Tashqari: 21. Myassеdоv bo’yichа оshqоzоnni zоndlаsh uchun kеrаkli bo’lgаn

100. Suvga cho'kganda birinchi yordam: 
CHO’KKAN ODAMGA SHOSHILINCH YORDAM KO’RSATISH 
SUVNI CHIQARIB TASHLASH 
Avvalo, o’pkadagi suvni chiqarib tashlash kerak. Buning uchun cho’kkan 
odamni tizza ustidan tashlab, osilgan holatga keltirish va bir vaqtning o’zida 
boshini ushlab turib, kuraklari orasiga bosish kerak. Agar bu foyda bermasa, 
jabrlanuvchining og’ziga ikkita barmoqni tiqib, tilning ildiziga bosish kerak. 
Tayyorgarligi bo’lmagan kishi uchun eng oddiy sun’iy nafas berish «og’izdan 
og’izga» usuli hisoblanadi. Buning uchun jabrlanuvchi chalqancha qilib 
yotqiziladi, boshi orqaga tashlanib, og’ziga nafas berila boshlaydi, bunda uning 
burni barmoqlar bilan yopib turiladi. 
Refleks boshlanishi va jabrlanuvchi o’zi mustaqil nafas ola 
boshlamagunicha daqiqasiga 12-14 marotaba nafas berish amalga 
oshirilishi kerak.
Agar oldin chiqib ketmagan suv chiqa boshlasa, 
jabrlanuvchining boshi yon tomonga burish, qarama-qarshi tomondagi yelkasini 
esa ko’tarib qo’yish kerak. 

---

BILVOSITA YURAK MASSAJI 
Bunda qo’llarni ustma-ust qilib ko’krak qafasining pastki qismiga qo’yib, uni 
daqiqada 50-70 martalik chastota bilan ritmik tarzda bosish kerak. 
Agar yordam bir kishi tomonidan amalga oshirilsa, 5 ta bosishga bitta sun’iy 
nafas berish to’g’ri kelishi kerak. Jabrlanuvchi nafas ola boshlaganda darhol tez 
yordam chaqirish kerak. 
101. Ekspirаtоr хаnsirаshgа хоs bеlgilаr: 
102. Qаysi kаsаllik qоn tuflаsh bilаn kuzаtilаdi: 
Qon tuflash — yo’talda qon yoki qonli balg’am 
ajralishi. Nafas yo’llari tomirlarining yorilishi, yurak poroklari 
oqibatida o’pkada qon dimlanishi va tomirlar devori 
o’tkazuvchanligining oshishi ham qon tuflashga sabab bo’ladi. 
Ko’pincha milk yoki burun qonashi natijasida nafas yo’llariga qon 
oqib tushadi. Qon tuflashdan farqli o’laroq o’pkadan qon ketishda 
ko’p miqdorda alvon rangli qon tuflanadi. Odatda qon tuflash qon 
yo’qotishdek o’limga olib kelmaydi. 
Yurak qon-tomir faoliyatini puls, arterial bosim, teri rangi baholaydi. Puls 
sekinlashib to’liqligini kuchayishi (daqiqada 40-50 zarba) markaziy nerv 
sistemasini buzilishi (bosh miya shishi yoki bosh miyaga qon quyilishi),
meningit sababli bo’lishi mumkin. Puls tezlashib to’liqligini susayishi (daqiqada 
100 zarba) ikkilamchi shokdan yoki qon ketishdan dalolat beradi. Agarda ushbu 
holat birdan, ko’krak qafasida og’riq va qon tuflash bilan boshlansa o’pka 
arteriyasi emboliyasi to’g’risida o’ylash mumkin. Bu holda bemor bir necha 
soniyada o’lib qoladi.