Tashkilotlar tushunchasi va tasnifi Tashkilotning ichki va tashqi muhiti

Tarmoqli tashkilotlar - bu, qoidaga ko'ra, yirik vertikal bo'yicha integratsiyalangan kompaniya, uning ichidagi bo'linmalar faoliyatini muvofiqlashtirish vazifasi rejalashtiruvchi va taqsimlovchi o'rta bo'g'in menejerlari tomonidan emas, balki bozor mexanizmlari orqali amalga oshiriladi. Tarmoqli tashkilot tuzilmasining prinsipial chizmasi 5.14. rasmda berilgan.

rasm. Tarmoqli tashkilot tuzilmasining prinsipial chizmasi
Tarmoqli tashkilotlar quyidagilarni ta'riflaydilar:
- keng tarmoqli aloqalar;
- mehnatni kamroq taqsimlanishi;
- foydani tashkilotning eng muhim maqsadi sifatida muvofiqlashtirish;
- hamkorlikning keng imkoniyatlari;
- bilimlar va ko'nikmalarga bog'liq ta'sir va hukmronlik;
- xodimlarning qonunga rioya qilishligi, xabardorligi va mustaqilligi;
- tashkilotni shaxsiy manfaat, jamoa manfaatiga qaratilishi;
- loyihani amalga oshirish paytida tashkil qilingan egiluvchan, vaziyatli ishchi jarayonlar.
jadval
Tashkilot tashkiliy shakliga yondoshuvlarning solishtirma ta'riflari

Ta'rifar	An'anaviy yondoshuv	Yangicha yondoshuv
Qisqacha belgilanish	Tarkibiy yechim	Shaxsiy yechim
Asosiy mantiq	Tahliliy ratsionallik (tabaqalarga ajralish, integratsiyalashish)	Moslashuvchi ratsionallik(kerakli aloqalarni o'rnatilishi)
Konsepsiyali boshqaruvchi model	Tashkilotning "yuq orisidan" topshirilgan	O'zini o'zi tashkil qilish
Samaradorlik manb ai	Ratsional tuzilma	Xo dimlarning tashabbusi
Samaradorlikni ta'minlash	Muvofiq tuzilma	Xodimlarni rivojlanishi
Tuzilma	Ierarxik	Geterarxik
Boshqaruv konsepsiyasi	Yakka hoqimlik	Yarim markaziy
Relevantli boshqaruv kommunikatsiyasi	Ko'rsatmalar, hisobotlar	Xodimlarni oldindan bilib olish
Kommunikatsiyani yo'naltirilganligi	Vertikal	Gorizontal
Muammolarni hal qilishning solohiyati	Tuzilmani qayta tashkil qilish	O'zgarishlarni bilib olish mexanizmlari

Tarmoqli tashkilotda tashkiliy tuzilma g'oyatda kuchsiz namoyon bo'ladi. Shunday kilib, zamonaviy boshqaruv amaliyotida tashkilotni boshqarish ikkita diametrli qarama qarshi yondoshuv mavjud, ularning ta' riflari 5.6 - jadvalda berilgan.
Tashkilotni boshqarishga kiritilgan solishtirma yondoshuvlar ulardan har birining xususiyatlari, ijobiy sifatlarini ko'rsatadi. SHuning bilan bir vaqtda yechimlarning ikkala varianti ham tizimli boshqaruv nuqtai nazaridan jiddiy kamchiliklarga ega.
Quyidagi dilemma vujudga keladi, bir tomondan, yangi tashkiliy mantiq mehnat vazifalarini chegaralash va birlashtirishni e' tiborsiz qoldiradi, ikkinchi tomondan - tuzilmali yechimga oddiygina qaytish istisno qilingan(tashqi muhitning yuqori dinamikligi va korxona shaxsiy tuzilmasini murakkablashishi sababli).
Shubhasiz, har bir xodimning omilkorligi, tashabbusi va irodasining kuchi har qanday markazlashmagan tashkilot faoliyatining asosiy shart-sharoiti bo'ladi. Ammo xodimning yuqori omilkorligining o'zi o'zicha tashkiliy tuzilmaning tartibga soluvchi vazifaning o'rnini bosolmaydi.
Shunday qilib, an'anaviy, tashkiliy tuzilmali yondoshiuv, korxonalarning tashkiliy tuzilmasidagi inqiroz ko'rinib turgan bo'lsa ham, hali yo'q bo'lmagan. Tashkilot a'zolarining vujudga kelgan muammolarini mustaqil hal qilish qobiliyatlariga asoslanuvchi muqobil boshqaruv qurollaridan to'liqroq foydalanish yo'li bilan uni hal qilish mumkin.
Tashkiliy rivojlanishning istiqboli tuzilmali va shaxsiy qarorlarning qarama- qarshiligi bilan belgilanadi.Tuzilmali va shaxsiy yondoshuvlar o'rtasidagi ziddiyat larni hal qilishni, birinchi qarashda ularning ziddiyatlarini bartaraf qilib bo'lmaydi gandek ko'rinsa ham, ikki modellar tarkibiy qismlarining kombinatsiyalaridan qidirish kerak. Ikkala modelning, to'g'rirog'i ularning eng yaxshi qismlarini yangi nazariy asosda birlashtiradigan doirali konsepsiya zurur. Bunday narsani qidirish tashkilot nazariyasi sohasidagi eng mihim vazifa bo'ladi.