Tabiiy hususiyatli favqulodda vaziyatlar, ularning ta`sir xususiyatlari va talafotlari. Reja

Kuchli shamol, qurg`oqchilik va ularning oqibatlari
Kuchli shamol ham insonlar hayotiga va xalq xo`jaligiga jiddiy zarar yetkazadigan ofatdir. Bu ofat uzoq davom etuvchi va buzish kuchiga ega.Bu ofatning tezligi 30-90 metr/sek ga etadi. O`rta Osiyo mintaqalarida shamolning kuchi 40-60m/s ni tashkil etadi. O`zbekistonning Xovos, Bekobod tumanlarida esa 50-60m/s ni tashkil etadi. Kuchli shamolning paydo bo`lishi, ya`ni atmosferada muvazanatning buzilishi natijasida havo oqimi juda katta tezlikda harakatlanib, ba`zi joylarda u o`rama harakatga aylanib ketadi. Bunday ofat oqibatida odamlarning halok bo`lishi, inshootlarning buzilishi, ekinzorlarning payhon bo`lishi, elektr, telefon tarmoqlarining izdan chiqishi va boshqa oqibatlarga olib keladi. Bu ofatlardan eng ishonchli saqlovchi omil- bu himoya inshootlari (metro,yerosti yulaklari,uylarning yerto`lalari va boshqalar) hisoblanadi. Bu ofatdan saqlanishning yana bir omili- ofat haqida odamlarni o`z vaqtida ogoh qilishdir. Hozirgi paytda ob-havoni bir necha kun oldin ayta oladigan zamonaviy uslublar yaratilganki, bularning bergan ma`lumotlariga asosan oldindan ehtiyot choralarini ko`rish mumkin bo`ladi. Xulosa qilib aytadigan bo`lsak, kuchli shamol ofati yuz berganda fuqaro muhofazasi tizimlari davlat organlari xodimlari boshchiligida qutqaruv va buzilgan joylarda tiklash ishlarini bajaradi, jabr ko`rganlarga birlamchi tibbiy yordam ko`rsatadi.
Qurg`oqchilik ofati ham O`zbekistonga xos bo`lib, ilgari bu holatga deyarli e`tibor berilmagan. Lekin keyingi yillarda ekologiyaning haddan tashqari buzilishi, suv resurslaridan noto`g`ri foydalanish va boshqa sabablar oqibatida bizning mintaqada ham bunday ofatlar aynan hozirgi paytda kuzatilmoqda. Qurg`oqchilikda odamlarning o`limi daraxtzorlar va ekinzorlarning qurishi, kuchli yong`inlarni chiqishi va turli xil kasalliklarni tarqalishiga imkon yaratiladi. Ta`kidlash lozimki, O`zbekistonda qurg`oqchilik muammosi Orol dengizi bilan bog`liqdir.
Respublikamiz Prezidenti I.Karimov “O`zbekiston XXI asr bo`sag`asida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari” kitobida ta`kidlaganidek: “Yaqin –yaqinlargacha cho`lu sahrolardan tortib olingan va sug`orilgan yangi yerlar haqida dabdaba bilan so`zlanardi. Ayni chog`da ana shu suv Oroldan tortib olinganligi, uni jonsizlasntirib qo`yilganligi xayolga kelmasdi, endilikda Orolbo`yi ekologik kulfat hududiga aylandi”. Ma`lumki, Orol dengizi suvi yildan-yilga kamayib, qurib bormoqda. Buning oqibatida dengizga yaqin bo`lgan joylarda, daraxtlar, ekinzorlar, qurib turli xil kasalliklar ko`payib bormoqda. Ma`lumotlarga ko`ra Amudaryo suvining bor-yo`g`i 10 foiz miqdori Orol dengiziga quyilmoqda. Bundan tashqari dengizga kelib tushayotgan suv miqdoridan dengiz suvinig havoga bug`lanib ketishi bir necha barobar ko`pdir. Shu sababdan hozirgi kunga kelib Orol dengizi suvining balandligi taxminan 17 metrga kamayib ketgan, ya`ni 1960 yillarda uning balandligi 53metrni tashkil etgan bo`lsa, 2000 yilda 36 metrni ko`rsatdi. Endilikda Orolni ilgarigi holatiga qaytarish uchun unga 30 kilometr/kub suv quyilishi lozim.Bu degan so`z Sirdaryo suvini tuliq quyish demakdir.