Talaba: Toshpo`latov Javohirbek Ilmiy rahbar: ph

1.Bob. O`zbekiston Respublikasining tashqi siyosatining asosiy tamoyillarini o`rganishning nazariy asoslari.
1.1. Mustaqillikning dastlabki yillarida O`zbekiston Respublikasi tashqi siyosati va Tashqi siyosat konsepsiyasining ishlab chiqilishi.
Har qanday yosh davlatning mustaqilligi va suverenitetini mustahkamlashga qaratilgan faoliyatning asosiy yo‘nalishlaridan biri bu keng ko‘lamli Tashqi siyosiy faoliyatni amalga oshirish, jahon hamjamiyatining subyektlari tomonidan tan olinishi va bu bilan bog‘liq xalqaro tashkilotlarning kirib kelishini ta’minlashdan iborat. Mustaqillikning dastlabki o‘tgan nufuzli besh yilida O‘zbekiston Respublikasi rahbariyati ushbu murakkab vazifani deyarli to‘liq hal etishga muvaffaq bo‘ldi: Mustaqillikning besh yilligiga kelib O‘zbekistonning davlat suvereniteti dunyoning deyarli barcha davlatlari tomonidan tan olindi. “120 dan ortiq davlatlar bilan rasmiy diplomatik aloqalar oʻrnatilgan. Toshkentda 35 ta davlat oʻz elchixonalarini ochgan, respublikada 19 ta xorijiy davlatlarning Oʻzbekiston Respublikasida akkreditatsiyadan oʻtgan elchilari akkreditatsiyadan oʻtgan. Xorijiy firma, bank va kompaniyalar vakolatxonalari tarmogʻi. 260 dan ortiq "(6: 30.08.1996). O‘zbekiston xalqaro mintaqaviy siyosiy, moliyaviy, iqtisodiy, ilmiy va madaniy tashkilotlar, fondlar, harakatlar, jumladan, BMT, IHT, YUNESKO, Xelsinki kelishuvi, Xalqaro valyuta jamg‘armasi, Xalqaro bankning to‘la huquqli va eng nufuzli a’zosiga aylandi. Shunday qilib, nisbatan qisqa vaqt ichida jamiyatga integratsiyalashuvning birinchi bosqichining asosiy xalqaro vazifalari muvaffaqiyatli hal qilindi. Yosh davlat taraqqiyoti tarixida mamlakat oldiga mas’uliyatli vazifa – tashqi siyosat konsepsiyasi va tashqi siyosatning ustuvor ishlab chiqish vazifasi qo‘yildi. Bu yerda asosiy qiyinchilik sanoat va siyosiy jihatdan rivojlangan mamlakatlardan yangi texnologiyalar va investitsiyalar oqimini, shuningdek, ilmiy, madaniy, iqtisodiy va boshqa aloqalarni normal rivojlanishini ta'minlaydigan "oltin o'rtacha" ni izlash va topish bilan bog'liq... O‘zbekiston rahbariyati mustaqillikning dastlabki kunlaridanoq jahon hamjamiyatiga integratsiyalashuv jarayoni qanday murakkab kechayotganini yaxshi anglab yetdi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimov ta’biri bilan aytganda, hech kim “yangi dunyoga kirishning osonligi haqidagi illyuziyalar” qurmagan. Bugungi kunda shuni aytish mumkinki, tashqi iqtisodiy strategiyaning asosiy konturlari darajalar va bizning fikrimizcha, eng dinamik yo‘nalishlarimiz bo‘yicha belgilanmoqda. tashqi siyosiy faoliyat Hozirgi vaqtda Osiyo-Tinch okeani va uchta mintaqani tan olish kerak: Evropa, Amerika. Ushbu mintaqalarda joylashgan KO'P mamlakatlar bilan O'zining jadal rivojlanishi bilan ajralib turadigan siyosiy va iqtisodiy aloqalar o'rnatilgan. So'nggi paytlarda, ayniqsa, AQSH bilan MUNOSABATLAR sohasida dinamik taraqqiyot kuzatilmoqda. Hindiston yarimorolining ayrim mamlakatlari bilan savdo-sotiqda ancha yaqin aloqalar, xususan, iqtisodiy sohada o'rnatilgan. Bularning barchasi, shubhasiz, yosh davlatni shakllantirish yo‘lida erishilgan yutuqlar, uning jahon ilmiy-madaniy makoniga tabiiy integratsiyalashuviga xizmat qilayotgani shubhasizdir. POLITO-IQTISODIY VA O'zbekistonning tashqi siyosatini saqlab qolish bilan birga, yosh davlatning xalqaro nufuzini oshirishga ham xizmat qilmoqda.
Ichki siyosiy vaziyat va iqtisodiy hamkorlik sur'ati bo'yicha Markaziy Osiyo mintaqasida eng barqaror. rivojlantirish, IT tashabbuslari, xavfsizlik TH THda umumiy Markaziy Osiyo va unga tutash mintaqani mustahkamlashga qaratilgan haqiqiy maqsadlarni ko'zlaydi, buning uchun ancha murakkab harbiy-siyosiy vaziyat umuman xarakterli bo'lib qolmoqda. Masalan, O'zbekiston Respublikasi Prezidenti I. A. Karimovning qo'shnimiz Afg'onistonga qurol olib kirishga to'liq embargo joriy etish tashabbusi xalqaro miqyosda keng qo'llab-quvvatlandi. Xorijiy davlatlarni va davlatimiz tashqi siyosiy faoliyatini qurishning asosiy tamoyilini yuksak qadrlaydilar, bu, bizningcha, “bloklarga qarshi tamoyil” sifatida tavsiflanishi mumkin. O‘zbekiston so‘nggi paytlarda MDH hududida NATOning sharqqa tomon kengayishiga qarshi muvozanat sifatida harbiy blok tashkil etishga urinishlarga qat’iy qarshi. Mamlakatimiz ham MDH negizida millatlararo siyosiy, iqtisodiy va boshqa tuzilmalar tashkil etish, ularda mustaqillikning bir qismini yo‘qotish va “sovuq urush” deb atalgan global qarama-qarshilik davriga qaytishni haqli ravishda ko‘rib chiqishga da’vat etmaydi. Bunday fundamental yondashuv 1996-yil 26-dekabrda qabul qilingan “O‘zbekiston Respublikasi tashqi siyosiy faoliyatining asosiy huquqiy tamoyillari to‘g‘risida”gi qonunda o‘z ifodasini topgan. Mazkur Qonunning 3-moddasida: “O‘zbekiston Respublikasi barcha davlatlar bilan teng huquqli va o‘zaro manfaatli munosabatlar o‘rnatadi, ichki ishlarga aralashishni, suverenitetni har qanday buzishni va xalqaro munosabatlar mustaqilligini mafkuraviylashtirishni istisno qiladi”, deb belgilab qo‘yilgan. 6-modda esa tashqi siyosat yoʻnalishining mazmun-mohiyatini yanada koʻproq ifodalaydi: unda “Oʻzbekiston Respublikasi har qanday davlatlararo tuzilmadan oʻz xohishiga koʻra chiqish huquqini saqlab qoladi.
O'zbekiston tashqi siyosiy faoliyatining shu va boshqa xususiyatlari sanoat nufuzini mustahkamlash, dunyoning rivojlangan mamlakatlari o'rtasidagi hamkorlikni faollashtirish, kirib kelishini ko'paytirish ko'rinishida allaqachon ijobiy xalqaro natijalarni keltirmoqda. Xorijiy sarmoya va yuqori texnologiyalarni joriy etish iqtisodiy tuzilmalari Respublikaning Yevropa mamlakatlari Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya, Gollandiya va boshqalar bilan tashqi siyosati va iqtisodiy faoliyati muvaffaqiyatli rivojlanib borayotgani fonida Koreya Osiyo-Tinch okeani respublikasi. , Yaponiya, Xitoy, Indoneziya va boshqalar; AQSH, Hindiston yarimorolidagi davlatlar Pokiston va Hindiston, Davlatimizga bevosita yaqin joylashgan Yaqin va Oʻrta Sharq mintaqasi bilan hamkorlikda erishilgan tashqi iqtisodiy natijalar va asosan musulmon mamlakatlardan tashkil topgan, unchalik ta'sirli ko'rinmasligi mumkin. Bu erda Turkiya Respublikasi to'g'ridan-to'g'ri ikki qit'ada - Osiyo va Evropada joylashgan, ammo baribir Yaqin Sharq mamlakatlariga tegishli. O'zbekiston bu davlat bilan o'z mustaqilligining dastlabki kunlaridanoq tom ma'noda yaqin aloqada. Ayni paytda O‘zbekiston rahbariyati mintaqada ko‘rsatilgan davlatlar bilan siyosiy, iqtisodiy, ilmiy-madaniy hamkorlikni faollashtirish bo‘yicha so‘zsiz va maqsadli sa’y-harakatlarni amalga oshirayotgani buning ishonchli tasdig‘idir. Bu, TO. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning 1992-yildagi birinchi tashriflari qatorida uning Arabistoniga, Eron Islom Respublikasiga, Misr Saudiya Arabistoni Podshohligiga va 6 ta tashrifi bo‘lgan sharoitda. nafaqat Yaqin va O'rta Sharqdagi, balki butun musulmon olamidagi eng nufuzli davlatlar. Dunyo aholisining yigirma foizdan ko'prog'i ikkinchisining chegaralarida yashaydi, bu bir milliard ikki yuz milliondan ortiq odamni tashkil etadi (72:45). O‘zbekiston bilan islom dunyosi mamlakatlari o‘rtasidagi ko‘p qirrali hamkorlikka oid fikr-mulohazalarni faollashtirish zarurligi bugungi kunda ham mamlakatimiz rahbariyati va shaxsan Prezident I.A.Karimovning diqqat markazida bo‘lib qolmoqda. U jamiyatimiz a’zolarining ma’lum bir qismi ongida OTdan meros bo‘lib qolgan eng yuksak darajadagi mafkuraviy o‘tmishda, musulmon madaniyati qoloqlik belgisi ekanligini qat’iy va so‘zsiz inkor etadi. 1995-yil 2-noyabrda Oʻzbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasining bir guruh aʼzolari bilan boʻlgan suhbatda aytilgan soʻzlar BU munosabatda xarakterlidir. Biz sharq davlati, musulmon davlat ekanimizni unutmasligimiz kerak, dedi o‘shanda Prezidentimiz. Ayrimlarning fikricha, musulmon olamiga mansublik qoloqlik, orqaga ketish belgisidir. Bu hech qanday holatda haqiqiy vaziyatni aks ettirmaydi. Musulmon davlati ekanligimizdan uyalishga asosimiz yo‘q, aksincha, bundan faxrlanishimiz mumkin va kerak. Ming yillik Sharq falsafasi uchun islom dini yaratgan qadriyatlar bebaho xazina bo'lib, uning insoniyat taraqqiyoti uchun ahamiyatini ortiqcha baholab bo'lmaydi (5:2.09.1995). Bundan tashqari, I.A.Karimov ta’kidlaganidek, “O‘zbekning o‘ta siyosiy pozitsiyasi respublikaning Sharq mamlakatlari bilan tashqi siyosiy aloqalarini rivojlantirishning alohida ahamiyatini belgilaydi” . Yaqin va O'rta Sharq esa hamma narsaning eng muhim tarkibiy qismlaridan biridir