Tarixiy geografiya


Download 333.64 Kb.
Pdf ko'rish
bet1/4
Sana21.01.2018
Hajmi333.64 Kb.
#24954
  1   2   3   4

 



 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

Tarixiy geografiya



 

 

 



 

 

 



 

 

 



100000 -    Gumanitar soha. 

 

110000 -     Pedagogika 



 

 

5110600 -   Tarix o’qitish 



metodikasi 

 

 



 

 

 

 

 

 

 



 



 

“Tarixiy geografiya” fani bo’yicha yaratilgan o’quv-uslubiy majmuaga 

annotatsiyasi 

 

Ushbu o’quv-uslubiy majmua  “Tarixiy geografiya” fani bo’yicha yaratilgan 



bo’lib, unda fan yuzasidan  ma’ruza, seminar, amaliy va loboratoriya 

mashg’ulotlarining ta’lim texnologiyalari  jamlangan.  O’quv kursini o’zlashtirish 

yuzasidan  ishlangan pedagogik texnologiya uslublari, darsni mustahkamlovchi 

savollar, mavzuni o’zlashtirish yuzasidan qo’shimcha materiallar va testlar 

mashg’ulotni yanada samarali olib borishda imkon yaratadi.   

         Mazkur  o’quv-uslubiy  majmua  oliy  o’quv  yurtlarining  bakalavr  ta’lim 

yo’nalishi  talabalari uchun mo’ljallangan.   

 

 



 

 

 



Tuzuvchi:               dots. t.f.n. N.A.Egamberdieva 

                                  



 

 

 

 

 

 

 

                    Taqrizchilar:                        dots. t.f.n Z.A.Ilhomov., 

                                 dots. t.f.n B.Qodirov. 

                                                       

 

 



 

 

 



O’quv-uslubiy majmua  Nizomiy nomidagi TDPU  Ilmiy kengashining 2014__ yil __  

___________dagi ___-  sonli qarori bilan  tavsiya etilgan. 



 

 

 

 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 



 

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI  

OLIY VA O’RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI 

 

NIZOMIY NOMIDAGI  



TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI 

 

 



 

    “Tasdiqlayman” 

Tarix fakulteti dekani 

 

 

------------- V. Ishquvvatov 

-----  ----------2014 

 

 



“Tarix” kafedrasi  

“Tarixiy geografiya”  

 

fanidan 


 

O’QUV –USLUBIY  MAJMUA 

 

 

 



             

 

             Bilim sohasi:  100000 - Gumanitar 



 

            Ta'lim sohasi: 110000 – Pedagogika 

            Bakalavriat yo’nalishi: 5110600 – Tarix  o’qitish meto’dikasi 

 

 



 

     “Tarix” kafedrasining 2014 yil 27 avgust 

1-

 

Sonli yig’ilishi qarori bilan maqullangan 



      “Tarix” kafedrasi mudiri  

     Z.A. Ilhomov ________________ 

 

TOSHKENT – 2014 



 

 


 

 



 

 

 

 

 

1.1. Ta’lim berish texnologiyasining modeli 

 

Mashg`ulot vaqti-2 soat 

Talabalar soni: 40-50 gacha 

Mashg`ulot shakli 

Kirish-axborotli ma’ruza 

 

Ma’ruza rejasi 

1.

 



Tarixiy geografiyaning mohiyati  va uning 

vazifalari, 

2.

 

Tarixiy geografiyaning asosiy bo’limlari 



3.

 

Fanni o’rganishda yordamchi fanlarning o’rni. 



 

O`quv mashg`ulotining maqsadi 

Kirish. Tarixiy geografiyaning vazifalari 

bo`yicha umumiy tushuncha berish.  

Pedagogik vazifalar

 



  

Tarixiy geografiyaning 

mohiyati  va uning 

vazifalari 

to`g`risida 

ma’lumot berish;. 

 

Tarixiy geografiyaning 



asosiy bo’limlari 

to`g`risida ma’lumot berish;. 

 

Fanni o’rganishda 



yordamchi fanlarning 

o’rni


  to`g`risida ma’lumot 

berish;. 

 

 

O`quv faoliyati natijalari: 



 

Tarixiy  geografiyaning  mohiyati  



va  uning  vazifalari

  to`g`risida 

ma’lumotga ega bo`ladilar: 

 



Tarixiy  geografiyaning  asosiy 

bo’limlari 

to`g`risida  ma’lumotga 

ega bo`ladilar: 

 

Fanni  o’rganishda  yordamchi 



fanlarning 

o’rni


 

to`g`risida 

ma’lumotga ega bo`ladilar: 

 

Ta’lim berish usullari 

Ko`rgazmali ma’ruza, suhbat, aqliy xujum  

Ta’lim berish shakllari 

Ommaviy, jamoaviy  



Ta’lim berish vositalari 

O`quv qo`llanma, proektor, qo`shimcha 

adabiyotlar 

Ta’lim berish sharoiti 

O`TV bilan ishlashga moslashtirilgan 

auditoriya 

Monitoring va baholash 

Og`zaki nazorat: savol-javob  



 

1.2. “


Kirish. Tarixiy geografiyaning vazifalari 

” ma’ruza mashg`ulotining texnologik xaritasi 



 

Ish 

bosqichlar

i va vaqti 

Faoliyat mazmuni 

Ta’lim beruvchi 

Ta’lim oluvchilar 

1-мавзу 

Kirish. Tаriхiy gеоgrаfiyaning vаzifаlаri 

 

МАЪРУЗА МАШҒУЛОТЛАРИНИНГ ТАЪЛИМ ТЕХНОЛОГИЯСИ 

 


 

  



1. 

Mavzuga 

kirish 

(15 

daqiqa) 

1.1. Mashg`ulot mavzusi, rejasi  uning maqsadi va 

o`quv faoliyati natijalari bilan tanishtiradi. (1ilova) 

1.2. .Foydalaniladigan o`quv adabiyotlari bilan 

tanishtiradi. (2 ilova) 

1.2. Talabalar o`quv faoliyatini  baholash mezonlari 

bilan tanishtiradi (3-ilova)

Tinglaydilar. 

 

Tinglaydilar  



 

Tinglaydilar 

 

 

2. 



Asosiy 

bosqich   

(55 


daqiqa) 

2.1. Rower Point dasturi yordamida slaydlarni 

namoyish qilish va izohlash bilan mavzu bo`yicha 

asosiy nazariy jihatlarini tushuntirib beradi 

(4-ilova) 

      2.2.O`tilgan  mavzuni  mustahkamlash  uchun    aqliy 

xujum ped texnologiyasi o`tkaziladi. 

 (5 ilova) 

   2.3. 

Talabalar 

bilimlarini 

faollashtirish 

va    

mustahkamlash maqsadida savollarni beradi (6-ilova)   



 

Tinglaydilar, 

yozadilar. 

 

Talabalar 



topshiriqlar bo`yicha 

ishlaydilar  

 

Talabalar berilgan 



savollarga javob 

beradilar. 



3. 

YAkuniy 

bosqich 

(10 daqiqa) 

3.1. Mavzu bo`yicha talabalarda yuzaga kelgan 

savollarga javob beradi,  

3.2  Mavzu yuzasidan yakunlovchi xulosa qiladi.  

3.3.  O`tilgan  mavzuni 

mustahkamlab,  berilgan 

adabiyotlar bilan tanishib kelish topshiriladi. 

Savollar beradilar. 

Tinglaydilar. 

Vazifani  yozib 

oladilar. 

 

1-ilova 

Mavzu: 

Kirish. Tarixiy geografiyaning vazifalari 



 

 

 

Reja: 

1.

 



Tarixiy geografiyaning mohiyati  va uning vazifalari, 

2.

 



Tarixiy geografiyaning asosiy bo’limlari 

3.

 

Fanni o’rganishda yordamchi fanlarning o’rni



 

 

 



O`quv mashg`ulotining maqsadi: 

Kirish. Tarixiy geografiyaning vazifalari 

bo`yicha umumiy tushuncha berish.  

      O`quv faoliyatining natijasi: Talabalarga 

Kirish. Tarixiy geografiyaning vazifalari 

haqida ma’lumotga ega bo`ladilar.  

 

2 ilova 

Adabiyotlar: 

1.

 

    


Saidboboev Z. Tarixiy geografiya / Darslik.- T.: Noshir. 2010. 

2.

 



Sagdullaev A.Qadimgi O’rta Osiyo tarixi. -T., 2004. 

3.

 



Egamberdieva  N. Arxeologiya . –T., 2011

 


 



 



 

 

3 ilova 

 

Har bir ma’ruza va amaliy mashg`ulot uchun 5 dan 2 ballgacha qo`yiladi. Reyting 

bo`yicha natijalar bahosi: 

5 ball  -  «a’lo» 

4 ball  -  «yaxshi» 

3 ball  -  «koniqarli» 

 2 ball  -  «qoniqarsiz» 

 

4-ilova 

1 reja 

“Tarixiy  geografiya”  tushunchasi  va  uning  tadqiqot  doirasi    to’g’risida  XX  

tarixchi va geograf olimlar turli fikrlarni ilgari suradilar. Ilmiy  adabiyotlarda ham 

bu  haqda  turli  qarashlar  bor.  Bu  haqda  to’liq  ma’lumotni  Z.  Saidboboevning 

“Tarixiy geografiya” kitobidan olish mumkin.  

 

Hozirda  tarixchi  va  geograf  olimlar  tarixiy  geografiya  bilan  tarix  va 



geografiya o’rtasidagi farqni juda yaxshi tushunadilar. Geografiya tarixi-geografik 

kashfiyayotlar  va  sayohatlar,  geografik  tasavvurlarni  o’rganadi.  Lekin  hozirgacha 

Geografiya tarixini tarixiy geografiya tarzida berish ham uchrab turadi. Buni faqat 

geografiya  tarixi  va tarixiy  geografiya  o’rtasidagi  farqni  aniqlangandan  keyingina 

bilish mumkin.  

 

Tarixiy geografiya fani esa, o’tmish tarixini geografiya bilan o’rganadi.  SHu 



tariqa  zamonaviy  geografiya    va  tarixiy  geografiya  bitta  ob’ektni  turli  jihatdan 

tadqiq  etadilar.  Zamonaviy  geografiya  mazkur  ob’ektni  hozirga  holatini  o’rgansa, 

tarixiy geografiya uning o’tmish tarixdagi o’zgarishlarni taxlil qiladi.   Demak, bu 

fan o’tmishning geografiyasini o’rganadi. Geografiya tarixi  geografiya fani paydo 

bo’lishi  davridan  to  rivojlanish  davrigacha  bo’lgan  davrlarni  o’rganadi.  Tarixiy 

geografiya  tarixiy  voqea-hodisalarning  bo’lib  o’tgan  joylarini,  geografik  shart 

sharoitlarini  taxlil  etadi.  Tarixiy  geografiya  fani  muammolarini  tarix  fani 

o’rganadi.  Lekin  uni  geografiya  fani  bilan  ajratib  bo’lmaydi.  CHunki  geografiya 

fanida  ochilayogan  yangi  ma’lumotlar  tarixiy  geografiya      ani  uchun  ham 

muhimdir.  Tarixiy  geografiyaning  materiallari  tarixiy  kartografiya  fanining  asosi 

bo’lib xizmat qiladi. Tarixiy geografiya fanining  rivojlanishi  esa,  tarix fanining 

rivojlanishi bilan uzviy bog’liqdir.   

 

2 reja 



Tarixiy geografiyaning to’rt bo’limi mavjud: 

1.

 



Tabiiy –tarixiy geografiya 

2.

 



Aholi tarixiy geografiyasi 

3.

 



Xo’jalik geografiyasi 

4.

 



Siyosiy tarixiy geografiya. 

Tabiiy  tarixiy  geografiya  o’tgan  necha  ming  yillar  davomida  o’zgarishsiz  bo’lib 

kelgan.  Insoniyat  tsivilizatsiyasining  rivojlanishi  uchun  tabiat  o’zgarishlarini 

o’rganish muximdir, chunki daryolar o’zanining o’zgarishi, vodiylarning yo’qolib 



 

ketishi,  sug’orish  tizilmalarning    paydo  bo’lishi,  ko’l  va  dengizlarning 



chegaralarini  o’rganish  ,  o’rmonlar  hayvonot  dunsi  ba’zi  turlarining  yo’q  bo’lib 

ketishi insoniyat tarixining o’zgarishga sabab bo’luvchi omil hisoblanadi.  



 

3 reja 

 

Tarixiy  geografiya  tadqiqotlarni tarix fani  asoslangan  manbalarga  asoslanib 

olib  boradi.  Bu  fan  uchun  muxim  bo’lgan  manbalar  –aholi  ro’yxatlari,  xo’jalik 

hisob kitob daftarlari, yilnomalar,  qadimgi geografiyaga oid kitoblar kiradi.Tarixiy 

geografiya  uchun  arxeologik,  toponomik,  antropologik,  genealogiya,  geraldika, 

diplomatika, metrologiya, numizmatika,sfralistika, xronologiya kabi fanlar muxim 

hisoblanadi.  Tarixiy  geografik  ma’lumotlar  mazkur  fanlarning  yutuqlari, 

kashfiyotlaridan  unumli  foydalanib,  tarixiy  geografiyada  ma’lum  bir  muammolar 

yechimini topishda muxim ahamiyat kasb etadi.  

5 ilova 


 

 

Aqliy xujum uchun savol 



1. Tarixni o’rganishda tarixiy geografiyaning o’rni qanday? 

6 ilova 


 

 

 



1.

 

Tarixiy geografiyaning mohiyatini tushuntiring? 



2.

 

 Fanning  vazifalari nimalardan iborat? 



3.

 

Tarixiy geografiyaning qanday asosiy bo’limlari bor ? 



4.

 

Fanni o’rganishda yordamchi fanlarning o’rnini ko’rsating?



 

 

 



 

 

 



 

 



 

 

 

 

 

1.1. Ta’lim berish texnologiyasining modeli 

 

Mashg`ulot vaqti-2 soat 

Talabalar soni: 40-50 gacha 

Mashg`ulot shakli 

Kirish-axborotli ma’ruza 

 

Ma’ruza rejasi 

1.

 Tarixiy geografiyaning shakllanishi



.  

2

 Rossiyada tarixiy geografiyaning taraqqiyoti. 



3.Tarixiy geografiyaning Sharqda tadqiq etish 

masalalari

 

O`quv mashg`ulotining maqsadi 

Tarixiy geografiyaning fan sifatida shakllanishi va 

taraqqiyoti

 

bo`yicha umumiy tushuncha berish.  



Pedagogik vazifalar

 



Tarixiy geografiyaning 

shakllanishi

 to`g`risida ma’lumot 

berish;. 

 

Rossiyada tarixiy 



geografiyaning taraqqiyoti

 

to`g`risida ma’lumot berish;. 



 

Tarixiy geografiyaning 



Sharqda tadqiq etish masalalari

 

to`g`risida ma’lumot berish;. 



 

 

O`quv faoliyati natijalari: 

 

Tarixiy  geografiyaning  shakllanishi



  

to`g`risida ma’lumotga ega bo`ladilar: 

 

Rossiyada  tarixiy  geografiyaning 



taraqqiyoti

  to`g`risida  ma’lumotga  ega 

bo`ladilar: 

 



Tarixiy 

geografiyaning 

Sharqda 

tadqiq  etish  masalalari

  to`g`risida 

ma’lumotga ega bo`ladilar: 

 

Ta’lim berish usullari 

Ko`rgazmali ma’ruza, suhbat, aqliy xujum  



Ta’lim berish shakllari 

Ommaviy, jamoaviy  



Ta’lim berish vositalari 

O`quv qo`llanma, proektor, qo`shimcha 

adabiyotlar 

Ta’lim berish sharoiti 

O`TV bilan ishlashga moslashtirilgan 

auditoriya 

Monitoring va baholash 

Og`zaki nazorat: savol-javob  



 

1.2. “


Tarixiy geografiyaning fan sifatida shakllanishi va taraqqiyoti

” ma’ruza 

mashg`ulotining texnologik xaritasi 

 

Ish 

bosqichlar

i va vaqti 

Faoliyat mazmuni 

Ta’lim beruvchi 

Ta’lim oluvchilar 

2-мавзу 

Tаriхiy gеоgrаfiyaning fаn sifаtidа shаkllаnishi vа tаrаqqiyoti 



МАЪРУЗА МАШҒУЛОТЛАРИНИНГ ТАЪЛИМ ТЕХНОЛОГИЯСИ 

 


 

  



1. 

Mavzuga 

kirish 

(15 

daqiqa) 

1.1. Mashg`ulot mavzusi, rejasi  uning maqsadi va 

o`quv faoliyati natijalari bilan tanishtiradi. (1ilova) 

1.2. .Foydalaniladigan o`quv adabiyotlari bilan 

tanishtiradi. (2 ilova) 

1.2. Talabalar o`quv faoliyatini  baholash mezonlari 

bilan tanishtiradi (3-ilova)

Tinglaydilar. 

 

Tinglaydilar  



 

Tinglaydilar 

 

 

2. 



Asosiy 

bosqich   

(55 


daqiqa) 

2.1. Rower Point dasturi yordamida slaydlarni 

namoyish qilish va izohlash bilan mavzu bo`yicha 

asosiy nazariy jihatlarini tushuntirib beradi 

(4-ilova) 

      2.2.O`tilgan  mavzuni  mustahkamlash  uchun    aqliy 

xujum ped texnologiyasi o`tkaziladi. 

 (5 ilova) 

   2.3. 

Talabalar 

bilimlarini 

faollashtirish 

va    

mustahkamlash maqsadida savollarni beradi (6-ilova)   



 

Tinglaydilar, 

yozadilar. 

 

Talabalar 



topshiriqlar bo`yicha 

ishlaydilar  

 

Talabalar berilgan 



savollarga javob 

beradilar. 



3. 

YAkuniy 

bosqich 

(10 daqiqa) 

3.1. Mavzu bo`yicha talabalarda yuzaga kelgan 

savollarga javob beradi,  

3.2  Mavzu yuzasidan yakunlovchi xulosa qiladi.  

3.3.  O`tilgan  mavzuni 

mustahkamlab,  berilgan 

adabiyotlar bilan tanishib kelish topshiriladi. 

Savollar beradilar. 

Tinglaydilar. 

Vazifani  yozib 

oladilar. 

 

1-ilova 

Mavzu: 

Tarixiy geografiyaning fan sifatida shakllanishi va taraqqiyoti 



 

Reja: 

1.

 



Tarixiy geografiyaning shakllanishi

.  


2.

 

 Rossiyada tarixiy geografiyaning taraqqiyoti.  



3.

 

Tarixiy geografiyaning Sharqda tadqiq etish masalalari



 

O`quv mashg`ulotining maqsadi: 

Tarixiy geografiyaning fan sifatida shakllanishi va 

taraqqiyoti 

bo`yicha umumiy tushuncha berish.  



      O`quv faoliyatining natijasi: 

Tarixiy geografiyaning fan sifatida shakllanishi va 

taraqqiyoti 

haqida ma’lumotga ega bo`ladilar.  



2 ilova 

Adabiyotlar: 

1.

 

Saidboboev Z. Tarixiy geografiya / Darslik.- T.: Noshir. 2010. 

2.

 

Xo’jaev A. Buyuk ipak yo’li: munosabatlar va taqdirlar. –T., 2007. 



3.

 

Egamberdieva  N. Arxeologiya . –T., 2011



 

3 ilova 

 

Har bir ma’ruza va amaliy mashg`ulot uchun 5 dan 2 ballgacha qo`yiladi. Reyting 

bo`yicha natijalar bahosi: 

5 ball  -  «a’lo» 

4 ball  -  «yaxshi» 


 

10 


3 ball  -  «koniqarli» 

 2 ball  -  «qoniqarsiz» 



4-ilova 

1 reja 

 

 



Tarixiy  geografiya  XVI  asrda  alohida  fan  sifatida  shakllandi.  Uning  fan  sifatida 

shakllanishiga XV- XVI asrlardagi ikki yirik tarixiy voqea turtki bo’lgan: 

1.

 

Uyg’onish davri Renessansi 



2.

 

Buyuk geografik kashfiyotlar 



Uyg’onish  davrida  ziyoli  odamlarning  kadimgi  davrga,  tarixga,  geografiyaga  bo’lgan 

qizikishi ortdi. Buyuk geografik kashfiyotlarni (XV asr boshlari - XVI asr)ni amalga oshishiga 

asos  bo’lib  geofafik  bilimlar  xizmat  qildi.  Odamlar,  sayyoxlar,  tarixchilarning  qadimgi  davr 

geografiyasiga  qiziqishi  yanada  kuchaydi. 

Bu  davrda  antik  davrga  bo’lgan  qiziqish, 

uning tarixiy geografiyasini o’rganishga ham qiziqishni orttirgan.

 

Dastlabki,  yirik  asari  bilan  tarixiy  geografiyaga  asos  solgan,  tsadimgi  dunyoning  1-



atlasini yaratgan flamand geografi 

(Belgiya va Niderlandiyaning katolik diniga e’tiqod 

qiluvchi aholisi)  Abraxam

 A.Orteliy (XVI asr) bo’lib, u o’zining xaritasida har bir xaritaga 

qisqacha    ma’lumotlar  bergan.    Zamonaviy  xaritani  antik  atlasga  ilova  qilgan.    U  1-bo’lib 

geografiyaga,  "tarixchining  ko’zi"  bilan  qaradi  va  «tarixiy  geografiya»  terminini  fanga 

kiritdi.  Orifley asaridan so’ng tarixiy geografiya ilmiy fan sifatida vujudga keldi. 

 Biroq Orteliy kadimgi davr mualliflari geografiyasini tanqidiy o’rgangan bo’lsada, lekin 

uning  ba’zi  kamchiliklari  bo’lgan.    Orteliy  asaridagi  kamchiliklar  XVII  asrda 

Niderlandiyaning Leyden Universiteti professori F.Klyuverning tarixiy geografiyadan yaratgan 

«Qadimgi Italiya» va «Qadimgi Germaniya» nomli asarida tuzatilgan. 

17-18  asrlarda  tarixiy  geografiyaning  rivojiga    frantsuz  tarixchi  va    geograflaridan 

Sansonlar,    V.Dyuvalь,  J.B.D'Anvilь  bo’lib,  u  qadimgi  davr  geografiyasi  bilan  birga,  o’rta 

asrlar geografiyasini ham o’rganlar.  

XIX  asrning  2-yarmidan  boshlab,  tarixiy  va  geografik  asarlarning  kengayishi tufayli, 

ijtimoiy-iqtisodiy  tarixni  rivojlanishi  bilan  tarixiy  geografiyaning  mazmuni  ham  kengaya 

boshlaydi. 

1936 yilda Kembrijda G.Darbi raxbarligidagi ilmiy jamoa Angliyaning 1800 yilgacha 

bo’lgan  tarixiy  gegrafiyasini  yozib  qoldirgan.    Ular  G’arbiy  Yevropadagi  tarixiy 

geografiyaning rivojlanishiga katta hissa qo’shganlar.  

 

 

 



2 reja 

18 asrda asos solingan.  Rossiyada 

tarixiy geografiyaning  asoschisi V.N.Tatishev 

hisoblanadi.  U  Rus  tarixchisi  va  davlat  arbobi  bo’lgan.    U  1720-  37  yillarda  Uralda  davlat 

zavodlarini boshqargan. 1741-45 yillarda Astraxan gubernatori bo’lgan.  Uning etnogrfiya, tarix 

va  geografiyaga  oid  asrlari  bor.  Tarixga  bag’ishlangan    “Rossiya  tarixi”  asarini  yozgan.   

Keyinchalik  I.N.Boltin    N.P.Barsovlar  tarixiy  geografiya  rivojiga  katta  hissa  qo’shganlar.  

N.Barsov  Kiev  Rusi  geografiyasini  ham  o’rgangan.    XX  asr  boshlarida  bu  fan  Peterburg 

arxeologik institutida, Moskva universitetida fan sifatida  o’qitila boshlangan.   

A.Nosovning “Rus yeri” nomli ilmiy tadqiqot ishi 1951 yilda nashr etilgan. U qadimgi 

Rusning tarixiy geografiyasiga bag’ishlangan.   

1962  yilda  M.Tixomirov  “  Rossiya  16  asrda  ”  nomli  yirik  asarini    nashr  qildirgan.  

Bugugi  kunda Rossiyada tarixiy geografiya bilan shug’ullanuvchi qator olimlar bor. Bu borada 

ko’pgana tadqiqot ishlarini olib borganlar.   



 

11 


 

 


Download 333.64 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling