Tasdiqlayman” O`quv ishlari bo’yicha Direktor o`rinbosari
Download 1.88 Mb.
|
Tasdiqlayman
- Bu sahifa navigatsiya:
- DARS BOSQICHINING MAZMUNI 1. Tashkiliy qism
- O’qituvchining kirish so’zi
- 3. O’quvchilarning egallagan bilimini tekshirish va vaholash
- MAVZU: SO’ZNING HISSIY TA’SIRIY JIHATDAN NUTQDAGI O’RNI. REJA
- Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxat
- I. MAVZU: GAP MATN SIFATIDA FIKR IFODASIGA GAPNING MANTIQIY VA GRAMMATIK TALABLARIGA RIOYA QILISH II. Dars turi
- VI. Darsda qollaniladigan nazorat turlari
- E)Rivojlantiruvchi maqsad
- VIII.
- X. Kerakli bilimlar doirasi
- 2. O ‘qituvchinbing kirish so‘zi;
A. Asosiy: 1. A. Rafiyev. N. G’ulomova. Ona tili va adabiyoti. Kasb-hunar kollejlari uchun darslik. "SHARQ" NMAK. 2002 yil. 2. G’.Abdurahmonov. H.Rustamov. Ona tili. 10-11 sinflar uchun darslik. Toshkent. «O’qituvchi» 1995 yil.
1. G.Abdurahmonov va boshqalar. Hozirgi o’zbek adabiy tili. Oliy o’quv yurtlari studentlari uchun qollanma. Toshkent. "O’qituvchi"1981yil. 2. A.Nurmonov, N.Mahmudov, A.Sobirov, SH. Yusupova. Hozirgi o’zbek adabiy tili. Akademik litseylarning 3-bosqich talavalari uchun darslik. Toshkent. A.Qodiriy nomidagi xalq merosi nashriyoti. 2003 yil.
2. O’qituvchining kirish so’zi: Bu bosqichda o’qituvchi oquvchilarni yangi o’quv yili boshlangani bilan tabriklaydi. So’ng ularning bilimlarini qayta esga olish uchun savollar beradi. Yangi mavzu nomini aytadi va dars o’tish rejasi, darsning maqsadi bilan o’quvchilarni tanishtiradi hamda ularni doskaga yozib qo’yadi. Oqituvchi o’quvchilarning diqqatini yangi mavzuga jalb etishi va ularni darsni o’zlashtirishga, bilimlarni puxta egaliashga tayyorlashi kerak. 3. O’quvchilarning egallagan bilimini tekshirish va vaholash: O’qituvchi o'tilgan mashg'ulot mavzusi mazmunidan kelib chiqib, o’quvchilarning bilimini tekshiradi. 1. Ma’nodosh so'zlar haqida ma'lumot bering? 2. Shakldosh so'zlar haqida ma’lumot bering? 3. Zid manoli so'zlar haqida ma’lumot bering? 4. Iboralarning ta'sirchanligi, obrazliligi haqida ma'lumot bering? 5. Metafora hodisasi haqida malumot bering? 6. Metanimiya haqida ma'lumot bering? 7. Sinekdoxa hodisasi nima? 8. Vazifadoshlik haqida gapiring?
4. Yangi mavzuni tushuntirish: Bu bosqichda o'qituvchu o'quv dasturiga asoslanib, o’quvchilarga kerakli bilim doirasi bo’yicha mavziini tushuntiradi va o’quvchilar ma'ruzaning asosiy qismlarini daftarga yozib oladilar. Oqituvchi yangi mavzuni tushuntirishda innovatsion va yangi axborot texnologiyalaridan foydalanib o’quvchilar hamkorligida ularning fikrlashi uchun yo'llanmalar berib ishlaydi. MAVZU: SO’ZNING HISSIY TA’SIRIY JIHATDAN NUTQDAGI O’RNI. REJA: 1.So'zning hissiy to'siriy jihatdan nutqdagi o’rni. 2. Be’taraf bo'yoqli so‘zlarning qo’llash holati. 3.Nutqda so’zning bo'yoqdorligidan to’g'ri foydalanish. Mavzuga oid tayanch atamalar: Be’taraf bo’yoqli so‘zlar, salbiy bo'yoqdor so’lar, ijobiy bo’yoqdor so’zlar. Hissiy ta'siriy bo'yoq nuqtai nazaridan. Sinonimik qatordagi so'z hissiy ta’siriy bo'yoqsiz yoki hissiy ta’siriy bo'yoqdor bo’lishi mumkin: xunik- vadvashara. Bo'yoqdor so'zlar ijobiy yoki salbiy munosavatni ifodalashiga ko'ra ikki turga bo'linadi: 1) ijobiy bo'yoqdor; 2) salbiy bo'yoqdor so'zlar. Masalan: yuz - bet - aft - vashara - turq - chehra - jamol sinonimik qatorida chehra, jamol so'zlari ijobiy bo'yoqdor, vashara, tuqr esa salbiy bo'yoqdor so'zlardir. Sinonimik qatordagi so'zlar uslubga farqli munosavatda bo'ladi. Masalan: odam - kishi - inson - vashar sinonimik qatorda vasher so'zi, ko'krak - ko'ks - vag'ir - to'sh - siyna sinonimik qatorida siyna so'zi poezie uslubga xos. Pul - aqcha - mullajiring - yakan sinonimik qatordagi mullajiring sozi, yarashmoq - kelisjhmoq — ko’nmoq sinonimik qatoriga oid ko’nmoq so'zi va o'lmoq - vafot etmoq - qazo qilmoq - qurbon bo'lmoq - halok bo'lmoq - qulamoq - uzulmoq sinonimik qatoridagi qulamoq so'zi oddiy so'zlashuvga xos. Uylanish vaqti-ya, lekin mullajiring qurg'ur yo'q, - dedi Abdulvohid piyolani bo'shatib. Shunday kopiptiki, lovillaydi - ya, lovillaydi. Chol qulamay turibdi. Qulagan kuni ularaning yoqasini bo'g'aman, merosimni da'vo qilaman! Sinonimik qatordagi so'zlar hozirgi adabiy tilga munosavati nuqtai nazaridan o'zaro farqlanishi mumkin, ya'ni sinonimik qatordagi so'z hozirgi adabiy til normasi dorirasida yoki undan tashqarida turishi mumkin. Keyingi holatda: 1) sinonimik qatordagi so'z dialektal xususiyatga yoki 2) eskilik belgisiga ega bo'ladi. Masalan: qidirmoq - axtarmoq - izlamoq - istamoq sinonimik qatorida istamoq so'zi dialegal xususiyatga ega. O’qituvchi - pedagog - muallim - domla - afandi sinonimik qatorida afandi eskirgan so'z. Sinonimik qatordagi so'zlar ma'noni qaydarajada ifodalanishi jihatidan ham o'zaro farqlanadi. Yuqoridagi to'rt punktda keltirilgan faktlarning o'ziyoq sinonimlar bir xil ma'noga ega bo'lishdan tashqari, ularning har biri o'ziga xos farqli xususiyatlarga ham ega ekanligini ko'rsatadi. So'zlovchi o'z fikrini maqsadga muvofiq ifodalash uchun sinonimlarning a na shu xususiyatlaridan foydalanadi va sinonimik qatordagi so'zlardan keraklisi saylab ishlatiladi. Ayrim ishlarda sinonimlar ko'rib o'tilgan xususiyatlari asosida ideografik sinonimlar va stilistik sinonimlar kabi ikki turga ajratiladi. Ayrim ishlarda esa uchinchi tur sifatida nutqiy sinonimlar ham ko'rsatiladi va h. Avvalo, sinonimlarni bunday gruppalashning nazariy asosi yo'q. Bundan tashqari “ideografik sinonim”, “stilistik sinonim” yoki “nutqiy sinonim” terminlarning qo’llanishi ham to'g'ri emas. Chunki, masalan, “stilistik sinonim” birikmasi birdan ortiq so'zning stil jihatdan sinonimligini bildiradi. Vaholanki, birdan ortiq so'zning sinonimligi stilistik bo'yoqdorligi yoki nutqning ma'lum turiga xoslanganligi bilan emas, valki yuqorida ko'rib o'tganimizdek, birdan ortiq so'zning bir xil ma'noga egaligi bilan belgilanadi. Mustaxkamlash uchun savol va topshiriqlar. 1. Qanday s’ozlar neytral so’z hisoblanadi? 2. So’zlashuv uslubi qanday xususiyatlarga ega? 3. Keng iste’moldagi so’zlar deb qanday so’zlarga aytiladi? 4. Ijobiy bo’yoqdor so’zlar haqida gapiring? 5. Salbiy bo’yoqdor so’zlar haqida gapiring? Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxat 1. A. Rafiyev. N. G’ulomova. Ona tili va adabiyoti. Kasb-hunar kollejlari uchun darslik. "SHARQ" NMAK. 2002 yil. 2. G’Abdurahmonov. H. Rustamov. Ona tili. 10-11 sinflar uchun darslik. Toshkent. «O’qituvchi» 1995yil. 3. G’Abdurahmonov va boshqalar. Hozirgi o’zbek adabiy tili. Oliy o’quv yurtlari studentlari uchun qo’llanma. Toshkent. «O’qituvchi» 1981 yil. 4. A.Nurmonov, K.Mahmudov, A.Sobirov, SH.Yusupova. Hozirgi o’zbek adabiy tili. Akademik litseylarning 3-bosqich talavalari uchun darslik. Toshkent. A.Qodiriy nomidagi xalq merosi nashriyoti. 2003 yil. 5. Yo’ldosh Solijonov. Nutq va uslub, Toshkent, "CHO’LPON" nashruyoti.
6. O’zbek tili va adabiyoti iurnali 2005 yil. 5. Yangi mavzuni mustahkamksh:
Frontal savollar: So'zlarning hissiy ta'siriy jihatdan nutqdagi o'rni haqida gapiring? Be’taraf bo'yoqli so'zlarning qo'llash holatlari haqida gapiring? Bo'yoqdor so'zlar haqida gapiring?
I. MAVZU: GAP MATN SIFATIDA FIKR IFODASIGA GAPNING MANTIQIY VA GRAMMATIK TALABLARIGA RIOYA QILISH II. Dars turi: ‗‗‗‗‗‗‗‗‗‗‗‗‗‗‗‗‗. III. Dars vaqti: ___ daqiqa. IV. Dars tipi: Yangi mavzuni o'zlashtirish. V. Darsda qo'llaniladigan usullar: - aqliy hujum, ananaviy o'qitish usullari. VI. Darsda qo'llaniladigan nazorat turlari: frontal savollar, test savollari, muammoli savollar. VII. Dars maqsadlari: A)Ta’limiy maqsadi: Nazariy bilimlarni egallash, gap matn sifatida fikr ifodasi ekanligini bilish, gapni mantiqiy tomonlarini ajrata olish, gramatikani takrorlab mustahkamlash, mustaqil tarzda fikr bera olish. B)Tarbiyaviy maqsad: milliy g'oya va mafkurani o’quvchilar ongida shakillantirish mutaxassislikka qiziqishni, ma'sulyat hissiyotlarini shakillantirish. o'quvchilarda insonparvarlik, mehr shavqat tuyg'ularini shakillantirish. E)Rivojlantiruvchi maqsad: o'quvchilarni fikrlash qobilyatini o'stirish mavzuni o'rganish borasida o'quvchilarni jodiy yondoshishga yo'llash. o’quvchilarda mustaqil fikrlashni, mustaqil mulohaza yuritishni shakillantirish. VIII. Darsni o’tkazish joyi: _____________________ IX. Mavzuni boshqa fanlar bilan va shu fandagi boshqa mavzular bilan bog’lash, hayot bilan bog’lash. Adabiyot «She’rning tuzilishi». Til tarixi «O’ zbek tilining shakllanishi».
1 . Gap matnini davomiyligi, fikr ifodasida gapning mantiqiyligi. XI. Darsni jihozlash: a) slayd, kpdoskop b) ko’rgazmali qurollar d) tarqatma test va savollar e) adabiyotlar DARSNING XRONOLOGIK XARITASI.
12. DARSNING TEXNOLOGIK XARITASI.
DARS BOSQICHLARINING MAZMUNI. 1. Tashkiliy qism: O'qituvchining o'quvchilar bilan salomlashishi, davomatini aniqlash, o'quv xonasining tozaligi va o’quvchilarning mashg'ulotga tayyorganligini tekshirish. 2. O ‘qituvchinbing kirish so‘zi; Bu bosqishda, o’qituvchi o'tiladigan yangi mavzu nomi, dars o'tish rejasi bilan o’quvchilarni tanishtiradi. Download 1.88 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling