7 8
EKOTURIZM asoslarl
—
k ish ilar faoliyati ta ’siri ostidagi la n d sh aftlarn in g
hozirgi
ko'rinish i va kelajak istiqbollariga, y a ’ni dinam ik holatiga e ’tiborni
qaratish;
— landshaftlarning ekologik holatini ijobiy to m onga o £zgarti-
rish yo'llarini ishlab chiqishni rejalashtirish;
— alohida m uhofaza etiladigan tabiiy h ud udlar turi va ularning
m aqom ini aniqlashtirish;
— sayohatchilarning ekologik ongi va m adaniyatini ko'tarish-
ning yechim ini topish.
3-jadval. Ekoturistik m arshrutlarning nazorat varag'i
(A . T aksanov)
K o'rsatkichlar
Turlar
M isollar
Marshrut nom i
va turi
0 ‘q u v -o ‘rganish
M a ’n aviy-m a’rifiy
Jism oniy tarbiya sog'lom lashtirish
Etnografik va h.k.
X u m son qishlog'i atrofi-
dagi tog'larga «K um ush
k o ‘za afsonasi»
Kimlarga
m o ‘ljallangan
Yakka tartibda
Guruhlarga
Y oshlarga
N a faq axo‘rlarga va h.k.
Guruhlar bo'yich a
(2 kishining nazorati
ostida)
G u ruhlam ing
optim a] soni,
kishi hisobida
Kam ida 3 kishilik
10 kishigacha
10— 15 kishilik
15—25 kishilik va h.k.
17 yoshdan kam
bo'lm agan kishilarga
Marshrut
d avom iyligi, kun
7 soatgacha
7soatdan 14 soatgacha
1 sutkalik va h.k.
8 soatlik 5 ta 15
daqiqalik dam olishi
bilan
M arshrut
uzunligi, km
5 km gacha
5 - 1 0 km
10 km ortiq va h.k.
2 yo'nalishdagi uzunlik
- 24 km.
Agar m arshm t
darajalarga
ajratilsa uni
ko'rsatish lozim
Y engil
0 ‘zlashtirish m um kin
O g‘ir
Juda og'ir
0 ‘zlashtirish m um kin
D avriylik
Bahor
Y o z
Kuz
Qish
Y il davom ida
Y oz
8 0
EKOTURIZM asoslari
Ekoturistik m arshrutlarni ishlab chiqishda sayyohlik obyektining
relyefi, tuprog'i, tog‘ jinslari, yer osti va usti suvlari, iqlimi, o ‘simlik
va hayvonot dunyosi haqidagi m a’lum otlarni m ukam m al o'rganish
m a q sa d g a m u v o fiq . Q o ‘s h im c h a m a ’lu m o t
s ifa tid a jo y n in g
ekotizimlari, tabiatni m uhofaza qilishga oid olib borilayotgan tadbirlar
h am da alohida m uhofaza qilinadigan hududlarning huquqiy maqomi
to ‘g ‘risidagi axborotlar berilsa turistik m arshrutlar haqiqiy ekologik
yo'naltirilgan bo'ladi. Ekoturlarni o'tkazishda 3-jadvalda ko'rsatilgan
m arshrut chizm alari va unga oid m a’lum otlar bo'lishi talab etiladi.
Jadvalda keltirilgan talablar majburiy emas, balki tavsiya kuchiga
ega. U shbu k o ‘rsatkichlar, tu rlar yoki m isollar ekoturlarni tashkil
etay o tg an firm a yoki sh ax slarn in g h o la ti, iqtisodiy va ijtim oiy
im koniyatlari ham da sharoitlariga qarab tu rlicha b o ‘lishi m um kin.
2 .2 . EKOTUR TALABLARI VA TAVSIYALARI
Boshqa turizm turlarid an farqli ravishda
ekoturizm da noqulay
tabiiy sharoitlarda ham ekoturlar olib borilganlari bois ko'zda tutilgan
yoki tutilm agan turli salbiy holatlarga du ch kelib qolish m um kin.
Shuning u ch u n ham ekoturistik m arshrutlarda ishtirok etuvchilar-
ning barchasiga, hech qanday istisno-siz, m ajburiy talab va qoidalar
belgilanadi. U larni bajarish nafaqat sayyohlarning, balki tabiiy m uhit
unsurlari va kom plekslarining, tashkilotchilarning
ham da mahalliy
aholining xavfsizligini t a ’m inlashga xizm at qiladi.
Ekoturistik m arshrutlarni ishlab chiqish, ularni e ’lon qilish va
o'tkazishda, albatta ekoturizm ning tub m azm uni va m ohiyatini tu-
shuntirib o'tish kerak. Iloji b o ‘lsa yozm a ravishda reklam a va e ’lon-
larda ekoturizm bu insonlar yashab turgan tabiatni m uhofaza qilishga
qaratilgan turizm ekanligi, ekologik sayyohlik qilish uch un kishilar-
ning qilgan sarf-xarajatlari oxir oqibatda
ularning turistik marshruti
orqali m a’lum darajada tabiatga yetkazgan zararlarini qoplash uchun
sarflanishini tushuntirish lozim. Shundagina biz ekologik sayyohlikning
m aqsadini teranroq anglaymiz.
E koturistik m arshrutlardagi talablarni 3 qismga ajratib izohlash
m um kin:
1.
Ekoturistik marshrutlarga chiqishdan aw al ekoturistik tash-
kilotlar va ekoturistlar uchun qo‘yiladigan talablar.
Ekoturistik tashkilotlarga:
—
e k o tu ristik m a rs h ru tla rn in g ek ologik y o ‘n altirilg an lig in i
aniqlash, tegishli tabiiy sharoitlarni har tom onlam a o'rganib chiqish;
