Ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti analitikkim yo fanidan zamonaviy pedagogik tehnalogiyalar asosida tayyorlangan


Download 2.92 Mb.
bet28/86
Sana02.06.2024
Hajmi2.92 Mb.
#1836587
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   86
Bog'liq
portal.guldu.uz-A N A L I T I K K I M YO

Буфер эритмалар.
Протолитик назария буйича буфер эритмалар деб кучсиз кислота (асос) ва у билан богланган асос(кислота) етарлича юкори концентрацияли эритмаларига айтилади. Масалан: СН3СООН К СН3СООNа; NН3 К NН4СI; NаН2РО4 К Nа2НРО4;
Классик назария буйича буфер эритмалар-бу кучсиз кислота ва унинг бир исмли тузи ёки кучсиз асос ва унинг бир исмли тузи эритмалари, ёки куп протонли кислота тузлари аралашмасидир.
Буфер эритма вазифаси -эритма рН ини эритмага оз микдорда кучли кислота ёки асос киритилганда , сув билан суюлтирилганда доимий холда узгартирмасдан ушлаб тури
шидир. Агар сувда эритилган моддада сув молекуласига нисбатан протоно-донорлик хусусияти кучсизрок булса, у холда эритилган модда сувли эритмада асос хоссасини намоён килади:
СН3СООН К Н2О  СН3СОО- К Н3ОК (3)
кисл.1 К асос.2  асос.1 К кисл.2.
3 К Н2О  NН4К К ОН- (4)
асос.1 К кисл.2  кисл.1 К асос.2.
Агар сувли эритмада сув молекуласига нисбатан протоно-донорлик хоссасини кучли булган бошка эритилган модда булса, у холда реакцияда сув эмас балки ана шу модда иштирок этади:
СН3СООНКNН3СН3СОО-КNН4К
кисл.1 К асос.2  асос.1 К кисл.2
Кислота хар доим биринчи галда кучлирок асос билан реакцияга киришади, асос эса кучлирок кислота билан реакцияга киришади, шунинг натижасида кучсизрок кислота ва кучсизрок асос хосил булади. Протолитик назария буйича хар доим янги асос ва янги кислота хосил булади.
Аррениус назарияси буйича туз ва сув хосил булар эди.
Хар бир богланган жуфтнинг кислота-асос хоссаларини умумий холда характерлаш мумкин эмас, балки факат конктрет эритувчида,масалан хусусий холда сувда характерлаш мумкин. Масалан(3) реакция учун мувозанат константаси ифодасини куйидагича ёзиш мумкин:
Ка-сирка кислотасининг диссоциланиш константасидир.
Ка-катталикнинг киймати кислота кучининг ушбу эритувчида (факат шу эритувчида) ги киймати хакида хулоса чикаришга имкон беради.Ка киймати канча катта булса заррачанинг кислота хоссалари шунча катта булади.
Буфер эритманинг эффектив таъсири Сав нисбатнинг 10:1 дан 1:10 оралигида сакланади,яъни рН интервали:
рНрКа1 ёки рН14-рКв1 булади (6)
Хар кандай буфер аралашма маълум бир микдор кислота ёки ишкор кушилунча рН ининг доимийлигини саклаб туради, яъни маълум буфер сигимга эга булади.
1 л буфер эритманинг рН и купи билан бир бирликка узгариши учун унга кушиш мумкин булган муайян концентрацияли (мольл) кучли кислота ёки ишкорнинг энг куп микдори буфер сигими дейилади ва у куйидагича ифодаланади:


dС-кушиладиган кучли кислота ёки ишкорнинг концентрацияси. амалий жихатдан купчилик холларда (факат бундан жуда суюлтирилган буфер эритмалар мустасно) буфер сигимини аниклашда куйидаги формуладан фойдаланилади:

Бошлангич концентрациялари тегишлича Са ва Св буладиган кучсиз кислота НА ва у билан богланган асос NаА тутган эритманинг рН ини хисоблашни битта кимёвий мувозанатга эга буладиган системада утказиш мумкин. Бундай эритмада куйидаги кимёвий реакциялар боради:
НАКН2О Н3ОККА-
NаАNаККА-
Буфер эритма компонентлари концентрациялари етарлича юкори булгани учун,буфер эритмадаги сувнинг диссоциланишидан хосил буладиган Н3ОК ионалри концентрациялари эътиборга олинмайди.

Купчилик холларда Са-Х Са СвКХСв деб олиш мумкин,яъни А- ионлари мувозанат концентрацияларини кушилган богланган асос NаА концентрациясига тенг деб олинади.Кислота диссоцияланмаган молекулаларининг мувозанат концентрациясини кислотанинг дастлабки концентрациясига тенг деб олинади, чунки кушилган богланган асос (NаА) кислотанинг диссоциланишини камайтиради.
У холда (1) тенглама куйидаги куринишга келади:
кКа бундан х к h к Ka . Ca/Cв (2)
рН к рКа -lgCa/Cв (3)
Лекин КаКвКН булган учун (2) ва (3) тенгламаларни куйидагича тасвирлаш мумкин.

(2)-(5) тенгламалар Гендерсон тенгламалари дейилади ва хамма буфер эритмаларда h ва рН ни хисоблашда ишлатилади.Юкоридаги буфер эритмалари учун Гендерсон тенгламалари куйидагича булади:

Download 2.92 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   86




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling