«Tasdiqlayman» O’quv ishlari bo’yicha prorektor

19. Синквейн (ахборотни йиғиш). Ўрганилаётган материални тўлақон ва пухта англаш учун қўлланиалдиган интерфаол методларидан бири бўлиб ҳисобланади.
Синквейн – французча беш қатор ўзига хос, қофиясиз шеър бўлиб, унда ўрганилаётган тушунча (ҳодиса, воқеа, мавзу) тўғрисидаги ахборотёйилган ва йиғилган ҳолда , таълим олувчи сўзи билан, турли вариантларда ва турли нуқтаи назар орқали ифодаланади.
Синквейн тузиш – мураккаб ғоя, сезги ва ҳиссиётларни бир нечагина сўзлар билан ифодалаш учун муҳим бўлган малакадир. Синквейн тузиш жараёни мавзуни пухтароқ англашга ёрдам бериш билан бирга, таълим олувчиларнинг критик фикрлаш қобилиятини юқори даражада ривожлантиради.
Синквейн тузиш қоидаси:
1. Биринчи қаторда мавзу (топшириқ) бир сўз, одатда от билан ифодаланади (ким?, нима?).
2. Иккинчи қаторга мавзуга оид иккита сифат ёзилади (қандай?, қанақа?).
3. Учинчи қаторда мавзу доирасидаги ҳатти – ҳаракат (функцияси – вазифасини англатувчи) учта сўз (феъл) билан ифодаланади.
4. Тўртинчи қаторга мавзуга нисбатан тасаввур (ассоциация)ни англатувчи ва тўртта сўздан иборат бўлган фикр (сезги) ёзилади.
5. Охириги мавзуга моҳиятини такрорлайдиган, маъноси унга ўхшаш бўлган битта сўз (синоним) ёзилади.
1.5.2. Ижодий изланиш методлари
Ижодий изланиш методларидан паст ўзлаштирувчи талабаларга қисман бўлсада, секин-аста оддий топшириқларни мураккаблаштириб бориш орқали таълим беришдан самарали фойдаланиш мумкин. Ушбу методда топшириқларни босқичма-босқич тайёрлаш, талабаларда паст даражада шаклланган кўникмаларни шакллантирибгина қолмасдан, уларни тасаввур қила олиш, таянч билимларни ўзлаштиришга асосланган муаммоли ўрганишни аста-секин эгаллаб боришларига пойдевор яратади. Талабалар таҳлил қила олиш, умумлаштириш, таққослай олиш, муаммоли вазиятдан чиқа олиш, фараз қила олиш каби тафаккурий қобилиятларнинг ривожланиши тайёрланиб борадилар.
Талабанинг ушбу соҳадаги қобилиятларини ривожлантириб боришлари учун баъзи алоҳида усулларга, масалан, ҳодисалар, жараёнлар, объектлар, нарсалар моҳиятини тушуниш ва тушунтириш ушбу ҳодисаларнинг сабаблари, оқибатлари тўғрисида аниқ тасаввур ҳосил қилишга ёрдам беради. Талабаларга ижодий фикрлаш хусусиятларини тараққий қилдириб бориш учун, муаммоли топшириқлар, илмий фаразларни қўйиб бора олиш кабиларни ишониб топшириш бориш лозим бўлади.