Talabalar o’zlashtirishini baholash

Agar birinchi va ikkinchi tajribalarda qo‘shimcha yukcha bir xil bo‘lsa, unda a₁=a₁=a₃ (taqriban).

5. 
   Tezlanishni aniqlashdagi xatolikni baholash uchun 1-vazifaning 5- qismidagi amallar bajariladi.
   

2-jadval

№	S= , h =						a + a + a < a >=— ^2 ^3 3		A a V		(Aa) £ = A-Al00% \^a)
	f t	t	<t>	*=* A	и A i-IA V
1.
2.
3.
4.
5.

3. 
   vazifa. Nyutonning 2-qonunini tekshirish
   

Atvud mashinasida qo‘shimcha yukchani C yukdan С yukka olib qo‘yib, tizimning massasini o‘zgartirmay harakatlanuvchi kuchni o‘zgartirish mumkin. Dinamikaning asosiy qonunini tekshirishda ikkita qo‘shimcha yukcha kerak bo‘ladi.

1. 
   C yukning pastki asosidan S₁ masofada yaxlit platforma o‘rnatiladi.
   
2. 
   O‘ngdagi C yuk ustiga ikkita m₂ va m₂ yukchalar qo‘yiladi va elektromagnitni tok manbaiga ulab, tizimni boshlang‘ich holatda ushlab turiladi.
   
3. 
   Elektromagnit tokdan uziladi va bir vaqtning o‘zida sekundomer ishga tushiriladi. D platformaga C yuk urilganda sekundomer to‘xtatiladi. t vaqt 5 marta o‘lchanadi.
   

at²

Bu hol uchun, S = —

2

(1)

va m_ta₁ = (m₁ + m₂)g = F₁;

(2)

bu yerda m_t = 2m + m₁ + m₂.

hosil qilinadi.

O‘lchangan vaqt (t_t) ning qiymatlari, vaqtning o‘rtacha qiymatining kvadrati (t^ va S masofa 3-jadvalga yoziladi.

4. 
   Si va S" qiymatlar uchun 1,2,3 - qismlar qaytariladi va 3-jadvalga yoziladi.
   
5. 
   Chapdagi С¹ yuk ustiga yengil yukcha ( m < ^m₂ ) va o‘ngdagi C yuk
   

ustiga esa og‘ir yukcha qo‘yilgan hol uchun tajriba qaytariladi. Bu hol uchun
	e ^a2^t2 ^S2 = 2 ^,	(3)
	^mt^a2 = ^F1 = ^(m1 ^- m2)g .	(4)
Olingan natijalar 3-jadvalning o‘ng tomoniga yoziladi		va o‘rtacha
2 vaqt (t2) aniqlanadi hamda (t2) hisoblanadi.
6. (1) va (3) dan	2 a Si < t2 > о a2 S2 < tL >^2	(5)
(2) va (4) dan esa	aL Fl mL + m2 ^a2 ^F2 ^mi^- m2	(6)

Agar tajribada o‘lchangan kattaliklar (5) va (6) formulalarning o‘ng tomonlari tengligini isbotlasa, u holda formulaning chap tomonlari ham tengligi isbotlanadi. Demak, tajriba asosida aniqlangan tezlanishlar nisbati (5) Nyutonning ikkinchi qonuniga asosan hisoblangan (2,4) tezlanishlar nisbatiga teng ekanligi tekshiriladi.

Shuning uchun, tajriba natijalari bo‘yicha ^Si < ^t2 > nisbat topiladi.

^S2 < ^tl >

Bu amal 3-6 ta turli kombinatsiyalarda bajariladi. Ularning barchasi

taxminan o‘zaro teng bo‘lishi hamda ^F- nisbatga yaqin bo‘lishi kerak.

^F2

S1 vaS" uchun ham shu tartibda bajariladi.

Quyidagi nisbat aniqlanadi:

m + m₂ S_x < t₂ >^{2 S}2 < ^t1 >²
m - m₀


m + m₂ m - m₂

va ularning o‘rtacha qiymati topiladi:

1 »

= — 100%

i=1
n

Hisoblashlarni soddalashtirish uchun tajribani S₁ = S₂, S[ = S2, S” = S2 qiymatlarda o‘tkazish mumkin, ya‘ni bunda 3 - qismdan keyin 5 - qism bajariladi va h.k. Masofalar albatta har xil bo‘lishi mumkin, unda (5) va (7) formulalar qisqarmaydi.

3-jadval

m= kg, m2= kg

№

F1=(m1+m2)g

F2=(mi-m2)g

^S1 < ^2 >

^m1+ ^m2 mi —m2

£

Si

^ti

A V

S2

^t2

A V

^S2 < ^t1 >

1.

2.

3.

4.

5.