Ta’minot, boshqaruv va h k. ham mavjudligi bilan

S
ф
 = B
м
 - (T
м
 + S
т
) 
 
 
Bu yerda: S
ф
- sof foyda; 
B
м
- mahsulot bahosi; 
T
м
- mahsulot to‘liq tannarxi; 
S
т
- soliq to‘lovlari. 
Aktivlarning rentabelligi ko‘rsatkichi bir so‘mlik aktivlarga 
(XYuSning butun mol-mulkiga) to‘g‘ri keluvchi sof foydaning 
miqdorini ko‘rsatadi va XYuS faoliyatining moliyaviy faolligini 
o‘zida aks ettiradi. Bu ko‘rsatkichning darajasi XYuS aktivlarining 
tarkibiy tuzilishiga, ya’ni asosiy fondlar aktiv va passiv 
qismlarining, asosiy va aylanma kapitalning nisbatiga bog‘liq.
XYuS asosiy kapitalidan foydalanishga tavsifnoma beruvchi 
muhim ko‘rsatkichlardan biri fond qaytimi hisoblanib, uni quyidagi 
formula yordamida aniqlash mumkin: 
F
к
= (R
м
 : A
ф
) 
 
 
Bu yerda: F
к
 - fond qaytimi; 
R
м
- realizatsiya qilingan mahsulot hajmi; 
A
ф
 - asosiy fondlarning yillik o‘rtacha 
qiymati. 
Asosiy fondlarning aktiv qismiga (dastgohlar, mashinalar, 
mexanizmlar va h.k.) qancha ko‘p asosiy kapital sarflangan bo‘lsa 
va ular yil davomida qanchalik ko‘p aylanish sodir etsa, XYuS 
shuncha ko‘p foyda oladi. 
Aylanma aktivlar XYuS kapitalining eng faol elementi 
hisoblanadi. Yil davomida ular aylanishining miqdori kapitaldan 
211 
 
9-BOB. XO‘JALIK YURITUVCHI SUBYEKTLARNI 
MOLIYAVIY ISLOH QILISH 

9.1. Xo‘jalik yurituvchi subyektlarni moliyaviy isloh