Ta’lim jarayonida kompyuter texnologiyalaridan foydalanishning o‘rni va ahamiyati

TA’LIM JARAYONIDA KOMPYUTER TEXNOLOGIYALARIDAN FOYDALANISHNING O‘RNI VA AHAMIYATI
Xonimqulov Ulug‘bek Suyunbayevich,
Jizzax davlat pedagogika instituti,
Informatika va uni о‘qitish metodikasi kafedrasi о‘qituvchisi
[phone]
e-mail: [e-mail]


Annotatsiya: ushbu maqolada kompyuter texnologiyalarining ta'limdagi ahamiyati muhokama qilinadi. Ta'limning kompyuter texnologiyalari asosida o'quvchilarning ijodiy qobiliyatlarini shakllantirish yo'llari ko'rsatilgan.
Kalit so'zlar: kompyuter, kompyuterni o'rganishning afzalliklari, ijodiy qobiliyatlar.
XXI asrda "texnologiya" atamasi ko'plab sohalarda, shu jumladan ta'limda ham muhim masaladir. Buning sababi shundaki, texnologiya aksariyat mamlakatlarda bilimlarni uzatish magistraliga aylandi. Bugungi kunda texnologiya integratsiyasi innovatsiyalardan o'tdi va jamiyatlarimizni o'zgartirdi, bu odamlarning fikrlash, ishlash va yashash tarzini butunlay o'zgartirdi. Buning bir qismi sifatida talabalarni “ilmli jamiyatda” yashashga tayyorlashi kerak malakali mutaxassislarni tayyorlashda oliy ta’lim muassasalari muassasalari oʻz oʻquv dasturlarida axborot kommunikatsion texnologiyalar (AKT) integratsiyasini hisobga olishlari kerak.
Axborot, kommunikatsiya va texnologiyalarning (AKT) ta'limga integratsiyalashuvi kundalik sinfdagi o'quv jarayoniga kiritilgan kompyuter aloqasidan foydalanishni anglatadi. Talabalarni hozirgi raqamli davrga tayyorlash bilan bir qatorda, o'qituvchilar kundalik sinflarida AKTdan foydalanishning asosiy ishtirokchilari sifatida ko'riladi.
Bugungi kunda mamlakatimizda jamiyatning barcha jabhalarida bo‘lgani kabi ta’lim tizimida ham islohotlar amalga oshirilib, bunda ta’lim jarayoniga zamonaviy axborot texnologiyalarini joriy etish, ta’limni kompyuterlashtirish muammosini hal etish dolzarb muammolardan biri hisoblanadi [3.b.].
Shunday ekan, bugungi kunda mamlakatizmizda ta’lim jarayonini tashkil etishda kompyuter texnologiyalaridan foydalanish eng muhim vositalardan biri hisoblanadi. Buni O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 8-oktabrdagi “O‘zbekiston Respublikasi oliy ta’lim tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi PF-5847-son Farmonida ham ko‘rishimiz mumkin.
Ta'limda kompyuterning ahamiyati muhim ahamiyat kasb etib, taʼlim tizimini maʼmuriy boshqarishdan tortib, tashkil etish, boshqarish, nazorat qilishgacha boʻlgan masalalarni qamrab oladi. Shunigdek, o'quv fanlarini o'rganishni tashkil etishdan tortib, talabalar uchun individual mashg'ulotlar tashkil etishgacha bo‘lgan jarayonlarni o‘z ichiga oladi.[1.b.79]
Kompyuter texnologiyalari o'qitishning afzalliklari sifatida quyidagilar ayrim jihatlarini keltirib o‘tishimiz mumkin:

• 
  o‘quvchilarning ma'lum bir hajmdagi ko'nikmalarini shakllantirish uchun zarur bo'lgan vaqt sarfi qisqaradi;
  
• 
  bajariladigan vazifalar soni ortib yangi g‘oyalarni shakllanishiga olib keladi;
  
• 
  kompyuter bilan ishlash savodxonligini oshiradi;
  
• 
  talabalarning bilim, ko‘nikma va malakalarini shakllantiradi;
  
• 
  kompyuter texnologiyasi tomonidan faol nazoratni talab etishi natijasida talaba ta’lim sub’ektiga aylanadi;
  
• 
  talabalar muammolarni yechimlarini topishni modellashtirish va kuzatish va qaror qabul qilish jarayonlarni bevosita ko‘rsatadi;
  
• 
  pedagogik dasturiy vositalaridan foydalangan holda masofaviy ta’lim texnologiyalaridan foydalangan holda dars berish mumkin bo'ladi;
  
• 
  kompyuter texnikasi bilan muloqot didaktik o‘yin xarakterini oladi, shu bilan o‘quvchilarning o‘quv faoliyatiga qiziqishini oshiradi va hokazo[4.b.34]. Shu bois ta’limni kompyuterlashtirish muammosini hal etish uchun barcha iqtisodiy rivojlangan mamlakatlarda bo‘lgani kabi mamlakatimizda ham turli yo‘nalishlarda ilmiy-tadqiqot ishlari olib borilmoqda.
  

O‘qituvchi zamonaviy kompyuter texnologiyalardan foydalangan holda darsga tayyorgarlik ko‘radi, darsni tashkil qiladi, talabalar bilimini nazorat qiladi va ta’lim mazmunini takomillashtirishda kompyuterlashtirishning eng yuqori darajasi ta’lim jarayoniga yangi axborot texnologiyalarini joriy etish hisoblanadi.
Kompyuter texnologiyalari dasturlashtirilgan ta'lim g'oyalarini rivojlantiradi, zamonaviy kompyuterlar va telekommunikatsiyalarning noyob imkoniyatlari bilan bog'liq bo'lgan ta'lim uchun foydalanilmagan yangi texnologik imkoniyatlarni ochib beradi. Kompyuterli ta'lim texnologiyalari talabalarda quyidagi ko‘nikmalarni shakllantiradi, ya'ni:
- talabalarda axborot ko'nikmalarini shakllantirish, muloqot qobiliyatlarini rivojlantirish;
- talabani “axborot jamiyati”ga tayyorlash;
- talabalarni o‘zlashtira oladigan darajada yetarli ma’lumotlar bilan ta’minlash;
- talabalarda tadqiqot va optimal qarorlar qabul qilish ko'nikmalarini shakllantirish;
- talabalarda mustaqil ishlash qobilyatini shakllantish;
- talabalarning o‘z-o‘zini baholash ko‘nikasini rivojlantirish.
Kompyuter talabalarning kasbiy tayyorgarligini takomillashtirish, ularning texnik tafakkurini kengaytirish va chuqurlashtirish, ijodiy bilim, ko'nikma va malakalarni shakllantirishda takomillashtirishning yangi texnik va didaktik vositasidir [2.b.350].
Kompyuter texnologiyalari asosida talabalarning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish jarayoni uch bosqichda amalga oshirilishi kerak: