Tarmoq ichidagi raqobat-ishlab chiqarish va sotishning qulayoq sharoitga EGA bo`lish,qo`shimcha foyda olish uchun bir tarmoq korxonalari o`rtasida boruvchi raqobat kurashi

5-MAVZU:Mukammal va Nomukammal raqobat bozorining mexanizmi.
Presented by Xushnud S@idov

REJA: 1. Raqobatning mohiyati 2. Sof manapoliya 3. Monopol hukmronlik 4. Monopolistik raqobat 5. Monopolistik raqobat sharoitida narx va ishlab chiqarish hajmi 6. Oligopoliya belgilari

Raqobat- bozor subyektlarining iqtisodiy manfaatlarining to`qnashishidan iborat bo`lib,ular o`rtasidagi yuqori foyda va ko`proq naflilikka ega bo`lish uchun kurash.

Tarmoq ichidagi raqobat-ishlab chiqarish va sotishning qulayoq sharoitga ega bo`lish,qo`shimcha foyda olish uchun bir tarmoq korxonalari o`rtasida boruvchi raqobat kurashi.

Tarmoqlararo raqobat-turli tarmoq korxonalari o`rtasida yuqori foyda olish uchun olib boriladigan raqobat kurashi.

Turli bozor modellarida firmalarning ulushi

Sof raqobat

• Tarmoqdagi sotuvlar hajmi 1% dan oshmaydi

oligopoliya

• Tarmoqdagi sotuvlar hajmi 10%dan oshiq

Monopolistik raqobat

• Yil davomida sotuvlar hajmi 1%dan 10% gacha

Monopolizatsiyaning xavfli ko`rinishi

• Sotuvlar hajmining 60-64% bir firmaga to`g`ri kelishi

Sof raqobat bozori

• 1.Firmalar soni juda katta
• 2.Bir turdagi mahsulot ishlab chiqariladi
• 3.Narxlar ustidan nazorat mavjud emas
• 4.Tarmoqqa kirish va chiqish juda oson.
• 5.Narxga bog`liq bo`lmagan raqobat mavjud emas.

Sof monopoliya

• Sof monopoliya-yaqin o`rnini bosuvchi mahsulot yo`q bo`lgan iqtisodiy nematni ishlab chiqaradigan yagona firma bo`lib, u raqobatdan kuchli tarmoqqa kirish to`siqlari bilan himoyalangan.

Sof monopoliya belgilari

• Sof monopoliya mahsuloti – o`rnini bosa oladigan boshqa mahsulot bo`lmagan hududlarda vujudga keladi.
• Sof monopoliya ko`proq mahalliy bozorlarga xos bo`ladi. Masalan,
• Shahardagi yagona aeroport, yagona telefon stansiyasi, yagona tish doktori, yagona jarroh yoki bo`lmasa mahalliy kommunal xo`jaligi xizmati. Ushbu subyektlar bozor sharoitida narxga tasir qilish uchun real kuchga ega.

Monopolistik va sof raqobatning asosiy farqlari

Firmalar soni ko`p emas
Firmalar narxga tasir eta oladi
Mahsulot tabaqalashgan
Ishlab chiqarish hajmi kamayib boruvchi
Narxlar oshib boradi
Firmalar soni juda ko`p
Firmalar narxga tasir eta olmaydi
Mahsulot bir xil
Ishlab chiqarish hajmi talab darajasiga muvofiq
Narxlar o`zgarmaydi

Oligopoliya nazariyasi

• Oligopoliya- bu bozor modelida kam sonli ishlab chiqaruvchilar
• Faoliyat yuritadi. Tarmoqqa kirish uchun yuqori to`siqlar mavjud, mahsulot bir xil yoki tabaqalashgan bo`lishi mumkin.

.

• THANKS FOR YOUR ATTENTION