Tadqiqotlari

11.2-jadval 
Internetdan 
foydalanuvchilarning 
dunyo 
mintaqalari 
bo‘yicha 
taqsimlanishi (manba: Nua Internet Surveys) 
 
Mintaqa 
Foydalanuvchilar soni, mln. kishidan ortiq 
Shimoliy Amerika 
320 (88.1 %) 
Yevropa 
660 (80.2) 
Tinch Okeani va Avstraliya mintaqasi 
28 (69.6 %) 
Lotin Amerikasi 
404 (62.4 %) 
Osiyo 
1 938 (49.7) 
Afrika 
388 (31.2%) 
O‘rta Sharq 
147 (58.7 %) 
Umumiy soni 
3 885 

---

250 
Internetdan foydalanuvchilarning ayrim Yevropa mamlakatlari bo‘yicha 
taqsimlanishi (manba: Nua Internet Surveys) 
Internet kompaniyalar va ularning mijozlari o‘rtasida individual aloqalarni 
shakllantirish uchun misli ko‘rilmagan imkoniyatlar taqdim etadi. Bu imkoniyatlar 
muvaffaqiyatli biznes yuritish bo‘yicha zamonaiy tendensiyalar bilan uzviy aloqada 
bo‘lib, ular orasida asosiy raqobatli afzalliklardan biri mijozlarning kompaniyaga 
moyilligini shakllantirish va ularning qoniqqanlik darajasini oshirish uchun ular bilan 
o‘zaro aloqani yo‘lga qo‘yish va qo‘llab-quvvatlash hisoblanadi. 
Mahsulot sotishning belgilangan darajada bo‘lishini qo‘llab-quvvatlash uchun 
kompaniya o‘z faoliyatida ikkita asosiy yo‘nalishni: yangi xaridorlarni jalb qilish va 
mavjud xaridorlar bilan munosabatlarni qo‘llab-quvvatlashni hisobga olishi zarur. 
Iqtisodiy foyda nuqtai nazaridan yangi xaridor topgandan ko‘ra doimiy xaridorlar 
bilan o‘zaro munosabatlarni qo‘llab-quvvatlash arzon tushadi. 
Ommaga keng ma’lum bo‘lgan bir nechta dalilni keltirib o‘tamiz: 
➢ Pareto tamoyiliga ko‘ra kompaniya daromadlarining 80%ini mijozlarning 
20%i keltiradi; 
➢ tovar birligini sotish uchun savdo vakiliga yangi xaridorlarni jalb qilish 
uchun ularga o‘nlab marta murojaat qilish talab qilingan bir paytda doimiy mijozlarga 
o‘rtacha 2-3 marta murojaat qilish kifoya; 
➢ doimiy mijoz bilan bitim tuzish xuddi shu bitimni yangi xaridor bilan 
tuzishga nisbatan 5-10 baravar arzonga tushadi; 
➢ doimiy xaridorlar sonining 5 %ga o‘sishi umumiy sotuv hajmining 25 % 
o‘sishiga olib keladi. 
Kompaniyalarni mijozlar bilan munosabatlarni qayta ko‘rib chiqishga majbur 
qiluvchi sabablar boshqa tendensiyalar ham bo‘lishi mumkin. Internetda 
foydalanilayotgan zamonaviy texnologiyalar shunga olib keldiki, endi xaridor 
bozorning istalgan qismiga eng kam tranzaksiya xarajatlari bilan murojaat qila oladi. 
Mavjud mijozlarni ushlab qolish bunday sharoitlarda birlamchi vazifaga aylanadi. 
Mijoz va firma o‘rtasidagi aloqa telefon va faksdan tortib telekonferensiya va 
elektron pochtagacha turli usullar bilan amalga oshirilishi sababli mijoz bu kanallar 

---

251 
bo‘yicha olinuvchi barcha axborotlar kompaniya tomonidan birgalikda ko‘rib 
chiqilishini kutadi. Bunday sharoitlarda mijoz va u bilan aloqa haqidagi barcha 
axborotlarni hisobga olgan holdagina uni ushlab qolish mumkin bo‘ladi. 
Bundan tashqari, reklama va sotuvni rag‘batlantirish kabi iste’molchi 
talabining an’anaviy rag‘batlari samaradorligining pasayish yo‘nalishi ham 
kuzatiladi. Natijada kuchli raqobat sharoitlarida kompaniyalar mijozlarni jalb qilish 
va ushlab qolish uchun yangi imkoniyatlar izlab topishga majbur bo‘ladi.