Таълим вазирлиги автоматиканинг техник воситалари


Download 5.01 Kb.
Pdf ko'rish
bet26/68
Sana31.01.2024
Hajmi5.01 Kb.
#1819521
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   68
Bog'liq
датчиклар111

 
(2.25) 
М
о 
Бу ерда,
М – махсулотдаги намлик массаси; 
М
о
- абсолют ќуруќ махсулот массаси. 
Намлик эса ќуйидагича аниќланади: 
М 
Ф = ---------------- 100, % 
 
(2.26) 
М
о
+ М 
а
х 
Нисбий намлик: У = ----------- 100, %
(2.27) 
а
м 
бу ерда
а
х – 
хаќиќий абсолют намлик; 
а
м 
– максимал абсолют намлик.
 


2.7.2. Намлик датчикларининг классификацияси 
 ва иш принциплари 
 
Иш принципи бўйича электрик намлик дачиклари электрофизикавий ва 
электропараметрик турларига бўлинади. Электрофизикавий датчиклар 
радиацион ва магнитоядерли резонанс дачикларини ўз ичига олади. Радиацион 
дачикларнинг иш принципи нам мухитниг инфраќизил нурларни, юќори 
частотали электромагнит тебралишларни, - нурлар ва нейтрон нурланишларни 
ќабул ќилиш даражасини ўлчашга асосланган бўлади. Магнитоядерли резонанс 
датчикларининг иш принципи эса водород атомлари ядроси ва намликнинг 
радиочастотали магнит майдонини ќабул ќилиши принципида ишлайди. 
Электропараметрик датчиклар кондуктометрик, диэлькометрик ва 
гигрометрик турларга бўлинади. Кондуктометрик датчиклар электрокимёвий 
ўзгартиргичлар таркибига киради ва ишлаш принципи мухитнинг электр 
ўтказувчанлигини ўзгариши натижасида намликни аниќлашга асосланган 
бўлади. Чиќиш кўрсатгичи бўлиб бунда мухит ўтказувчанлиги ћисобланади. 
Диэлькометрик датчиклар диэлектрик сингдирувчанлик (E=2...10 - ќаттиќ 
жисмлар учун; E=81-сув учун) ёки диэлектрик исроф тангенс бурчаги 
ќийматлари бўйича намликни аниќланади. 
Гигрометрик датчиклар электронли ўзгартиргичлар гурућига мансуб 
бўлиб, уларнинг ишлаш принципи ќўшимча гигроскопик заррачаларнинг 
механик ёки электрик характерискаларини ўзгаришига асосланган бўлади. 
Ќишлоќ хўжалиги ишлаб чиќаришида газлар ва хаво намликлари 
датчиклари кенг миќёсда ќўлланилади. Уларнинг ќуйидаги турлари мавжуд: 
гигрометрик дилатометрик датчиклар - намлик таъсирида чизиќли ўлчамлари 
ўзгаришига, гигристорлар, электропсихрометрлар, харорат - мувозанатли ва 
конденсацион датчиклар - ќаршилик ўзгаришига ћамда радиоскопик ва 
инфраќизил датчиклар - газ ва хавонинг физикавий хусусиятларини 
ўзгаришига асосланган бўлади. 
Хаво намлигини аниќлашнинг психрометрик усули ќуруќ ва сув билан 
намланган икки термометрларни ќўллашга асосланган бўлади. Бу принципда 
намликни назорат тизими датчиклри-электропсихрометрлар ишлайди. 
Электропсихрометрнинг принципиал схемаси 2.23-расмда келтирилган.
Мувозанатсиз, кўприкнинг икки елкасига иккита бир ћил 
яримўтказгичли терморезисторлар уланган бўлиб, улар гигроскопик керамик 
трубкага жойлаштирилади. Бирламчи трубканиг бир томони сувга тушурилади, 
иккинчи томони эса хавода туради. Яъни терморезистор (Rg) ќуруќ трубкада 
жойлашади ва унинг харорати хаво хароратига тенг бўлади. Сув билан 
намланадиган иккиламчи трубкадаги терморезиторнинг (R н) ќаршилиги 
намнинг парланишига боѓлик бўлади ва буѓланиш жараёнида хароратнинг 
камайиши ћисобига унинг ќаршилиги нисбатан юќори бўлади. Хаво намлиги 
ќанчалик кам бўлса, нам трупка сиртидан сувнинг парланиши тезроќ бўлади. 
Бунда Rк ва Rн орасидаги фарќ катта бўлади ва ўзгартиргичдаги (У) чиќиш 
сигнали кучлироќ бўлади. 


Rk R
k
U
т 
R
1
R

2.23-расм. Электропсихрометрнинг принципиал схемаси. 
Махсулотлар 
намлигини 
аниќлайдиган 
электрик 
датчиклар 
кондуктометрик (мухитнинг электр ўтказувчанлиги ўзгариши), диэлкометрик 
(диэлектрик 
сингдирувчанлиги 

ўзгариши), 
радиоизотопли,
электроабсорбционли, ултротовуш ва СВЧ (ўта юќори частотали) датчикларга 
бўлинади.
Кондуктометрик ва диэлкометрик датчиклар цилиндрик ёки текис хаво 
конденсаторларидан ясалган электродлардан ёки иголкали электродлардан ћам 
ташкил топган бўлади. Махсулот конденсаторлар орасига жойлаштириб, унинг 
намлиги аниќланади. 

Download 5.01 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   68




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling