Tarqatma materiallar keys stadi №1 Vazifa: kuyida keltirilgan vokeani shoshilmasdan dikqat bilan uking. Bir kuni oqshomda

Savol va topshiriqlar
1. Kompaniya Hoover maxsulotlarini ilgarilashda kaysi aspektda muvaffakiyatli va qaysinisida muvaffakqiyatsiz buldi?
2. Hooverning tovarni ilgarilash uslubida uzok muddatda kanday salbiy okibatlar bor (agar bulsa kanday)?
3. "Bepul takliflar" strategiyasi tarmokda firmaning bozor xissasining uzgarishiga uzok muddatli biror-bir oqibatlarga ega, deb xisoblaysizmi?


Keys stadi №7
Vazifa: kuyida keltirilgan voqeani shoshilmasdan diqqat bilan uking.


Kompakt-disklarga narx (Bozor sharoitida narx kuyish amaliyoti)
1991 yil Buyuk Britaniyada 1218 mln f.st. ga vinil disklari, yozuvli audiokassetalar va CD kompakt-disklar sotildi. Fakat CD larning sotuvi 617 mln f.st. yoki umumiy sotuv xajmining 51% ni (73 mln kompakt-disklar) tashkil kildi. Keyingi yilda esa sotuv xajmi 85 mln donaga yetdi. Bunday tendentsiya butun 90- yillar davomida kuzatilishi kutilyapti.
Tovarga narx kuyilishining tugriligi borasida juda kup munozaralar bulgan edi. Britaniyada CD lar narxi AQSH dagiga nisbatan yukorirok Britaniyada narx darajasining yukori ekanligi maxsulotga narx kuyishda bir kancha omillar tuplamini xisobga olishga tug’ri kelishi bilan bog’lik. Ular: ishlab chikarish xarajatlari, marketing, chegirmalar va tarkatishlar, dizayn va kadoklashni ishlab chikish yangi talantlarni, ijrochilarni kidirish va rivojlantirish xamda kushimcha xarajatlar. Ishlab chikarish vakillari tarmokda xamma yangiliklardan xabardor bulish va oldinda bulish uchun kompaniya xamma foydasidan investitsiya va innovatsiyalarni moliyalashtirish kabi yukori tavakkalli muxitda faoliyat kursatishayotganligini ta’kidlashadi. Kompakt-disklar ishlab chikarish sanoati uz tabiatiga kura oligopolistik xisoblanadi va bozorda asosiy turtta kompaniya (Poly Gram, EMI,WEA/Wamer, CBS/Sony) egalik kiladi, ular bozorning 70% ini egallagan. Bu tarmokning maxsuloti, ya’ni xar bir CD ning unikalligini xisobga olgan xolda, ishlab chikaruvchi unga nisbatan monopolist xisoblanadi va shu sababdan bozor kabul kila oladigan narxni urnata oladi. Bundan tashkari mavjud bulgan bir kator kichik ovoz yozish kompaniyalari narx pasaysa, ishlab chikarishni tuxtatadi.
Nisbatan yuqori narxlarni tushuntirib beradigan ikkinchi argument shundaki, axolining turli xil didi va sonining kupligi uchun AKSH da juda kup CD ishlab chikariladi va sotiladi. SHuning uchun xarajatlar maxsulot birligining katta mikdoriga taksimlanadi. Bu maxsulot ishlab chikarish urtacha xarajatlarini pasaytiradi. Natijada AKSHda CD narxi Yagona Yevropa bozoriga kiruvchi Britaniyadagidan: past (daromadning bir xil darajasida). Yagona Yevropa bozori axolisi soni 340 mln bulsa, AKSH da atiga 249 mln.
Bu vokeani taxlil kilishda heptagon ni kullang.
Savollar
1. Iste’molchilar Buyuk Britaniyada firmalar uz tovariga ko’ygan narxni tulashga tayyor. Bu firma muvozanat narxni belgilaydigan talab va taklif nisbatiga misol bulib xizmat qiladimi ?
2. Yukorida tasvirlangan bozorda kanday narx kuyish uslublarini kuzatsa buladi?
3. Britaniya kompakt-disklari bozori xolatida ishlab chikarishga urtacha xarajatlar usulida narx urnatishni ishlatish mumkinmi?