Tasdiqlayma n” 2-maktab direktori: U. Qobilov

Q A R O R Q I L A D I:


1. Maktabda “Giyohvandlik” bo`yicha olib borilayotgan ishlar takomillashtirilsin.
2. Ota – onalar va o`quvchilar o`rtasida amaliy seminarlar o`tkazish yo`lga qo`yilsin.


Majlis raisi: ________________ U.Qobilov
Majlis kotibi: ________________ F.Xudoyqulova
“Tasdiqlayman”
Maktab direktori: U.Qobilov


Oltinsoy tuman xalq ta`limiga qarashli 2 –sonli umumta’lim maktabida bo`lib o`tgan
yig`ilishning majlis


B A Y O N N O M A S I


12 – sentabr 2022 yil “Qumpaykal” MFY


Majlis raisi: U.Qobilov – maktab direktori.
Majlis kotibi: N.Qobilov – ma’naviy – tarbiyaviy ishlar bo`yicha direktor o`rinbosari
Ishtirok etdi: 9-11 sinf o`quvchilari va maktab yoshlar yetakchisi Sh.Bekmurodov.


K U N T A R T I B I :

1. “Giyohvandlikni – iste’mol qilish belgilari”.

Ma’ruzachi: inspector pisixalog S. Xolmamatov,
Kun tartibidagi masala yuzasidan M.Abduraimova ma’ruzasi tinglandi:

Shifokor - narkologlarning tajribasi ko`rsatishicha, bolalar va o`smirlar tomonidan giyohvandlik moddalarini istye'mol qilish ko`pincha, atrofdagilar tomonidan syezilmaydi, ota – onalar ham qaramlik aniq byelgilari paydo bo`lgandagina bong urishni boshlaydilar. Bolaning kimyoviy vositalarni qabul qilishga moyilligi paydo bo`lganligini aniqlash tyezligi giyohvandlik moddasining turi, miqdori va u tomonidan paydo qilingan holat xususiyatlariga bog`liqdir. U shuningdyek, kattalar bolalarga naqadar e'tiborli va giyohvandlik moddalari istye'mol qilinishi byelgilari to`g`risida qanchalik boxabarligiga ham bog`liq.

Alkogol ichimlikdan mast bo`lganlikni aniqlash qiyin bo`lmasa, masalan, opiydan mast bo`lish byelgilari, giyohvandlik moddalari oz miqdorlari istye'mol qilinganligi uchun, uncha syezilmasligi mumkin. Shunga qaramay, giyohvandlik moddalari yoki toksik moddalarni har bir istye'moli organizmning ham fiziologik holatida, ham xulqshvf o`zgarishlar kyeltirib chiqaradi.
Ruhiy faol moddalar istye'mol qilishning umumiy fiziologik byelgilari, dyeb quyidagilar hisoblanadi:
Tyeri usti rangining o`zgarishi (qizarishi yoki oqarishi), ko`z qorachirining kyengayishi yoki torayishi, ko`zning qizarishi yoki «loyqalanishi», ozish, ishtahani yo`qolishi yoki ovqatni juda ko`p yeyish, harakatlarning yo`naltirishni yomonlashuvi (chayqalib yurish yoki yurganda, qoqinish), surunkali yo`talish, uyqu va tyetiklik tartibining buzilishi.
Xulqda o`zgarishlar quyidagicha tavsiflanadi:
1) sababsiz ko`tarinkilik va sustlik davrlarining almashib turishi, ortiqcha ishchanlik hamda hamma narsaga byefarqlik;
2) kayfiyat tyez va kyeskin o`zgarib turishi;
3) diqqatni to`plash qiyinligi, xotira, fikr yuritish yomonlashuvi;
4) ortiqcha tyez charchab qolishlik, uyqusizlik;
5) maktabda o`zlashtirishning yomonlashuvi, davomat yomonlashuvi;
6) tanqid ko`taraolmaslik, yaqin kishilar bilan muomala qilishdan qochish;
7) avvallari qiziqqan ishlaridan qochish;
8) yolg`onchilik, aldoqchilik, savollarga to`g`ri javob byerishdan qochish, yolgonlar to`qishga moyillik;
9) tyelyefon qo`ngiroqlaridan kyeyin uydan tyez – tyez chiqib kyetish, vaqtning ko`p qismini «ko`cha» davrasida, kompaniyasida o`tkazish;
10) byetartib yurish, ifloslik;
11) doim pul so`rashlik, uydan buyumlar yo`qolishi;
12) uy aptyechkasi va farmatsyevtik ma'lumotnomalarga qiziqish.
Lyekin xulqda bunday o`zgarishlar giyohvandlik moddalarini istye'mol qilish bilan unchalik ochiqdan – ochiq bog`liq emas. Ular o`smirlarda jinsiy yetishish inqirozi yoki hayotning og`ir vaziyatlari munosabati bilan ham bog`liq bo`lishi mumkin. Pyedagog va ota – onalar bunday hollarda juda ziyrak bo`lishlari kyerak, bolaga o`z shubhalarini syezdirmay, uning xulqidagi o`zgarishlarni tushunishga harakat qilishlari lozim.
Giyohvandlik moddalarini istye'mol qilish ko`rinib turgan byelgiyaari, dyeb shprits ignasi izlari, kyesilish o`rinlari, ko`karib qolgan joylar, shpritslar, o`ram holatidagi qorozchalar; kapsulalar, shishachalar, tyemir bankalar; sigaryeta qutilarida papiroslar; uyqu va tinchlantiradigan dori qutilari; kimyoviy vosita shimdirilgan polietilyen pakyetlar; noma'lum kukun, quritilgan o`t, suratli har xil tablyetkalarni ko`rib qolish kabi holatlar hisoblanadi.
Bundan tashqari, giyohvandlik moddalarining muayyan guruhiga mansub byelgilar ajratiladi. Chunonchi, trankvilizatorlarni istye'mol qilganda, alkogolli ichimlikdan mast bo`lish holatiga o`xshaydi, lyekin og`izdan o`ziga xos hid kyelmaydi. O`smir baland ovozda, lyekin tushunib bo`lmas darajada, so`zlashadi, javoblari poyma – poy, rashga tyegarli darajada xiralik qiladi. Kayfiyat bir ko`tarilgan bo`ladi, bir buziladi. Ko`z qorachiri kyengaygan, yorug`likka sust e'tibor byeradi. Yurganda, chayqalish kuzatiladi.
Ingalyantlarni istye'mol qilganda, tananing yuqori qismi va bosh ushlaganda issiq, yuz qizargan, lab atroflari yorilgan, kiyim, sochdan hidlangan (byenzin, erituvchilar, atsyeton, yelim, dyezodorant va boshqalar) kimyoviy moddaning o`ziga xos hidi kyelib turadi. Cho`ntaklarda kimyoviy modda shimdirilgan latta yoki paxta solingan polietilyen qopchalar topish mumkin.
Stimulyator qabul qilganda, rang oqaradi, lablar quriydi, ko`z qorachirlari kyengayadi. Bunda ortiqcha harakatchanlik, ko`p gapirishlik, hissiyotlarga byerilganlik kuzatiladi. Gapirish tyezlashadi, poyma – poy bo`ladi. Harakatlar byetartib, qo`llar titraydi. Ko`tarinkilik bir nyecha soat davom etishi mumkin, kyeyin uning o`rniga sustlik, kayfiyat tushishi, byezovtalik holatlari yuzaga kyeladi.
Nasha istye'mol qilgandan kyeyin, arzimagan narsa bahona bo`lib to`xtatib bo`lmaydigan kulgu kyeladi, kyeyin u qo`rquv bilan, qayoqqadir qochib kyetish istagi bilan almashishi mumkin. Ko`z qorachiqlari kyengaygan, yuz qizargan, til «aylanmaydi». Ishtaha, tashnalik oshib kyetadi. Harakatlar byetartib, ko`pincha, ma'nosiz, tushunarsiz tuyuladi.
Opiatlarni istye'mol qilishda ko`z qorachiqlari torayadi, «to`rnagich boshi» ni eslatadi; yuz oqarib kyetadi, tyeri va lablar quriydi. Tanani turli joylarida qichish sodir bo`ladi. hissiyot jabhasida, nihoyatda, jonlilik, muloqotchanlik, tyez gapirish bilan, shuningdyek, sustlik, sukut saqlab yurish va qorongilikka, yolg`izlikka intilish kuzatiladi. Tanada, agar qon tomiriga yoki tyeri ostiga giyohvandlik moddasi yuborilgan bo`lsa, igna izlarini ko`rish (lyekin bu ko`pincha, ingalyatsiya uslubidan boshlashadi, masalan hidlash yoki gyeroinni chyekish) mumkin.
Gollyutsogyenlarni istye'mol qilish xulqda o`zgarishlar kyeltirib chiqaradi. O`zini tutish g`alati, «aqlsiz» bo`lib ko`rinadi. Odam nimanidir tikilib, tomosha qiladi, qochadi, byerkinadi, qo`rqadi, havoda nimanidir, qidiradi. Bunday o`zini tutish odam gallyutsinatsiyalarini aks ettiradi.
Hozirgi paytda organizmda giyohvandlik moddasi borligini tyez va juda xolis aniqlaydigan, ekspyeryess – tyestlar mavjud. Ular bir nyecha xil kimyoviy aralashmalar shimdirilgan qog`ozchalar to`plamidan iborat bo`ladi. Har bir bunday qog`ozcha odatda giyohvandlik moddasining faqat bitta turini aniqlashga mo`ljallangan bo`ladi. Qog`ozcha uning pastki qismida byelgilangan gorizontal chiziqchagacha 5 soniya siydikka botiriladi. Agar 5 daqiqa davomida qog`ozchaning o`rta qismida ikkita ko`ndalang chiziqcha paydo bo`lsa, dyemak, giyohvandlik moddasi topilmadi. Agar chiziqcha bitta bo`lsa, siydikda giyohvandlik moddasi mavjud bo`ladi.
Agar chiziqchalar umuman bo`lmasa, tyest noto`g`ri o`tkazilgan bo`lib, uni qaytarish lozim. Ekspryess – tyest opiy guruhidagi giyohvandlik moddalarining izini ularni bir marta istye'mol qilingandan kyeyin 5 sutkagacha ko`rsatadi. Tyest faqatgina maxsus muassasalarda emas, balki, uy sharoitlarida ham o`tkazilishi mumkin.
Kun tartibidagi masala yuzasidan majlis