine göre alı nı r.
12 1.2.2. Yapı m Resmi Şablonu Çizimi Küçük ölçekli desen, büyütme makinesi üzerine takı lı r. Daha önce belirlenen uygulama ölçüleri makinenin ayarlanması yla elde edilir. Yansı yan desenin uygulama ölçüleri metrelerle ölçülür ve kontrol edilir. Büyük ş ablon kâğ ı dıyansı ma alanı na bantlarla yapı ştı
rı lı r. Kâğ ı dı n kalı n olmaması na dikkat edilir. Yapı m resmi ş ablonunun çizilmesinde kâğ ı
n kalemlerle yapı m desen çizilir. Bu ş ekilde çizilmiş olan ş
ablon desen kullanı lmak üzere muhafaza edilir. 13 UYGULAMA FAALİ YETLERİ Geometrik Rölyef Yapı m Resmi Aş ağ ı daki iş
lemleri tamamladı ğı nı zda rölyef için geometrik motiflerden oluş an kompozisyon ve ş ablon desenini yapmı şolacaksı nı z ( Resim 1.). Resim 1: Geometrik rölyef desen örnekleri Kullanı lacak araç ve gereçler Çeş itli geometrik motif ve kompozisyon örnekleri Resim ve eskiz kâğ ı tları
Çeş
itli boylarda kurş un kalem ve silgi Resim masası Iş ı klı masa
Desen büyütme makinesi UYGULAMA FAALİ YETLERİ 14 Uygulamada kullanı lacak araç gereçleri temin edin ve uygulama masası na dizin. Aş ağ
daki iş lemleri sı rası na göre ve dikkatli olarak yapı nı z.
tı rmasıyapı nı z ( Resim 2). Geleneksel taşoymacı lı k, halı
, çini motif ve kompozisyon araş tı rmaları nı zı inceleyiniz. Resim 2. : Geometrik motifli kompozisyonlardan seçmeler 15 Motiflerin rölyef için uygunluk incelemesini yapı nı z ( Resim 3.). Rölyef uygulamaları için motiflerin analizini yapı nı z. Bu konuda öğ retmeninizden yardı m alabilir ve beraber uygulama motifinizi seçebilirsiniz.
Seçilen motif kompozisyonu, yapmak istediğ iniz rölyefin temel ş ekline
uyarlayı nı z. Küçük ölçekli kompozisyon varyantları nı çiziniz.
Resim 4.: Kâğı t üzerine küçük çizgisel kompozisyon araş tı rmalarıyapmak 16 Kompozisyon seçeneklerinden yapı m resmi çiziniz ( Resim 5.). Yaptı ğı nı z küçük kompozisyon varyantları nı öğ
retmeninizle beraber
değ erlendirin ve içlerinden uygulanacak olanı seçiniz.
Iş ı klı
masada düzgün çizgiler elde etmek için cetvel kullanabilirsiniz. Seçilen yapı m resmi ı ş ı klı masada öneriler doğ rultusunda tekrar çiziniz.
17 Kompozisyonu büyütmek için ortamıhazı rlayı nı z ( Resim 7.). Projeksiyon büyütme makinesi ile çalı ş ma ortamı nı hazı
rlayı nı z. İ nce kâğ ı t veya naylon, kalem, silgi, bant gereçlerini temin ediniz. Resim 7: Kompozisyonu büyütmek için ortam hazı rlamak Şablon resim ölçülerini belirleyiniz. Uygulanacak rölyef ölçülerinizi belirleyerek büyütme makinesini ölçülere göre ayarlayı nı z. Şablon resmi kontur çizgilerini çiziniz. (Resim 8). Şablon resmi naylon üzerine tükenmez kalemle çiziniz. Resim 8: Şablon resmi kontur çizgilerini çizmek 18 Kullanı lan gereçleri yerlerine toplayı nı z. Arkadaş ları nı zla iş birliğ i yapı
nı z.
Grup çalı ş ması
yaparak bir rölyef yapabilirsiniz. Grup oluş turularak ve parçalarıayrıayrıçalı ş arak Selçuklu kapıörneklerinden yapabilirsiniz. Friz kompozisyon örneklerinden seçerek çerçeveler yapabilirsiniz. Çalı
ş maları
nı zı değ erlendirme ölçeğ iyle denetleyiniz. 19 Değerlendirme Ölçeği Modül Adı : Geometrik rölyef Uygulama Faaliyeti : Yapı m resmi
Öğrenci Adı : Sı nı f ve Öğr.Nu: Açı klama : Bu faaliyet kapsamı nda aş
ağ ı da listelenen davranı ş lardan kazandı ğı nı
becerileri EVET veya HAYIR kutucukları na (X) iş areti koyarak kontrol ediniz.
Rölyef çeş itleri ve kavramlar hakkı nda araş
tı rma yaptı nı z mı
? Geleneksel milli motifleri araş tı rdı
nı z mı
? Geleneksel geometrik motiflerin örneklerini topladı nı z mı
? Seçtiğ
iniz motiflerin analizini yaptı nı z mı ? Çizgilerle motif kompozisyonu yaptı nı z mı
? Geometrik kompozisyona plastik analiz yaptı nı z mı
? Geometrik rölyefin ş ablon desenini çizdiniz mi? Atölye ortamı nda düzenli ve disiplinli oldunuz mu? Araç gereçleri amaçları na uygun kullandı nı z mı ? Öğ renme soruları nı n hepsini doğ ru cevapladı nı z mı ? Değerlendirme Değ
erlendirme kriterlerinde iş aretlediğ iniz “EVET” ler kazandı ğı nı z becerileri ortaya koyuyor.”HAYIR” ları nı z için ilgili faaliyetleri tekrarlayı nı z. Cevapları nı z doğ
ru ise diğ er faaliyete geçiniz. 20 ÖLÇME VE DEĞERLENDİ RME Bu faaliyet sonunda kazandı kları nı
aş ağ ı daki soruları cevaplandı rarak ölçünüz. Bilgilerinizi belirlemeniz için doğ ru yanlı şcümleler verilmiştir. Cümle doğru ise parantezin içine D, cümle yanlı şise parantezin içine Y harfi işaretleyiniz. 1. ÖLÇME SORULARI 1. ( ) Geometrik kompozisyon bitki motifleri kullanmaktı r. 2. ( ) Motif, bir kompozisyonun temel birimi olup, örge adı da verilir. 3. ( ) Doğ al, geometrik, geleneksel ve yapay biçimler Heykel Sanatı nı n dekoratif motiflerini oluş tururlar. 4. ( ) Selçuklu sanatı nda oymacı lı k ve çinicilikte geometrik motifler yapı lmamı ş tı r. 5. ( ) Osmanlı döneminde kare, üçgen ve zikzaklardan oluş an motifler kullanı lmamı ş
r. 6. ( ) Modül İ ngilizceden gelen module kelimesi olup bir modüler kompozisyonun en küçük parçası dı r.
( ) Selçuklu sanatı nı n oymacı lı k ve çini geometrik motifleri Batı sanatı nı
tir. 8. ( ) Desende kontur çizgisi ş eklin kenar veya gölge çizgisidir. 9. ( ) Şablon, tonlamayla yapı lan desene denir. 10.
( ) Rölyefin plastik analizi, plastik maddeden yapmak demektir. DEĞERLENDİ RME Cevapları nı zımodül sonundaki cevap anahtarı yla karş ı laş tı rı nı z ve doğ ru cevap
sayı nı zıbelirleyerek kendinizi değ erlendiriniz. Yanlı şcevapladı ğı nı
öğ renme faaliyetlerini tekrarlayı nı z.
RME 21 ÖĞRENME FAALİ YETİ - 2 Bu faaliyette verilecek bilgiler doğ rultusunda, donanı mlıheykel atölyesi ortamı sağ landı
ğı nda kilden plaka hazı rlayarak geometrik motifli rölyef modelajıdoğ ru olarak uygulayabileceksiniz. Üniversite ve ş ehir kütüphanelerinde heykel sanatıkitapları ndan rölyef şekillendirme kavramları nı araş tı rabilirsiniz. Geleneksel geometrik motiflerinden oluş an kompozisyonla ilgili bası lı ve görsel kaynakları inceleyebilirsiniz. 2. MODELAJ– ŞEKİ LLENDİ RME Çeş
itli ş ekilde adlandı rı labilen modelaj, ş ekillendirme veya biçimlendirme, heykel sanatıyöntem ve tekniklerindendir. Heykel sanatı nda, yoğ rulabilir malzemelere elle biçim verilmeye bu isimler verilir. Kil,
balmumu ve alçı , ş ekillendirmenin temel malzemelerindendir. Oyma yönteminin tersi olarak ş ekillendirme, malzemeyi eksilterek değ
il, çoğ altarak yapı lan tekniktir. Bu malzemelerden elde edilen modeller daha sonra heykelci malzemesi olan metal, taşveya ahş aba geçirilir. Plastik sanatlar eğ itimi süresi içinde modelaj-ş ekillendirme önemli plastik duygusu geliş tirme metotları ndan biridir. Heykeltı raşmodelcilik, dökümcülük veya oymacı lı kla
birçok zaman kendisi ilgilenir. Komplike bir işolduğ u ve sanatçı nı n baş
tan sona aş amaları
uyguladı ğıunutulmamalı dı r. Sanatçıbirçok yöntem ve teknikten haberdar ve bu yöntem ve teknikleri uygulama becerisine sahip olmalı dı r. 2.1. Kabartma Modelaj Tekniği Kabartmalar aş ağ ı
itlere ayrı lı r. Kabartmalarda kullanı lan biçimlere göre Kazı
nmı şkabartma, yalnı zca oyuk bir çizgiyle sı nı rlandı rı lmı
şolandı r. Oyma kabartma, hafif bir oylumu olan ve negatif görüntü elde edilen, kabartma olup çoğ u zaman daMı sı r ve Mezopotamya kabartması adı verilen çeş ittir ( Sekil 2.1.a).
22 Sekil 2.1.a: Oyma kabartma kesiti Alçak kabartma ( bas rölyef ), yalpak adı nı da taş
ı yan çı
kı ntı
ları az olan kabartmadı r. Yarı
m kabartma, orta yükseklikte olan kabartmadı r (Ş
ekil 2.1.b). Yüksek kabartma (haut rölyef ), çı kı ntı
larıoldukça yüksek, neredeyse figürün tamamı tabandan kopan sadece bir omuzu yüzeye yapı ş ı
ekilde olan kabartmadı r.
m ve yüksek kabartma kesiti
lan motiflere göre Dekoratif kabartma, süs amaçlıve motiflerin adları nıda taş ı yabilen kabartmadı r. Örneğ
in rumi motifli veya geometrik motifli kabartma denilir (Resim 2.1.c.). 23 Resim 2.1.c :Dekoratif rölyef (Bursa Yeş il Cami, pencere detayı) Baş
lı ca özgün kabartma, yine mimari içerisinde yer alan fakat mimariden bağ ı msı
z ve ayrıolarak düş ünülen kabartmadı r. Bunlar daha çok pano ş eklinde soyut veya figüratif olarak önümüze çı kar (Resim 2.1.d.).
24 Soyut kabartma, soyut kavramı nıtaş ı
elerden oluş ur ve kabartma özelliklerini taş ı
Resim 2.1.e: Soyut kabartma (Soyut kabartma, Maçka Akif Tuncer AML , Plastik Sanatlar bölümü, öğrenci çalı ş ması ) Figüratif kabartma insan, hayvan veya doğ ada bulunanlar ile oluş muşkabartma kompozisyonlara verilen addı r (Resim 2.1.f.). Resim 2.1.f:Figüratif kabartma (Hitit kabartması , Maçka Akif Tuncer AML, Plastik Sanatlar bölümü, öğrenci çalı ş ması) 25
lan tekniğe göre kabartmalar Kabartmanı n yapı lı
rı ldı
ğıçeşittir. Bunlar, alçıkabartma, seramik kabartma, ahş ap kabartma, taşkabartma (Resim 2.1.g.), metal kabartma olmak üzere bir de çağ ı n getirdiğ i yeni teknolojileri kullanarak yapı lan polyester, ansamblaj (karı ş ı
teknikleri ile yapı lan kabartmalar olarak adlandı rabiliriz.
Her bakı mdan çeş
itli dönemlerin özelliklerini taş ı dı kları , kopya edildikleri veya yorumlandı kları
o dönemin adı nı almı ş lardı
r. Örneğ in Mı
sı r kabartması , Selçuklu kabartması (Resim 2.1.ğ.)Rönesans veya modern kabartma diye adlandı rı lı
26 Resim 2.1.ğ:Selçuklu kabartması 2.2. Modelaj Gereçleri Kullanma Heykel sanatı nda kil ile ş ekillendirme elle ve yardı mcıgereçlerle yapı lı r. Tek parça eser olması ndan dolayıseri üretimden farklıolarak daha yüksek sanatsal değ eri vardı r. Modelaj da denilen ş ekillendirmeler daha çok model hazı rlama veya ş amotlu kili seramik fı rı nlarda piş irerek yapı lı r. Doğ
al objelerin incelemelerinden, geometrik rölyeflerden, insan figürlerinden, anı t yapı mı
ekillendirme, temel ş ekillendirme tekniklerinden biridir. Bütün bu çalı ş maları n her birinin kendine özgün ş ekillendirme özellikleri vardı r. Yine de rölyef, büst - kafa ve figür ş ekillendirmeleri diye gruplar haline getirilir. Rölyef sehpaları , rölyefi koyabilecek, rahat ve önünde oturulabilecek veya ayakta durabilecek bir araçtı r. Metal veya ahş ap, ayaklıveya masa üstü modelleri vardı r. Rölyefin duvara bağ lı olması
ndan kaynaklanan özelliğ i rölyef ş ekillendirmesi de yapı lı rken o duruma yakı n ortamda uygulanmasıgereklidir. Iş ı k kaynağ
ış ekillendirme yapı lı rken çok önemlidir. Sehpa ı şı ğa en uygun yere monte edilmelidir. (Resim 2.2.a) 27 Resim 2.2.a: Rölyef sehpası Modelaj kalemleri, bütün ş ekillendirme etapları nda kullanı lı r. Elle ş ekillendirmenin yanısı
ra çeş itli malzemelerden ( plastik, ahş ap, metal ) yapı lan düz veya kaş ı klıuçlarıolan gereçler de kullanı lı r (Resim 2.2.b ). 28 Resim 2.2.b: Modelaj kalemleri Diğ
er gereçler, ı spatula ve keskiler ş ekillendirme esnası nda, alçıdöküm iş lerinde yardı
mcıgereçlerdir. Çeş itli boyda leğ enler ve kovalar, ahş ap çı
ta ve tahtalar, ahş ap çerçeveler, saklama amaçlı torba ve bezler, fı rçalar vb gereçler de kullanı lı r.
m Resimleri Okuma Bu aş
amada elinizde bulunan çizgisel desenin, orijinal haliyle konuya ve şekillendirmeye elveriş li olup olmadı ğıanaliz edilir. Tabiki bu konuda tecrübeli öğ retmenlerinizden fikir alı şveriş inde bulunun. Birçok desen çok güzel ve çekici olması na rağ
men heykel rölyef uygulamalar ı na uygunluk sağ lamazl. Bu nedenle desen, rölyef şekillendirmesine uygun hale getirilir. Örneğin birçok ince detay kalı nlaş tı
lı r, küçük ve şekillendirmede kaybolacak ayrı ntı
lar da silinebilir. Size kendiniz tarafı ndan seçilmeyen desen verildiğ i zaman da bu analizi yaparak karş ı tarafa bildirmeniz gerekecektir. Bir çok desenin rölyefte orijinale bağ lıolamayacağ ı nıve sebepleri rölyef siparişverene anlatı lmalı
dı r.
29 2.4. Form Yorumlama Yapı
lacak olan rölyefin formu belirlenmelidir. Bunu yaparken çizgisel desenin üzerine kabartı
nı n yükseklikleri belirlenir. Alçak ve derinde kalacak detaylar daha koyu, yüksekte olanlar daha açı k olarak tonlanarak kabartı nı n formu ortaya çı karı lı r. Yapı lacak formlar net şekilde desende görülür. Serbest rölyef çalı ş maları nda formlarda gerçekçi, üsluplaş tı rma veya deformasyon anlatı m yöntemleri kullanı lı r. Gerçekçi anlatı m, natüralist anlatı m, sanat eserinde doğ al gerçekliğ i hiçbir değ iş ime uğ ratmadan yapı lan eserlere verilen ad. Heykel sanatı nda natüralist anlatı m eski Yunan, Roma sanatı ve Rönesans eserlerinde görülür. Stilizasyon ( üsluplaş tı rma),
doğ adaki
biçimleri ( bitki, hayvan, insan
) şematikleş tirerek, yalı nlaş
tı rarak yansı tı lması
dı r. Belli ölçülerde benzetme, soyutlama ve deformasyonu içerir. Stilizasyon, doğ adan alı
nan objeyi aynen yansı tmaz, onu anı msatı r.
in bir ağ acı
n, stilizasyon sonucu sadece ağ aç olduğ
unu tanı mak yeterli oluyor, diğ er detayları n önemi kalmı yor.
Deformasyon (biçimi
bozma, biçimsizleş tirme ),
adan alı
nan objelerin stilizasyonu, soyutlanmasıyanısı ra doğ
ada rastlanmayacak ş ekilde değ iş tirilmesidir. Örneğ in insan figürlerinin inanı lmaz biçimde incelip uzamalarıdeformasyon için bir örnektir. Download 316.16 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|