Tarixiy o`lkashunoslikda yozma va arxiv manbalarining ahamiyati

XULOSA:
O‘zbekiston mustaqillikka erishgach, jamiyatimiz hayotining barcha sohalarida teran yangilanishlar jarayoni boshlandi. Ushbu mas`uliyatli bir davrda tarixni o‘rganish, uni haqqoniy baholash tarixchilar oldiga katta mas`uliyatli vaziflarni qo‘yadi. Vazifa yangi o‘quv qo‘llanmalarni, ma`ruza matnlarini va darsliklarini yaratishdan iborat.
Tarix fani taraqqiyotini belgilovchi omillar orasid arxiv materiallari, ayniqsa diqqatga sazovordir. Shuning uchun tarixiy jarayonlarni yoritishda arxiv hujjatlarini qayta tadqiq va tahlil etish masalasi ayniqsa muhimdir.
Arxiv so‘zi bu lotincha “arxivium” –tushunchasidan olingan bo‘lib, aslida-hukumat binosi-degan ma`noni anglatadi. Lekin “arxiv” atamasining hozirgi qo‘llanilishida “hujjatlar saqlanadigan maxsus bino”-degan mazmunni anglash kerak.
O‘zbek davlatchiligi tarixida arxivlar yozuv bilan birga paydo bo‘lgan. Qadimshunoslar ko‘hna Tuproqqal`aga tegishli III-IV asr boshlariga oid boshqa hujjatlar topilgan. 1930 yilda Pnjikent shahri yaqinidagi Mug` tog`laridagi arxeologik manzillardan So‘g`diyona davlatlriga tegishli Divashtich arxivi xarobalari topildi. Qazishmalar natijasida VIII asrga oid saqsonga yaqin so‘g`d tilida hjjatlar saqlanganligi aniqlangan. IX-X asrlarga oid Somoniylar davlatining poytaxti Buxoroda Abu Ali ibn Sino foydalangan yirik arxiv-kutubxona bo‘lgan. Keyingi davrlardagi davlatlarda, ayniqsa temuriylar davrida mahkamalarda hujjatlarni saqlashga birmuncha e`tibor berildi. Biroq so‘nggi yillardagi xonliklar o‘rtasidagi o‘zaro urushlar natijasid ko‘pgina arxiv hujjatlar yo‘q qilib yuborildi.


Foydalaniladigan ro‘yxati:


1.Nabiev A. Tarixiy o‘lkashunoslik. — T., 1996.
2.Istoricheskoe kraevedenie. - M., 1980.
3.Istoricheskoe kraevedenie: vopros periodizatsii i izucheniya. – Tver, 1992.
1.Alekseev V.P., Askarov A.A., Xodjayov T.K. Istoricheskaya antropologiya.
Sredney Azii. - T.: 1990.
2.Belenitskiy A.M., Bentovich I.B., Bolshakov O.G. Srednevekovy gorod Sredney Azii. - L., 1973.
3.Jabborov I. M. O‘zbek xalqi etnografiyasi. — T., 1994.
4.Jabborov I. M. Jahon xalqlari etnografiyasi. - T., 1985.
5.Kabirov A., Sagdullaev A.S. O‘rta Osiyo arxeologiyasi. - T., 1990.
6.Artsixovskiy A. V. Arxeologik asoslar. — T., 1970.
7.Asanova G., Nabixanov M., Safarov I. O‘zbekistonning
iqtisodiy va ijtimoiy jug`rofiyasi. — T., 1994.
8.Nafasov T. O‘zbekiston toponimlarining izohli lug`ati. T.,1988.
9.Alimov I., Ergashev F., Butaev A. Arxivshunoslik. - T1997.

1 Alekseev V.P., Askarov A.A., Xodjayov T.K. Istoricheskaya antropologiya.
Sredney Azii. - T.: 1990.

2 Jabborov I. M. O‘zbek xalqi etnografiyasi. — T., 1994

3 Kabirov A., Sagdullaev A.S. O‘rta Osiyo arxeologiyasi. - T., 1990.

4 Artsixovskiy A. V. Arxeologik asoslar. — T., 1970.

5 Kabirov A., Sagdullaev A.S. O‘rta Osiyo arxeologiyasi. - T., 1990.

6 Alekseev V.P., Askarov A.A., Xodjayov T.K. Istoricheskaya antropologiya. Sredney Azii. - T.: 1990.

7 Asanova G., Nabixanov M., Safarov I. O‘zbekistonning iqtisodiy va ijtimoiy jug`rofiyasi. — T., 1994