Tarixshunoslik va manbashunoslik kafedrasi

Muzeylarning goyaviy-tarbiyaviy, ta`limiy ishlarning turlari va shakllari
Muzey faoliyatining bu yunalishi pedagogik faoliyatning bir kismi xisoblanadi va uning oldiga doimo yangi talablar kuyiladi, yanada keng imkoniyatlar ochiladi. Uning fazifalari, shakl va metodlari turli-tumandir. Ekskursiya ishi.
Asosiy tushunchalar: «Ekskursiya», «Ekskursiya metodi», «Ekskursovod».
Ekskursiya deb muzey va muzey tashkarisidagi ob`ektlarni bilish va tarbiyaviy maksadalarda mutaxassis-ekskursovod raxbarligida belgilangan mavzu va yunalish buyicha jamoaviy tomosha kilishdir. Bu ta`rifga ikki uzaro boglik tushuncha kiradi: ekskursiya muzeyni yoki muzeydan tashkari ob`ektni kurgani kelgan odamlar guruxi va ekskursiya ilmiy pedagogik mexnat turi, u muzey ekspozitsiyasini, vistavka, ob`ektni namoyish kilish tizimini ishlab chikish va amalga oshirishdan iborat buladi.
Muzey pedagoglari tomonidan ishlab chikiladigan ekskursiyalar bir-biridan mavzusining xarakteri, vazifasi, gurux tarkibi, uning istaklari va muzey madaniyatiga oshnoligiga karab farklanadi, lekin bu ekskursiyalarning barchasi bitta umumiy belgiga ega-ular yagona metodik asos-ekskursion metod asosiga kuriladi.
Muzeyga kelgan gurux bilan ekskursovodning bevosita mulokoti ekspozitsion metodning asosiy xususiyati xisoblanadi. Bu mulokot jarayonida, muzey ekspozitsiyais bazasida muzeyning ta`limiy va tarbiyaviy vazifasi amalga oshiriladiyu
Ekskursion metod asosida kurgazmali idrok, muzey ob`ektining jonli ifodasi yotadi. Muzeyda kullaniladigan «karash bu xali kurish degani emas» («Smotret’ ne znachit’ videt’») degan aforizm bor. Bu aforizm ekspozitsion metodning asosiy vazifasini eslatib turadi. Bu vazifa «kurishga» urganish, ya`ni tomoshabin butan ekspozitsiyani va uning aloxida elementlarini tomosha kila turib uning asosiy xususiyatlarini ajrata olishga, undagi axborotni egallay bilishga urgatishdir.
Ekskursiya ekskursovod va tomoshabinlar guruxining xaamkorlikdagi ishidir. Guruxlarning kanday tarkibda bulishidan kat`iy nazar ekskursovodning vazifasi guruxning xar bir asosini muzey ostonasidan kadam bosib utgandan sung uziga xos dunyoga, uzining unsiz tilida buyuk tarixiy vokealar xakida xikoya kiluvchi tarixiy manbalar va yodgorliklar dunyosiga tushib kolganligiga ishontirish kerak. ekskursovod: bilimlilik; e`tikodlilik; nutk madaniyati; mimika; xulk, tashki kurinish.
Muzey tomonidan utkaziladigan ekskursiyalar turli-tumandir. ekskursiyalar kuyidagilarga karab ajratiladi: utkazish joyi va kursatish ob`ektiga karab, tematikasining xarakteri; maksadli vazifasiga karab; ekskursion guruxlar tarkibiga karab.
Utkazish joyi va kursatish ob`ekti: a) muzey ichida: ekspozitsiya, vistavka, fond saklovi. b) me`morchilik, tarixiy, madaniy yodgorliklar. v) kompleks ekskursiyalar.