Tarbiyachi, O’qituvchi va o’quvchining o’zaro hamkorligi

TARBIYACHI, O’QITUVCHI VA O’QUVCHINING O’ZARO HAMKORLIGI

 

O'qituvchi va talaba o'rtasidagi hamkorlikka yondashuv aniq fanga va uni o'qitishga qo'yiladigan uslubiy talablarga qarab farq qilishi mumkin.
Konfutsiyning aytishicha, o'qituvchi va shogird birga o'sadi. Nazarimda, bu so‘zlar adabiyot darsi ijodiy makon texnologiyasining mohiyatini aks ettiradi. Adabiyot darslarida hamkorlik va birgalikda ijod qilish muammosiga tizimli yondashish ko‘plab o‘qituvchilar tomonidan qo‘llaniladi.
Adabiyot darsining ijodiy maydonini tashkil etish o'ziga xos dialogdir. San'at asarlari u yoki bu tarzda talqin qilinadi va bu ijodkorlikdir. Bunday tashkilot juda muhim, chunki talabalar kommunikativ, shaxsiy universal ta'lim faoliyatini shakllantiradi. Birinchi bosqichda men badiiy asarni o'qishga e'tiborni jalb qilish uchun keys texnologiyasidan foydalanaman. Ishonchim komilki, o‘quvchi tajribasi bo‘lmasa, matnni tahlil qilib bo‘lmaydi, badiiy asarning go‘zalligini ko‘rib bo‘lmaydi, o‘quvchi so‘z san’atidan bahramand bo‘lmaydi. Bunday ish usuli yaxshi natija berdi, chunki badiiy adabiyotni umuman o'qimagan talabalar o'qiy boshladilar. Ushbu texnologiya men tomonidan besh yil davomida sinovdan o'tkazildi. Ishning keyingi bosqichi matnni semantik o'qish edi: turli turdagi ijodiy ishlar bilan o‘qish-tarjimon, masalan, F.Abramovning “O‘tmishga sayohat” hikoyasi talabalar tomonidan “O‘zgargan kun” mavzusida 1-shaxsning kundalik yozuvi ko‘rinishida taqdim etildi. mening hayotim". Ishning bunday tashkil etilishi bilan batafsil o'qish mahorati shakllanadi. Men birgalikda ijod qilishning asosiy natijasini adabiyot darslariga bo'lgan motivatsiyani oshirishda, bolalar zavq bilan darsga kelganlarida, savol berishlarida va qo'shimcha ravishda nima o'qishni maslahat berishlarida, ular va o'qituvchi bir xil ijodiy maydonda bo'lganda ko'raman.
Adabiyot darsining ijodiy maydoni har qanday bolaning ochilishiga imkon beradi. Qalam sinovi yosh o'quvchining dunyoni ko'rish sari dastlabki qadamidir. Adabiyot darsining ijodiy maydonida tanqidiy fikrlash, muloqot qilish qobiliyati, vaziyatga qarab o'rganish rivojlanadi. Talabaning ijodiy ishini baholash usullari alohida qiziqish uyg'otadi, bu o'qituvchi va talabaning birgalikdagi ishi: adabiyotda og'zaki va yozma ishlarni baholash, tahlil qilish mezonlari ishlab chiqilgan.
“Men” va “boshqa” dialektikasi dunyoni “ochiq” qiladi, deb hisoblaydigan A.A.Leontyevga ergashgan holda, uni chuqur anglash aloqasi, mulkchilik rishtalarining paydo bo‘lishi, taqdirlar “muvofiqligi” orqali ijodkorlik bilan to‘ldiradi. "Boshqa bilan uchrashuv".
V.S.Biblerning so'zlariga ko'ra, bunday odam chuqur shaxsiy echimlarni qidiradi va bu izlanishda teng darajada noyob madaniy suhbatdoshlar bilan cheksiz va o'ta shaxsiy muloqotga qiziqadi. Va bu lug'at darslari bilan tasdiqlangan.
Talabalar badiiy asarning poetikasini, o'ziga xos xususiyatlarini o'rganib, madaniyat bilan "tushunish suhbati" ga, uning ma'nolarini (uning dunyo, inson va uning hayoti haqidagi g'oyalarini) tushunishga kirishadilar. Asar tili ma'lum bir madaniyatning "dunyo modeli" ni ifodalaydi. "Madaniyat asarlarda yashaydi" (Bibliya), bu haqda hikoyalarda emas. Madaniyat insonni o`stiruvchi va oziqlantiruvchi muhit, u insoniyatni birlashtiruvchi tildir (P.A.Florenskiy). Madaniyatning "faktlari" o'zlashtirilmasligi, balki yosh avlodning jamiyat bilan haqiqiy ma'nolari, qadriyatlari va aloqalari ochib berilishi muhimdir.
Muloqotni qadriyat, ta’lim mazmuni va usuli sifatida qarash mumkin. "Shaxsan" odamni o'rgatish u bilan dialogik munosabatda bo'lishni anglatadi. Pedagogik makon boylik va stixiyalilik bilan ajralib turadigan, ko'p haqiqatlar, qadriyatlar, munosabatlar, munosabatlar mavjudligini nazarda tutuvchi, birini boshqasi bilan uyg'unlashtirishni, sub'ektiv realliklarning birgalikda yashashini va o'zaro boyitishini talab qiladigan dialog muhiti bo'lishi kerak. Muloqot bo'lish usuli, munosabatlar va o'zaro ta'sir shakli sifatida o'quvchi va o'qituvchiga madaniyat va ta'lim tizimida o'zini va hayotini ko'rishning yangi nuqtai nazarini beradi.
O'qituvchi tomonidan qo'llaniladigan dialog shakllari:
· muammoni, qahramonni idrok etishning assotsiativ darajasi;
· qahramonlarning hayot yo'lining grafikasini qurish;
· ikonik model;
· mavhum model;
· jinquefoil;
· klaster;
· talaba bilan maktub-dialog;
· avlodlarga xat;
· adabiy qahramonga xat va boshqalar.
Shunday qilib, adabiyot darslarida o'qituvchi va talabalar o'rtasidagi hamkorlik faol o'qitish usullaridan foydalangan holda muvaffaqiyatli amalga oshirilishi mumkin, masalan, loyiha faoliyati, o'yin texnologiyalari, ta'lim sayohatlari va boshqalar.
Ta'limning o'zaro ta'siri murakkab ko'p bosqichli jarayon bo'lib, unda o'qituvchi va talaba o'rtasida hamkorlik mavjud. Bu psixologik aloqani talab qiladi va pedagogik o'zaro ta'sir uslublaridan biridir.
Bugungi kunda o'qitish texnologiyasi rivojlanishining hozirgi darajasida hamkorlikda ijod qilish, bir tomondan, o'qituvchi va talaba o'rtasida og'zaki va og'zaki bo'lmagan vositalar, nutq va faoliyatning kommunikativ strategiyalaridan foydalangan holda samarali va samarali muloqotdir.
Boshqa tomondan, o'qituvchi va o'quvchining birgalikda yaratilishi ko'p tilli va ko'p madaniyatli xususiyatga ega bo'lgan yangi pedagogik voqelikni yaratishdir. Pedagogik jarayon ishtirokchilari uchun ikkala ishtirokchining faoliyat sohasini kengaytirish, shuningdek, ularning shaxsiy til maqomini mustahkamlash va rivojlantirish o'zaro ijodiy boyitishning tarkibiy qismi sifatida amalga oshiriladi.