T. Qudratov N. Fayziyeva


 Suvdan foydalanish samaradorliini tahlil qilishning  uslubi


Download 1.95 Mb.
Pdf ko'rish
bet77/161
Sana08.01.2022
Hajmi1.95 Mb.
#239397
1   ...   73   74   75   76   77   78   79   80   ...   161
Bog'liq
iqtisodiy tahlil nazariyasi

11.2. Suvdan foydalanish samaradorliini tahlil qilishning  uslubi. 
Suv bilan  ta’minlanish va undan  foydalanish  ishlab chiqarish va uning 
samaradorligini oshirishda  muhim rol o’ynaydi.  
Suv bilan ta’minlanish darajasi qanday aniqlanadi? Suv bilan ta’minlanish 
darajasi (
) sarf bo’lgan jami suv (ming  kub metr hisobidagi) hajmini (
) jami 
maydonga (
) bo’lish orqali aniqlanadi: 
 
Bu ko’rsat kich 1 gektar maydon hisobiga sarf bo’lgan suv hajmini ifodalaydi. 
Suvdan foydalanish samaradorligi qanday aniqlanadi?1 ming kub metr (1ming 
m
3
) sarf bo’lgan suv hajmi hisobiga olingan mahsulot miqdori suvdan foydalanish 
samaradorligi  deyiladi. Buni  aniqlash uchun 1 gektardan olingan hosilni, yani 
hosildorlikni (H) 1 gektarga sarf bo’lgan suv hajmiga (
) bo’lish kerak:  
 
Suvdan samarali foydalanish deganda  nima tushuniladi? Bir ming kub metr 
suv hajmi hisobiga olingan mahsulot miqdorining ortishi tushuniladi. 
Suvdan  foydalanish  samaradorligini  tahlil  qilishda  asosan    solishtirish  va  zanjirli 
bog’lanish  usullari qo’llaniladi.  
Suvdan    foydalanish    samaradorligining  tahlili  quyidagi  uslubiy  ketma  –ketlik 
bo’yicha amalga oshiriladi. 
1).  Hisobot  yilidagi  suvdan  foydalanish  samaradorligi  darajasini  bazis  yilidagi 
darajasiga  yoki  rejada  ko’zda  tutilgan  samaradorlik  darajasiga    solishtirib,  uning 
o’zgarishi aniqlanadi: 
 
2).  Omillar  ta’sirini  aniqlashdan  oldin  “  Shartli  suvdan  foydalanish  samaradorlik  
ko’rsatkichi”  hisoblab  olinadi.  Buni  aniqlash  uchun  bazis  yilida  1  gektar  ekin 


56 
 
maydonidan olingan mahsulot miqdorini (ya’ni hosildorlikni) hisobot yilida 1 gektarga 
sarf bo’lgan suv hajmiga (SH
1
) bo’lish kerak:   
 
3) 
Shundan omillarning  ta’siri aniklanadi: 
Bir  gektarga  sarf bo’lgan suv hajmi  o’zgarishining ta’siri: 
 
Bir gektardan olingan mahsulot miqdori (ya’ni hosildorlik darajasi) o’zgarishining 
ta’siri: 
 
Omillar  ta’sirilarining  yig’indisi  suvdan  foydalanish  samaradorliginning  umumiy  
o’zgarishiga  teng  kelishiga  shart.  Ushbu  tenglik    tekshirib  ko’riladi.  Shundan  keyin 
suvdan foydalanish samaradorligini oshirish bo’yicha fikrlar berilib, xulosa yoziladi. 

Download 1.95 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   73   74   75   76   77   78   79   80   ...   161




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling