Tarix-7 2017.(Uzb). indd

Koreys madaniyati. Sechjon 
Buyuk (1418–1450) soliq tizimida 
islohot o‘tkazadi, davlat boshqaru-
vini ta 
komil 
lashtirib boradi. Uning 
davrida koreys madaniyati va san’ati 
gullab yashnaydi. Ilk bor milliy 
koreys universitetiga asos solinib, 
unda mumtoz xitoy adabiyoti o‘rgatilgan. 
Budda ibodatxonasi hisoblangan – Pul-
guksa quriladi. Qirol Sechjon mamlakat-
ning do 
nishmand va iqtidorli hukmdori 
bo‘lgan. Uning boshqaruvi davrida mao-
rif, ilm-fan va qishloq xo‘jaligida ulkan 
muvaffaqiyatlarga erishiladi. Qirol Sech-
jon ishtirokida yangi taqvim tuziladi, 
yomg‘irni oldindan aniqlaydigan asbob, 
123-rasm. 
Pulguksa ibodatxonasi
124-rasm
Sechjon Buyuk

---

152
V BOB. OSIYO, AMERIKA VA AFRIKA XALQLARI
shamol tezligi va yo‘nalishini belgilay-
digan asbob, quyosh va suv soatlari, yul-
duzlar xaritasi yaratiladi. Sechjon Buyuk 
rahbarligida qirol akademiyasi olimlari 
koreys alifbosini yaratadi.
Amerika xalqlari madaniyati. Mày-
yalàrning iqtisîdiy-màdàniy tàràqqiyoti 
milîdiy àsr bîshlàridà yozuvni yaràtish 
imkînini båràdi. Kîhinlàr qil 
qàlàm bilàn 
iyårîgliflàrni bitib, ràsmlàr bilàn båzà 
t-
gàn.
Màyyalàr hàyotidà kîhinlàr mu 
him 
o‘rin tutgàn. Ulàr jàmîà a’zî 
làrigà dåh-
qînchilik ishlàrini bà 
jàrish muddàtlàrini 
bålgilàb bårgàn 
làr. Màyyalàr eng àniq 
tàqvimlàrdàn birini yaràtgànlàr. Màtåmà-
tikàgà «nîl»ni anglatuvchi belgi mày 
yalàr 
tîmînidàn hind 
làrdàn hàm avval kiri-
tilgàn. Màmlàkàt pîytàõti – Chi chån-
Itsàdà ràsàdõînà qurilgàn. Undà kîhinlàr 
sàyyorà 
làrning Quyosh tåvàràgidà 
àylànishi vàqtini hisîblàb chiqqànlàr 
hamda Quyosh và Îyning tutilishini 
îldin 
dàn àytib bårà îlgànlàr.
Màyyalàr màxsus tåpàliklàr 
yasàb, bàlànd pîydåvîrlàr ustidà 
o‘zlàrining zinàpîyali ehrîmlàrini, 
sàrîy và ibîdàt 
õînàlàrini bàrpî et-
gànlàr. Sàrîy và ibîdàtõînàlàrning 
dåràzàlàri bo‘lmàsdàn, ulàr eshiklàr 
îrqàli yoritilgan. Tåkis và ràvîn 
shahar ko‘chàlàri toshdan bunyod etilgàn.
Àståklàr qo‘shni màyyalàr iõtirîsi àsîsidà o‘zlàrining 
quyosh tàqvimini yaràtgànlàr. Piktîgràfik yozuv shàkl 
làn 
-
gàn. Àståklàr dini ko‘p õudîlikkà àsîs 
làngàn edi. Õudîlàr 
îràsidà eng e’ti 
bîrlisi, urush õudîsi shàràfigà hàttî îdàm-
làr ham qurbînlik qilingàn. Ibî 
dàtõînà kîhinlàri õàlq 
îràsidà àlîhidà hurmàt-e’tibîrgà egà bo‘lgàn.