Tabiy ofatlar va boshqa favqulodda vaziyatlarda aholi harakati. Tayyorladi: Jabborova Mardona Qabul qildi: Qurbonboyeva Xovvajon

Sunami
2004-yilda Hind okeanidagi zilzila halokatli sunamini keltirib chiqardi
Sunami — bu okeandagi yoki boshqa suv havzalarining butun suv ustuniga kuchli taʼsir qilish natijasida hosil boʻlgan uzun toʻlqinlar. Sunamilarning aksariyati suv ostidagi zilzilalar natijasida yuzaga keladi, ular davomida dengiz tubining bir qismining keskin siljishi (koʻtarilishi yoki pasayishi) sodir boʻladi. Sunami shuningdek, koʻchkilarga (barcha sunamilarning 7 %) va suv ostidagi vulqon otilishiga (5 %) olib kelishi mumkin.
Zamonamizning eng kuchli sunamilari:
2011-yil 11-martda 9,0 magnitudali eng kuchli zilzila epitsentri Tokiodan 373 km shimoli-sharqda joylashgan boʻlib, maksimal toʻlqin balandligi 40 m dan oshadigan kuchli sunamiga sabab boʻlgan[2].
2004-yil 26-dekabrda Janubi-Sharqiy Osiyoda sodir boʻlgan zilzila sunamining paydo boʻlishiga olib keldi va bu zamonaviy tarixdagi eng halokatli tabiiy ofat sifatida tan olingan. Turli hisob-kitoblarga koʻra, 225 mingdan 300 minggacha odam vafot etgan.
1952-yil 5-noyabrda Kamchatka qirg‘oqlaridan 130 kilometr uzoqlikda sodir bo‘lgan zilzila sunami hosil bo‘lishiga olib keldi. Balandligi 15-18 metrgacha bo‘lgan uchta to‘lqin Severo-Kurilsk shahrini vayron qilgan va boshqa bir qator aholi punktlariga zarar yetkazgan. Rasmiy maʼlumotlarga koʻra, 2336 kishi halok boʻlgan.
Baʼzi ekspertlar „supersunami“ ehtimolini taxmin qilmoqdalar. Bunday sunamilar toʻlqin balandligi yuzlab metrlar bilan tavsiflanadi va yirik meteoritlarning okeanlarga tushishi yoki ulkan quruqlik massalarining okeanga siljishi natijasida paydo boʻladi.
Limnologik falokat
Limnologik ofatdan keyin Nyos koʻli yaqinida boʻgʻilib qolgan sigir
Limnologik ofat — bu gaz (odatda CO2) suv havzasining chuqur qismidan yer yuzasiga oʻtib, yovvoyi hayvonlar, chorva mollari va odamlar uchun boʻgʻilish xavfini tugʻdiradigan jismoniy hodisa. Limnologik falokat gazlarning kimyoviy tarkibi, massasi va kelib chiqishi, ajralib chiqish muddati bilan tavsiflanadi. Bunday gazning chiqishi suvning koʻtarilgan gaz bilan siljishi tufayli suv omborida sunamiga olib kelishi mumkin. Olimlarning fikricha, koʻchkilar, zilzilalar va vulqon faolligi limnologik falokatga olib kelishi mumkin.
Bugungi kunga qadar ikkita koʻlda limnologik falokat qayd etilgan:
1984-yil 15-avgustda Manun koʻlida 37 kishi halok boʻlgan;
1986-yil 21-avgust Nyos koʻlida 1700 kishi halok boʻlgan.
Limnologik ofatlarning paydo boʻlishi uchun zarur boʻlgan sharoitlar nafaqat Kamerun koʻllarida, balki sayyoramizning boshqa ochiq suv havzalarida ham mavjud, masalan:
Sharqiy Afrikadagi Kivu koʻlida;Fransiyadagi Pavin koʻlida (Pavin).
Mamont togʻi yaqinidagi koʻllarda (inglizcha: Mammoth Mountain) AQShda;Yaponiyadagi Mashu koʻlida;Germaniyaning Eyfel Maar shahrida;