Tarkibida azot va oltingugurt bo‘lgan kompleks hosil qiluvchi sorbentlar yordamida lantan sorbsiyasi

TARKIBIDA AZOT VA OLTINGUGURT BO‘LGAN KOMPLEKS HOSIL QILUVCHI SORBENTLAR YORDAMIDA LANTAN SORBSIYASI
To‘rayev X.X., Eshpo‘latova Z.I.,Boboqulova N.J.
Termiz davlat universiteti
Email:eshopo‘[e-mail]

Lantan (III) gidroksid va gidratlangan titan (IV) oksid aralashmasini suvli eritmalardan cho'ktirish yo'li bilan olish imkoniyati o'rganildi. Aralashmaning kislotali va ishqoriy muhitdagi fosfat ionlariga nisbatan sorbsion qobiliyatining maksimal qiymati topildi. Fosfat olish mexanizmi IQ spektroskopiyasi yordamida o‘rganildi. [1].

Arsenazo M reaktivi bilan qattiq fazada U(VI) va Th(IV) ishtirokida La(III) ni aniqlash imkoniyati o‘rganildi.0,05 M HCl dagi M massa ko‘paytmalari ishtirokida mumkin: U(VI) ) 3; Th(IV) 2; Zr(IV) 1; Ti(IV) 10. Sorbsiya optimal sharoitda pH 5 da amalga oshirilganda lantanning aniqlash chegarasi 0,01 mkg/ml ni tashkil qiladi. Lantanni aniqlash usuli suvni tahlil qilishda kiritilgan variant bilan tasdiqlangan. Matritsa ta'sirini kamaytirish uchun suvni tahlil qilish paytida sorbsiyani pH 2,5 da bajarish tavsiya etiladi. Bunda La(III) ning 0,02 mkg/ml, sr <0,20 ni tashkil qiladi. 56 ta namunani tahlil qilish vaqti 20 daqiqadan oshmaydi. [2].
Bu ishda keyingi zararsizlantirish uchun birlamchi REM konsentratini eritish uchun kislota tanlash maqsadida Purolite C-160 sulfonik kationit bilan nitrat kislota va sulfat kislota eritmalaridan lantan va seriyni sorbsiyalash jarayoni o‘rganildi. Nitrat ionlari o‘rganilayotgan metallarning samarali desorbentlari ekanligi aniqlandi, buni nitrat kislota eritmalaridan La va Ce ni kation almashinuvchi bilan ajratib olish samaradorligi pastligidan dalolat beradi. Shuning uchun REM konsentratini eritish sulfat kislota bilan amalga oshirilishi kerak.
Ishda birlamchi REM konsentratini deaktivatsiya qilish uchun eritish uchun kislota turini tanlash maqsadida nitrat kislota va sulfat kislota eritmalaridan Purolit C-160 kation almashinuvchisi yordamida lantan va seriyni sorbsiyalash jarayoni o‘rganildi. Nitrat ionlari o‘rganilayotgan metallarning samarali desorbentlari ekanligi aniqlandi, buni nitrat kislota eritmalaridan kation almashinuvchi yordamida La va Ce ning sorbsion qayta tiklash samaradorligi pastligidan dalolat beradi. Shuning uchun REM konsentratini eritish sulfat kislota bilan amalga oshirilishi kerak.
Foydalanilgan adabiyotlar:

1. 
   Лесничая Т. В. и др. Сорбция фосфат-ионов материалами на основе гидроксидов титана и лантана //Журнал прикладной химии. – 2009. – Т. 82. – №. 6. – С. 897-900..
   
2. 
   Дедкова В. П., Швоева О. П., Саввин С. Б. Сорбционно-спектрометрическое определение лантана в присутствии урана и тория реагентом арсеназо М на твердой фазе волокнистых наполненных сорбентов //Журнал аналитической химии. – 2007. – Т. 62. – №. 8. – С. 814-818