T.J.R
𝒃 = 𝒂 𝒎𝒐𝒅 𝒏
o’rinli
bo’lganda 𝒃
ni
toping ?
(𝒆 ∗ 𝒅)𝒎𝒐𝒅𝒏 = 𝟏
у
va 𝒏
berilgan
holda d ni toping?
𝑬𝑲𝑼𝑩 (𝑨, 𝑩)
va
𝜶
,𝜷
-
qiymatlar
topilsin
.
Qoldiqni hisoblashning
effektiv usulidan
foydalanib
𝒂
𝒆
(𝒎𝒐𝒅 𝒏)
ni
hisoblang
3
𝑎 = −5;
𝑛 = 60;
𝑛 = 17;
𝑒 = 3;
𝐴 = 6780
𝐵 = 3810
𝑎 = 13
𝑛 = 25
𝑒 = 453
𝒃 = 𝒂 𝒎𝒐𝒅 𝒏
o’rinli bo’lganda 𝒃
ni toping ?
b=-5 mod60
b = -5 %
60 ni hisoblash uchun manba matematika qoidalarini qo'llab-
quvvatlaydi:
% operatori, ikkita sonni bo'lish amalini
bajaradi va qolgan qismini
qaytaradi.
Bu operatorning natijasi, boshqaruvchi so'nggi
olish uchun
yopilgan o'rtiq qismi (qolgan)ni beradi. Bunday ishlov ma'lumotlarni
to'g'ridan o'ngga yotqizib yuboradi, ya'ni ma'lumotlar oxirgi qo'shilmagan
qismini olish uchun ishlatiladi.
-5 % 60 ni hisoblashimizda, -5 sonini 60 ga bo'lib olishamiz va qolgan
qismini aniqlashamiz:
-5 ni 60 ga bo'lib olishimizda,
qolgan son 55 bo'ladi
(-5 = -1 * 60 + 55).
Shuningdek, bu qolgan soni o'zgartirish (musbat son) ko'rinishiga olib
kelishimiz mumkin: -
5 + 60 = 55.
Shu sababli, b ning qiymati
-5 % 60 natijasi bo'lib
b=55 bo'ladi.
2.
(𝒆 ∗ 𝒅)𝒎𝒐𝒅𝒏 = 𝟏
у
va 𝒏
berilgan holda d ni toping?
(3*d)=mod17=1
Berilgan
tenglama (3d ≡ 1 (mod 17)) ni yechish uchun d ni
topishimiz kerak. Bu yerda
"mod 17" qoldiqlashni ifodalaydi.
Eng avval,
3d ni izolyatsiyalaymiz:
3d ≡ 1 (mod 17)
Endi bizning maqsadimiz 3d ni yalpi o'ng
tomonda turib, d ni
izolatsiyalashdir. Bu uchun 3 ning 17 ga nisbatan teskari elementini
topamiz. To'g'ri teskari elementni topish uchun 3 ni 17 ga nisbatan
nisbatan teskarisini topib olishimiz kerak.
3 * 6 ≡ 18 ≡ 1 (mod 17)
Bu yerda 6, 3 ning 17 ga nisbatan teskari elementidir. Demak,
3d ≡
1 (mod 17) tenglamasi quyidagi ko'rinishda yoziladi:
3d ≡ 1 (mod 17)
6 ni o'ng tomon bilan ko'paytiramiz:
3d * 6 ≡ 1 * 6 (mod 17)
18d ≡ 6 (mod 17)
Endi 18d ni 17 ga nisbatan o'ng tomonda izolatsiyalaymiz:
d ≡ 6 (mod 17)
Demak, berilgan tenglama (3d ≡ 1 (mod 17)) uchun d = 6 ga teng.