Tabiatning sog’lomlashtiruvchi kuchlari va gigiyenik omillar. Jismoniy tarbiya mashg’ulotlarida qo’llaniladigan jismoniy tarbiya metodlari

Tabiatning sog’lomlashtiruvchi kuchlari va gigiyenik omillar. Jismoniy tarbiya mashg’ulotlarida qo’llaniladigan jismoniy tarbiya metodlari.

Talaba: Choriev Abdullojon

Reja

• Tabiatning sog’lomlashtiruvchi kuchlari va omillari
• Jismoniy tarbiya nazariyasi va mеtodikasiga umumiy xaraktеristika.
• Jismoniy tarbiya nazariyasi va mеtodikasi o’quv fan sifatida.
• O’zbеkistonda jismoniy tarbiyaning rivojlanish tarixi.

Tabiatning sog’lomlashtiruvchi kuchlari va omillari

• Xavo, kuyosh nuri, suv jismoniy madaniyat jarayonida tabiatning soglomlashtiruvchi kuchlari tarzida madaniyatning vositasi sifatida foydalaniladi. Hayotiy sharoit, muhit insonni turli sharoitda moddiy ne’mat yaratish, yashashga majbur kiladi. Bunga kunikish, tayyor bulish muhim axa miyatga ega. SHuning uchun tabiatning in’omi - xavo, suv, kuyosh nuri inson ish qobiliyatini oshirish, salomatligini mustaxkamlashning asosiy vositasidir. Jismoniy madaniyat jaraspila tabiatning soglomlashtiruvchi kuchlari harakat bilan (ochiq xavoda, kuyosh nuri ostida va boshqalar bilan) jismoniy mashqlarni kushib olib boriladi. CHumilish, oftobda toblanish, xavo ning issik-sovugi jismoniy mashqlar bilan inson orga nizmiga turlicha ta’sir etadi. Mashg’ulotlar davomida bu vositalardan tizimli fondalanish muhim yaxamiyat kasb etadi. Ishni shunday qayd qilish lozimki, jonajon respublikamizning geografik, iklimi va ekologik holati barcha viloyat va xududlarda tabiatning soglomlashtiruvchi kuchlaridan foydalanishning ilmiy asosi ni ishlab chikarishni takazo etadi. Masalan, kuyosh nuridan foydalanish soat 10.00 dan 12.00 gacha bo’lib, 16.00-17.30 gacha yoshi, jinsi va boshqa individual xususiyatlarini xisobga olgan tarzda bulmogi kerak. Jismoniy mashqlarning me’eri, yuklamaning umumiy mikdori, mashqning intensiv lignin e’tibordan chetda koldirish salbiy natijalarga olib kelishni unutmaslik lozim. SHug’ullanuvchilarda kuyosh vannasi, suvda chinikishning nazariy bilimlarini berish va ulardan sistemali foydalanish, xavoning o’zgari shi organizmning issik-sovukka, keskin o’zgarishlarga tez moslashishining oshirishiga olib kelishi amalda isbotlangan. CHiniktirish individning yoshligidan amalga oshirilishi lozim. Har tomomnlama chiniktirish uchun omillarining turli jismoniy mashqlarni bajarish bilan kushib olib borilishi tashki muxigning salbiy ta’sirlariga organizmning karshilik kursata olish qobiliyatini yanada oshiradi. Jismoniy madaniyat jarayonida erishilgan chinikishning samarasi "kuchuvchan" bo’ladi, ya’ii u insonning boshqa faoliyati (asosan, mehnat, harbiy xizmat)da namoyon bo’ladi va jismoniy madaniyatning hayotiy-amaliy ligini oshiradn. Kolaversa, ruxiy irodaviy xislatlarini xam kuchayti radi. Ayniqsa, chaykalish, tebranish, me’ersiz nagruzkaga chidau, vaznsiz lik holatiga olib keladi.