Ta'limi vazirligi 0 ‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi asqar n ig ‘m atov

Nazariy qism. Ekoturizm — m u staq il fan sohasi
C l
va madaniyatli kishilarni tarbiyalashga, turizmdan kdgan luyilmii 
csa, buzilayotgan yoki buzilgan tabiiy obyektlarni qayta tiklash udiim 
sarflashga yo‘naltiruvchi j’uda ulkan imkoniyatlarga ega. Faqatgina 
ushbu harakatlar ilmiy asoslangan va amalda tekshirib ko‘rilgan tav- 
siyalarga tayangan holda amalga oshirilishi, ya’ni yangi fan sohasi 
sifatida aks ettirilishi maqsadga muvofiqdir.
Ekoturizm yangi fan sohasi b o ‘lgani uchun hozircha uning 
obyektiga nisbatan aniq bir nazariy asos yaratilmagan. Nazariya esa, 
avvalo obyektni aniqlashtirib olishdan boshlanadi. Ekoturizm ham 
bundan mustasno emas.
Fanda obyekt bu (lotincha object — narsa) — subyekt (tadqiqot- 
chi, izlanuvchi, o ‘rganuvchi)ning bilish va amaliy faoliyatiga qara- 
ma-qarshi turadigan obyektiv reallik — narsa1, ya’ni bizning ongi- 
mizga bog‘liq bo ‘lmagan holda nam oyon bo'luvchi tashqi dunyo, 
moddiy borliq, dem akdir2. Ekoturizm obyektiga nisbatan turlicha 
dunyoqarashlar mavjud va uni biz o ‘z tadqiqotlarimizda tahlil va 
sintez qilib boramiz.
М. I. Yegorenkovning (2003) fikricha landshaft mintaqasi eko- 
tizimlari — sovuq arktik sahrolar va tundra, m o‘tadil iqlim m inta- 
qalari, dasht va preriyalar, ch o ‘l va sahrolar, savanna va siyrak 
o ‘rm onlar, nam tropik o'rm onlar, okean va dengizlar hamda alohi­
da muhofaza etiladigan tabiiy hududlar ekoturizm obyekti bo'la oladi. 
E k o tu rizm oby ek tig a n isb a ta n b ild irilg an u shbu t a ’rif ju d a
umumlashtirilgan. Chunki, birinchidan, tabiiy geografik m intaqalar 
ekotizimlar emas, balki tabiiy geografik tasniflanishdagi taksonomik 
birliklar yo geomajmualar yoki geotizimlardir. Ikkinchidan, ekotizim 
ekologiyaning, geom ajm ua yoki geotizim esa, geoekologiyaning 
obyekti b o ‘lib hiso b lan ad i. U c h in c h id a n , m in taq ad an pastki 
taksonomik birliklar ham ekoturistik obyekt b o ‘la oladi (A. N ig’- 
matov, N. Shomurotova, 2005, 2006).
Butunjahon turistik tashkiloti ekoturizm obyekti muayyan dav- 
latlarda insonlarni turizm nuqtayi nazaridan qiziqtira oladigan tabiat 
sifatida izohlaydi. Lekin, unda insonlarni jalb etuvchi aniq bir bilish 
yoki amaliy faoliyatda qo‘llash m um kin b o ‘lgan obyektiv reallik — 
narsaning o ‘zi aniq ko‘rsatilmagan.