Tashkent ma`mleketlik agrar universiteti no`kis filiali «Zootexniya» fakultetinin‘

Otkr t` (ash w) tu`ymesin tan`lang`an ob`ektti ashad . Eger bul
tablitsa bolsa, onda on ko`riw mu`mkin, jan`a jaz wd kiritiw yamasa
bur n kiritilgendi o`zgertiw mu`mkin.
Konstruktor tu`ymesi shertilse, ol halda ob`ektttin` du`zilisi payda
bolad . Ol on n` mazmun n emes, al strukturas n ashad . Eger bul tablitsa
bolsa, onda og`an jan`a maydanshan kiritiw mu`mkin yamasa bar
maydanshan n` qa`siyetin o`zgertiw mu`mkin. Eger bul forma bolsa, onda
on o`zgertiw mu`mkin yamasa basqar w elementlerin du`ziw mu`mkin.
Bul ta`rtip MB n n` paydalan wsh lar ush n x zmet etpeydi, al
du`ziwshileri ush n x zmet etedi.
Sozdat`(du`ziw) tu`ymesi shertilse, ol halda jan`a ob`ektler du`ziw
ha`m on basqar w kerek bolad .
Solay etip, joqar dag` sanalg`an ta`rtipler tiykar nda ob`ektler
u`stinde to`mendegi tu`rde jum s or nlanad :
mexanikal q us l menen;
avtomatlast lg`an jag`dayda;
tablitsa ustas (master) ja`rdeminde.
TABLITsA DU`ZIW
Tablitsalar-MB n n` tiykarg` ob`ektleri. Bazan du`ziw birinshiden
tablitsan du`ziwden baslanad . Tablitsan du`ziw on n` maydanshas
n`
beriliwinen ha`m olard n` qa`siyetlerin belgilewden turad . Bul protsess
MB aynas nda Sozdat`(du`ziw) tu`ymesin shertiw menen baslanad ha`m
ekranda 3-su`wrettegi dialog aynas payda bolad .

---

3-su`wret
Bunda tablitsa du`ziwdin` bir qatar us llar us
s etiledi:
1.Rejim tablits  (tablitsa ta`rtibinde). Bunda tablitsan du`ziw qoldan
jarat lad ha`m ekranda formal` atlarda maydanshalar payda bolad :Pole 1
(maydansha 1), Pole 2 (maydansha 2), Pole 3 (maydansha 3), ...ha`m
standart tekstli maydansha tu`ri sa`wlelenedi. (4-su`wret).
4-su`wret
Tablitsa jarat wd n` konstruktor ta`rtibin tan`lasaq ,ol jag`dayda
maydanlar at olard n` tu`ri ha`m qa`siyetleri s yaql parametlerdi kiritiw
mu`mkin bolg`an dialog aynas payda bolad (5-su`wret)
5-su`wret

---

Us dialog aynas nda bul parametlerdin` barl g` klaviatura
ja`rdeminde qolda kiritiledi yaki kerek emes maydanshalar al p taslanad
yaki ay m maydanlard n` tu`rin o`zgertiriw s yaql a`mellerdi or nlaw
mu`mkin bolad .
Mag`l wmatlar bazas n du`ziw barqulla on n` tablitsalar
n`
strukturalar n du`ziwden baslanad . Struktura baza menen islegende
mag`l wmatlard n` og`an bar nsha az n kiritiw kerek. Eger qandayda bir
mag`l wmatlard bir neshe ma`rte kiritiw kerek bolsa, onda baza bir
baylan sqan tablitsadan turad . Ha`r bir tablitsan n` strukturas o`z ald na
islenedi. Son n` ush n tablitsalar aras nda baylan s isenimli jum s isleydi
ha`m bir tablitsadan jazba ma`niste tab w mu`mkin bol w ush n tablitsada
qaytalanbaytug` n maydanshan qaraw kerek.
Qaytalanbaytug` n maydansha dep ma`nisleri qaytalanbaytug` n
maydanshag`a ayt lad . Eger Prokat tablitsadan klient Nietbaev alg`an
diskin qaytar w keshiktirilse, onda ol ja`riyma to`lewi tiyis. Biraq klient
tablitsada bir neshe Nietbaev bar bol
mu`mkin ha`m on komp`yuter
par qlamayd , olardan qays
ja`riyma to`lewi kerek ekenin. Bul Familiya
maydanshas
n` qaytalanbaytug` n maydansha emes ekenin bildiredi.
Telefonn n` nomeri maydanshas qaytalanbaytug` n maydansha
bol
mu`mkin, biraq telefonnan bir neshe ha`r q yl adamlar paydalan
mu`mkin. Eger tablitsada hesh maydansha qaytalanbaytug` n maydansha
bolmasa, onda on jasalma tu`rde du`ziw mu`mkin. Bizin` m sal
zda
firman n` klienti tablitsas nda familiyan n` da`slepki u`sh ha`ribi ha`m
telefon nomerinin` keyingi eki tsifr arqal shifr maydanshas du`zildi. On
tablitsalar aras ndag` baylan s ush n qollan lad . Shifr maydanshas
qaytalanbaytug` n maydanshaday ko`rinedi, biraq maydanshadag` jazba
qaytalansa, komp`yuter xabar beredi. Bunday maydansha ush n giltli
maydansha tu`sinigin paydalanad . Tablitsan n` strukturas n du`ziwde bir
maydanshan (yamasa maydanshalar kombinatsiyas n) giltli dep atayd .
Giltli maydanshalar menen komp`yuter ayr qsha jum s isleydi. Ol on
qaytalanbaytug` n maydansha ekenin tekseredi ha`m us nday
maydanshalarda tan`lawd or nlayd . Giltli maydansha baylan s du`ziw
ush n qolayl . Ay m jag`dayda giltli maydanshan birinshi gilt dep te
atayd .

---