Yongʻinlar
Kaliforniyadagi yongʻin, 2008-yil 5-sentyabr
Yongʻin — bu nazoratsiz yonish jarayoni boʻlib, moddiy zarar, inson hayoti va sogʻligʻiga, jamiyat va davlat manfaatlariga zarar yetkazadi.
Yongʻinlarning paydo boʻlish joyi boʻyicha turlari:
avtomobil yongʻinlari;
dasht va dala yongʻinlari;
shaxtalarda va shaxtalarda yer osti yongʻinlari;
torf va oʻrmon yongʻinlari;
binolar va inshootlardagi yongʻinlar.
2010-yil iyul oyining oxiri, avgusti va sentyabr oyining boshlarida Rossiyada, butun Markaziy Federal okrugi hududida, keyin esa Rossiyaning boshqa hududlarida gʻayritabiiy issiqlik va yogʻingarchilikning yetishmasligi tufayli yongʻin holati yuzaga kelgan[4] . 2010-yil 7-avgust holatiga ko‘ra, 53 kishi halok bo‘lgan, 1200 dan ortiq uy vayron bo‘lgan. Yongʻinlar maydoni 500 ming gektardan ortiqni tashkil etgan.
1972-yil yozida SSSRdagi oʻrmon va torf yongʻinlari mamlakatning markaziy qismidagi 1,8 million gektar maydonda oʻndan ortiq hududlarni qamrab oldi. Quruq yoz 40 mingdan ortiq oʻrmon yongʻinlari sodir boʻlishiga hissa qoʻshdi[5]. Yong‘inlarni o‘chirishda 360 mingga yaqin odam qatnashdi.
Oʻrmon yongʻinlari
Oʻrmon yongʻinlari — bu oʻrmon hududlari boʻylab oʻz-oʻzidan, nazoratsiz ravishda olovning tarqalishi. Oʻrmon yongʻinlarining sabablari odatda tabiiy va antropogenga boʻlinadi. Oʻrmon yongʻinlarining eng keng tarqalgan tabiiy sabablari odatda chaqmoq va qurgʻoqchilikdir. Antropogen sabablar orasida beparvolik va o‘t qo‘yish eng ko‘p uchraydi. Bugungi kunga kelib, tabiiy yongʻinlarning ulushi (chaqmoqlardan) taxminan 7 % −8 % ni tashkil qiladi, yaʼni koʻpchilik oʻrmon yongʻinlarining paydo boʻlishi inson faoliyati bilan bogʻliq. Oʻrmon yongʻinlari qishloq aholisi va yovvoyi tabiat uchun jiddiy xavf tugʻdirishi mumkin.
Yongʻinning tabiati va oʻrmon tarkibiga koʻra oʻrmon yongʻinlari yer yongʻinlari, toj yongʻinlari va tuproq yongʻinlariga boʻlinadi. Katta oʻrmon yongʻinlarining oʻrtacha davomiyligi 10-15 kun, yonish maydoni 450-500 gektar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
