Tarixiy geografiya fanining maqsadi va vazifalari

Ilk feodalizm davrida geografik bilimlar.

V asr oxiri - VI asr boshlariga oid geografik ma`lumotlarga qadimgi xorazm va sog’d yozuvlari kiradi. Bu yozuvlar turli xil xujjatlar (ahdnomalar, nikoh shartnomalari, oldi-sotdi xujjatlari tilxatlar) va So`g’d, Shosh, Turk va Farg’ona xukmdorlari o`rtasidagi yozishmalar hamda xo`jalik xujjatlaridir. Ular Mug’ qal`asidan, Afrosib, Qirg’iziston va sharqiy Turkistondan topilgan.

Mug’ qal`asi dagi yozuvlar 1932 yili Tojikiston Respublikasi Zahmatobod tumani Xayrobod qishlog’idan topilgan. Xujjatlar jami 80 ta bo`lib 74 tasi Qadimgi so`g’d, 1 tasi arab, 3 tasi xitoy va 1 tasi turk tilidadir. Xujjatlar sovet olimlari tomonidan o`rganilib 1934 yili Leningradda "Sogdiyskiy sbornik" nomi balan birinchi marta e`lon qilingan.

Shunday yozuvlardan yana biri Samarqandda Afrosyob xarobasida topilgan bo`lsa Xitoyning Dun'xuyan va Turfon viloyatlarida, Qozog’istoln va Qirg’iziston qoya tosh yozuvlari topilgan. Topilgan xujjatlarning barchasi, ayniqsa, xo`jalik xujjatlari tarixiy geografiya fani uchun beqiyosdir.

Ilk feodalizm davriga oid tarixiy geografik ma`lumotlarga qadimgi turk manbalari ham kiradi. A) Enisiy bitiklari XVII asr oxiri, XVIII asr boshlarida yashagan rus xaritagraf olimi S.Ch.Remezov tomonidan topilgan. Ma`lumotlar 1884 yil "Sibiriskiy vestnik" jurnalida e`lon qilingan.

B) Mo`g’iliston bitiklari

1. To`nyuquq bitigi Ulan-Batardan 66 km janubi-sharqda Bian Tsoktoda topilgan Ilterish xoqoning maslahatchisi sarkarda To`nyuquqqa baqishlanib 712-716 yillarda yozilgan

2. Qultegin bitigi Bilga xoqonning (716-734 iyl) ukasi Qultegin sharafiga bitilgan. Mo`g’ilistonning Koshо Tsaydan vodiysida Ko`kshun Urxun daryosi bo`yida rus axreolog va etnografi N.M. Yadrintsev tomonidan topilgan.