T. Qudratov N. Fayziyeva


O’rtacha  navlik  koeffisiyeti


Download 1.95 Mb.
Pdf ko'rish
bet101/161
Sana08.01.2022
Hajmi1.95 Mb.
#239397
1   ...   97   98   99   100   101   102   103   104   ...   161
Bog'liq
iqtisodiy tahlil nazariyasi

O’rtacha  navlik  koeffisiyeti 
  qanday  aniqlanadi?  Sotilgan  mahsulotning 
har  bir  navi  bo’yicha  hisoblangan  qiymatlarining  jami  summasini  jami  mahsulotning 
birinchi  nav  bo’yicha  hisoblangan  qiymatining  jami  summasiga  bo’lish  orqali 
aniqlanadi: 
 
Bunda, 
- sotilgan jami mahsulot miqdori; 
- har bir navning salmog’i (hissasi), koeffisiyent yoki  


74 
 
foiz hisobida
i
р1
 - mahsulot tarkibidagi birinchi navning bahosi; 
i
р
-sotilgan har bir navga tegishli baho
Agar  ushbu  koeffisiyent  joriy  yil  bo’yicha  tahlil  qilinsa,  sotilgan  mahsulotning 
barcha navlari bo’yicha qiymati joriy baholarda, agar dinamika bo’yicha tahlil qilinsa, 
barcha navlar bo’yicha qiymati bazis yilining baholarida hisoblab olinishi kerak.  
Endi, mahsulot sifatining tahlilini paxta misolida ko’rib chiqamiz. 
Hisobot yilidagi o’rtacha navlik koeffisiyentini rejadagi yoki bazis yilidagi o’rtacha 
navlik koeffisiyentiga solishtirib, paxta sifatining oshgan yoki pasayganligi aniqlanadi. 
Hisobot yilidagi koeffisiyent oshgan bo’lsa, paxta sifatining o’tgan yiliga nisbatan yoki 
rejalashtirilgan sifatiga nisbatan oshganligini bildiradi: 
 
Sotilgan mahsulot sifatining o’zgarishi pul tushumi hajmining o’zgarishiga hamda 
o’rtacha sotish bahosining o’zgarishiga sababchi bo’ladi. 
Pul tushumi hajmining o’zgarishiga mahsulot sifati o’zgarishining ta’sirini aniqlash 
uchun  «Hisobot  yilida  shu  yil  navlik  darajasi  va  bazis  yilidagi  baho  bo’yicha 
hisoblangan  pul  tushumi»  hajmidan  «Hisobot  yilida  bazis  yilidagi  navlik  darajasi  va 
bazis yilidagi baho bo’yicha hisoblangan pul tushumi» hajmini chegirib tashlash kerak:  
 
 Paxta  sifati  o’zgarishining  o’rtacha  sotish  bahosining  o’zgarishiga  ta’sirini 
aniqlash  uchun  sifat  o’zgarishi  hisobiga  olingan  pul  tushumi  hajmini  hisobot  yilida 
sotilgan mahsulotning jami miqdoriga bo’lishi kerak  
1 s. paxtaning o’rtacha sotish bahosining hisobot yilida bazis yiliga nisbatan 
o’zgarishini aniqlash : 
 
Shu jumladan paxta sifati o’zgarishi hisobiga o’rtacha sotish bahosining o’zgarishi:  


75 
 

Download 1.95 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   97   98   99   100   101   102   103   104   ...   161




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling