Tarixi (XIX asrningikkinchi yarmi XX asr boshlari)

0‘zingizni sinang!
V. Vyatkiu - ... Muhammad Solih
Mulla Olim Maxdum hoji — ... 1895-yilda ...
Yusuf Bayouiy -
3 ' ; 0‘rta Osiyoni imperiyaning bir qismiga aylandi
hisoblagan mustamlakachi hukumat o‘lkani
faol o‘zlashtirish maqsadida ilm-fanni rivojlanti-
rishga ham harakat qildi. Eng avvalo, 1867-yilda mintaqaning bosh xa- ritasi tuzib chiqildi. Hududni xaritalashtirish va iqlimini o‘rganish uchun Toshkentda meteorologiya stansiyasi tashkil etildi. Mutaxassislar yetish- masligi sababli uzoq vaqt davomida keng kodamli ilmiy tadqiqotlami shakllantirish amalga oshirilmadi. Faqat XIX asrning 90-yillarida va XX asr boshlarida 0‘rta Osiyoning tabiiy boyliklarini o‘zlashtirish bilan bogdiq bodgan tadqiqot ishlari avj oldi. Mashhur rus zoologi va sayyohi N. A. Seversev Pomir tog‘ tizimini odganib chiqdi. U sayohati davomi­da botanikaga va minerallarga oid namunalar to‘pladi. P. P. Semyonov- Tyanshanskiy Tyanshan tog‘ tizimini odganib, muzlik, vulqonlar haqi- da qiziqarli madumotlar to‘pladi. A.P. Fedchenko Farg‘ona vodiysi va Oloyni, shuningdek, Zarafshon vodiysi bilan Qizilqumni ham tekshirib chiqdi.
0‘lkadagi ilmiy tadqiqotlar imperiya uchun harbiy-siyosiy nuqtayi nazardagi ahamiyati bilan birinchi o‘rinda turardi. 1871-yilda tashkil etilgan 0‘rta Osiyo Olimlar jamiyati mablag‘ yo‘qligi tufayli 1893-yilda o‘z faoliyatini to‘xtatishga majbur bo‘lgan edi.
Turkiston qishloq xo‘jaligi jamiyati ancha faol ish boshladi. Jamiyat nashr ettirgan «Turkistonning qishloq xo‘jaligi» jurnali sohadagi ishlab chiqarish, yerlarni sug‘orish, dehqonchilik va yerdan foydalanish bora- sidagi ilg‘or usullarni targ‘ib qildi. Qishloq xo‘jaligi jamiyati mustam- lakachilar manfaatidan kelib chiqib, paxtachilikni rivojlantirish bo‘yicha ilmiy tadqiqotlar bilan shug‘ullandi. Mahalliy iqlim sharoitiga moslash- gan o‘ziga xos 0‘rta Osiyo paxta navidagi dastlabki hosil yetishtirildi.
1876-yil Toshkentda Turkiston muzeyi (hozirgi 0‘zbekiston tarixi davlat muzeyi) tashkil etildi. 1870-yili Toshkentda Turkiston xalq kutub- xonasi tashkil etilishi ham 0‘rta Osiyoda fan va madaniyatning rivojla- nishida katta ahamiyatga ega boTdi. Undagi kitoblarning aksariyat qismi Turkiston tarixi va tabiatiga oid nodir asarlar boTgan.