Taqdimoti

Oriyentatsion kuch – qutbli (polyar) molekulaning doimiy dipol momentiga ega bo‘lishi, ya’ni molekulalar dipollarining qarama-qarshi tomoni bilan bir-birini elektrostatik tortib turishi dipol-dipol yoki oriyentatsion ta’sir kuchlari deyiladi. Polyar molekulalar hamisha o‘zaro ta’sir etadi (rasm). Ular bir-biriga nisbatan qarama-qarshi qutblari bilan joylashishga intiladi.

Dipollik qancha kuchli bo‘lsa, oriyentatsiya shuncha oson boiadi. Faqat qutbli zarrachalar orasida sodir boiadi. Masalan, H20 , NH3, spirtlar, karbon va aminokislotalarda bo‘ladi. Oriyentatsion kuch ayni moddaning qutblanuvchanligiga va molekulalararo masofaga teskari proporsional bo‘ladi. Harorat ko'tarilganda oriyentatsion kuch kamayadi. Keezom 1921-yilda oriyentatsion kuch energiyasini hisoblash uchun quyidagi formulani taklif qildi:

bu yerda; µ- molekulaning dipol momenti: Uo`rt-oriyentasion ta’sir energiyasi: N-Avogadro soni; k-Bolsman konstantasi; T-absolyut temperatura; r- markazlararo masofa.

Oriyentatsion ta’sir energiyasi katta dipol momentli moddalar suv, ammiak orasida kuchli namoyon bo‘lib, ba’zi modda, masalan uglerod (II) oksidi orasida kuchsiz namoyon bo‘ladi.