Ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti analitikkim yo fanidan zamonaviy pedagogik tehnalogiyalar asosida tayyorlangan

1.4.Dars shakli: Guruhlarda ishlash. 1.5.Vositalar: Kompyuter, tarqatma materiallar, videoproektor. 1.6.Metod va usullar: Mavzuni izohlash, (tushuntirish), kompyutepning Power Point dasturida ishlash, talabalar bilan o’zaro muloqotda bo’lish, kuzatish .
O’qituvchi
	O’quv mashg’ulotini tashkil qilish bosqichi: Mavzu e’lon qilinadi. 2.2. Ma’ruza boshlanadi, asosiy qismlari e’lon qilinadi.	O’qituvchi, 15 minut
3	3. Guruhda ishlash bosqichi Talabalarga muammoli savollar beriladi Talabalar fikri eshitiladi, guruhdagi barcha talabalar bahsga chaqiriladi. Umumiy xulosalar chiqariladi va to’g’riligi tekshiriladi. umumiy xulosaga kelinadi.	O’qituvchi-talaba, 40 minut
4	4. Mustahkamlash va baholash bosqichi. 4.1. Berilgan bilim talabalar tamonidan o’zlashtirilganini aniqlash uchun quyidagi savollar beriladi. 4.1.1. Analitik va muvozanat kontsentratsiyalar orasidagi farq nimadan iborat bo’ladi? 4.1.2. Aktivlik koeffitsienti qanday omillarning funktsiyasi hisoblanadi? 4.1.3. Aktivlik koeffitsienti qanday omillarning funktsiyasi hisoblanadi?	O’qituvchi-talaba 15 minut
5	5. Yakuniy xulosalar chiqarish: 5.1.Talabalar bilimi taxlil qilinadi. 5.2.Mustaqil ish topshiriqlari beriladi. 5.3.O’qituvchi o’z faoliyatini tahlil qiladi va tegishli o’zgartirishlar kiritiladi.	O’qituvchi 10 minut

Kimyoviy reaktsiyalarning turiga qarab kimyoviy muvozanat; kislota-asosli muvozanat, kompleks birikmalar eritmalaridagi muvozanat, oksidlanish-qaytarilish muvozanati, qiyin eruvchan birikmalar hosil qilish muvozanati kabi turlarga bo’linadi.

Elektrolitlarning eritmadagi aktivligi
Eritilgan moddaning analitik va muvozanat kontsentratsiyalarini farqlash lozim.
Analitik kontsentratsiya- bu eritilgan moddaning umumiy kontsentratsiyasi (S).
Muvozanat kontsentratsiya - bu eritilgan modda ma’lum formasining kontsentratsiyasi ( ) kvadrat qavslar molyar kontsentratsiyaning belgisidir.
Ionlarning effektiv kontsentratsiyasi odatda uning haqiqiy muvozanat kontsentratsiyasidan kichik bo’ladi. Effektiv kontsentratsiyani aktivlik deyiladi.
Masalan 0,1 n HCl da H^ va CI^- ionlarining muvozanat kontsentratsiyasi 0,1 g ionl, bu ionlarning aktivliklari esa, har biri 0,081 g-ionl ga teng va quyidagicha simvollar bilan yoziladi: H^  CI  0,1 g.ionl; ya’ni 0,1n li HCl eritmasi o’zini eritmada 0,081 g.ionl dek tutadi.
Aktivlik bu eritmaning ideal eritma emasligi o’lchovidir. Aktivlik bu hisoblangan yordamchi termodinamik fukntsiyadir, bu kattalikni termodinamik tenglamalardagi kontsentratsiya o’pHiga qo’yilsa ideal sistemalar uchun bo’lgan tenglamalarni ko’rilayotgan real eritmalar uchun qo’llash imkonini beradi. Bunda asosiy sabab elektrostatik kuchlardir, lekin boshqa effektlarning oz bo’lsada ta’siri bo’ladi.
Elektrostatik kuchlar-bu zaryadlangan zarrachalar, ya’ni ionlar orasidagi ta’sir kuchidir.
Aktivlik muvozanat kontsentratsiyasi bilan quyidagi tenglama orqali bog’langan:
af C (1) f-aktivlik koeffitsienti, o’lchovsiz kattalikdir.
Aktivlik koeffitsienti ion zaryadi (Z) va ion kuchining () funktsiyasidir: (2)
Ion kuchi kichik bo’lgan eritmalarda elektrostatik kuchlar kichik bo’ladi, shuning uchun f1, aS.
q
Bir valentli ionlar uchun 0,005 bo’lganda
Aktivlik koeffitsientini eritmaning osmotik xossalari (osmotik bosim, muzlash temperaturasi, qaynash temperaturasi, bug’ qovushqoqligi), elektr yurituvchi kuchlari (e.yu.k.) va boshqa xossalaridan tajriba yo’li bilan aniqlanadi.
(3)tenglama-Debay-Gyukkelning chekli qonuni deyiladi. Ion kuchi (0,1) katta bo’lgan eritmalar uchun (bir valentli ionlar uchun) lgf q - 0,5z²
(4)-Debay-Gyukkelning kengaytirilgan qonuni deyiladi (koeffitsientlar ma’lumotnomada keltiriladi).