TAQDIMOTI “PROYEKSIYALSH USULLARI” mavzusidagi REJA: - Tayanch so’zlar: Proyeksiya, proyeksiyalash usullari, xossa, ortogonal.
Tavsiya etiladigan adabiyotlar: - Alijonov O. I., Xolmurzayev A. A. Muhandislik grafikasi. Oliy o’quv yurtlari uchun darslik. Farg’ona. 2007;.
- Sh. Murodov, L. Hakimov, A. Xolmurzayev. Chizma geometriya. Oliy o’quv yurtlari uchun darslik. –T.:Iqtisod-Moliya. 2008;
- Dennis E. Maguire. Engineering Drawing from First Principles Using AutoCAD. USA. 2010;
- J. Yodgorov. Chizma geometriya. Oliy o’quv yurtlari uchun darslik. –T.:TURON-IQBOL.2007;
1.Markaziy proyeksiyalash usuli va uning xossalari - 1-xossa. Nuqtaning markaziy proyeksiyasi nuqta bo’ladi.
- 2-xossa. SA nurda yotuvchi A, A 1, A2, A3,... nuqtalarning markaziy proyeksiyalari Ap nuqta bilan ustma-ust tushadi( 1.4- rasm).
- 3-xossa. Proyeksiyalash markazidan o‘tmaydigan to‘g‘ri chiziq kesmasining proyeksiyasi kesma bo‘ladi.
Markaziy proyeksiyalash usuli geometrik shakllarni tekislikda
proyeksiyalashning umumiy holidir.
4-xossa. S markazdan o‘tmaydigan tekislikning markaziy proyeksiyasi tekislik bo'ladi. - 4-xossa. S markazdan o‘tmaydigan tekislikning markaziy proyeksiyasi tekislik bo'ladi.
- 5-xossa. Agar biror tekis shakl proyeksiyalar tekisligiga parallel bo’lsa, uning proyeksiyasi o‘ziga o‘xshash shakl bo‘ladi.
- 6-xossa. S proyeksiyalash markazidan o ‘tuvchi va proyeksiyalar tekisligi P ga parallel bo’lgan nurlar ustidagi nuqtalarning markaziy proyeksiyasi P ning xosmas chizig‘i ustida bo’ladi.
2. Parallel proyeksiyalash usulii va uning xossalari - Proyeksiyalar markazi S cheksizlikda joylashgan deb qaralsa, u holda proyeksiyalovchi to‘g‘ri chiziqlar o‘zaro parallel vaziyatni egallaydi. Shu yo‘sinda qurilgan proyeksiyalarga parallel proyeksiyalar deyiladi.
- 1-xossa. Nuqtaning tekislikdagi proyeksiyasi nuqta bo‘ladi.
- 2-xossa. Proyeksiyalash yo‘nalishiga parallel bo‘lmagan to‘g‘ri chiziqning tekislikdagi proyeksiyasi to‘g‘ri chiziq bo‘ladi.
3-xossa. Agar nuqta to‘g‘ri chiziqqa tegishli bo‘lsa, nuqtaning proyeksiyasi ham to‘g‘ri chiziq proyeksiyasiga tegishli bo‘ladi. - 3-xossa. Agar nuqta to‘g‘ri chiziqqa tegishli bo‘lsa, nuqtaning proyeksiyasi ham to‘g‘ri chiziq proyeksiyasiga tegishli bo‘ladi.
- 4-xossa. Nuqta to‘g‘ri chiziq kesmasini qanday nisbatda bo‘lsa, uning proyeksiyasini ham xuddi shunday nisbatda bo‘ladi .
- 5-xossa. Kesishuvchi to‘g‘ri chiziqlarning proyeksiyalari ham kesishgan bo‘ladi. Kesishuv nuqtasi va uning proyeksiyasi bitta bog‘lovchi chiziqda yotadi
6-xossa. Parallel to‘g‘ri chiziqlarning proyeksiyalari ham o‘zaro parallel bo‘ladi. To‘g‘ri chiziq kesmalarining nisbati ularning proyeksiyalari nisbatiga tengdir. - 6-xossa. Parallel to‘g‘ri chiziqlarning proyeksiyalari ham o‘zaro parallel bo‘ladi. To‘g‘ri chiziq kesmalarining nisbati ularning proyeksiyalari nisbatiga tengdir.
- 7-xossa. To‘g‘ri burchakli proyeksiyalarda, agar to‘g‘ri burchakning bitta tomoni proyeksiyalar tekisligiga parallel bo‘lsa, hamda ikkinchi tomoni ushbu tekislikka perpendikulyar bo‘lmasa, bunday hollarda to‘g‘ri burchak shu tekislikka o‘zgarmay proyeksiyalanadi.
- 8-xossa. Tekis shakl proyeksiyalar tekisligiga parallel bo‘lsa, u shu tekislikka o‘zgarmay asliga teng bo‘lib proyeksiyalanadi.
3.To’g’ri burchakli (ortogonal) proyeksiyalash usuli - Parallel proyeksiyalarda proyeksiyalash yo‘nalishining proyeksiyalar tekisligi bilan hosil qilgan burchagiga qarab to‘g‘ri va qiyshiq burchakli proyeksiyalar farqlanadi.
- Agar proyeksiyalash yo‘nalishi proyeksiyalar tekisligi bilan o‘tkir burchakni tashkil etsa, qiyshiq burchakli proyeksiyalar, to‘g‘ri burchakni tashkil etsa, to‘g‘ri burchakli yoki ortogonal proyeksiyalar hosil bo‘ladi.
VENN DIAGRAMMASI
Markaziy
proyeksiyalash
xususiyatlari
Umumiy
xususiyatlar
Parallell
proyeksiyalash
xususiyatlar
Do'stlaringiz bilan baham: |
