- Organizmda temir moddasi quyidagi vazifalarni bajaradi
- Kislorod almashinuvini ya’ni to‘qimalar nafas olishini ta’minlaydi;
- Asab tolalari va tanani o‘sishida ishtirok etadi;
- Nerv impulslari xosil bo‘lishida va ularni uzatilishida ishtirok etadi;
- Qalqonsimon bez faoliyatini boshqaradi;
- Bosh miyani normal ishlashini ta’minlaydi;
- Immunitetni ushlab turadi.
O‘simliklarda temir moddasini ko‘p tutish bo‘yicha quyidagicha tartib keltiriladi: - karam;
- na’matak;
- bug‘doy;
- manniy yormasi;
- grechka;
- suli yormasi;
- o‘rik qoqisi;
- uzum
- yong‘oq;
- oshqovoq danagi;
- olma;
- ko‘katlar;
- nok;
- shaftoli;
- xurmo;
- anor;
- kartoshka;
- sitrus mevalar.
E’tiboringiz uchun rahmat!
pH va kislorod konsentratsiyalarining to’qimalar uchun xarakterli bulgan qiymatlarida temirning turg’un shakli Fe3+dir. Uch valentli temir ioni erimaydigan murakkab gidroksidlar xosil qilishga moyil bo’ladi. Evolyutsiya protsessida temirni gem sintezida tashib keltirish va undan foydalanish uchun qulay bo’lgan shaklda saqlab bora oladigan oksillar yuzaga kelgan. Bu oksillar transferrin bilan ferritindir.
Eritrotsitlar parchalanganida gemdan ajralib chiqadigan temirdan qayta foydalaniladi. Lekin temirning bir qismi — xar kuni 1 mg ga boradigan miqdorini organizm asosan o’t (safro) bilan birga yuqotib turadi. Bu kamomad ornini ovqat bilan birga kirib turadigan temir qoplab boradi. Sutkali temir isteʼmoli 10-20 mg ni tashkil etishi, yaʼni tuqimalardan o’t bilan birga chiqib ketadigan miqdordan sal ko’prok; bo’lishi kerak. Bu shunga bog’liqki, ovqatda boladigan temirning kichik bir qismigina ichakdan suriladi. Ayollarda xayz maxalida qon ketib turish tufayli temirga extiyoj erkaklardagiga qaraganda 1,5—2 baravar ko’p bo’ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |