Tashqi siyosat 2014-20

Qozog'iston tashqi aloqalari birinchi navbatda iqtisodiy va siyosiy xavfsizlikka asoslangan. Nazarboyev ma'muriyati asosan Rossiya va AQSh bilan munosabatlarni muvozanatlashtirmoqchi bo’lishadi.

Qozog'iston Rossiya va Belorussiya bilan bojxona ittifoqini tashkil etdi va Evroosiyo Iqtisodiy Hamjamiyatiga aylantirildi, keyin 2015 yilda esa bu integratsiya Evroosiyo Iqtisodiy Ittifoqiga aylandi. Prezident Nazarboyev iqtisodiy diplomatiyani Qozog'iston tashqi siyosatida birinchi o'ringa qo'ydi.

Qozog'iston "ko’ptaraflama" tashqi siyosat olib boradi, ya'ni Rossiya, Xitoy va AQShning yirik davlatlari o'rtasida siyosat olib boradi. Qozog'iston "Markaziy Osiyoda mintaqaviy ichki integratsiya" va mintaqaning xalqaro integratsiyasini amalga oshirishga chaqirdi

Tashqi siyosat 2014–20

Qozog'istonning asosiy tashqi siyosiy harakatlari quyidagi maqsadlarga erishishga qaratilgan:

• Milliy xavfsizlik, mudofaa qobiliyati, suvereniteti va mamlakatning hududiy birligini ta'minlaydigan chora-tadbirlar;
• Mintaqaviy va global xavfsizlik orqali tinchlikni mustahkamlash;
• Mintaqaviy va xalqaro savdo-iqtisodiy aloqalar tizimiga yanada integratsiya qilish;
• 2050 strategiyasini muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun qulay tashqi sharoitlarni yaratish; aholi uchun yuqori turmush darajasini ta'minlash; ko'p millatli jamiyat birligini mustahkamlash; qonun ustuvorligini va demokratik institutlarni mustahkamlash; inson huquqlari va erkinliklarini himoya qilish;
• Diversifikatsiya, sanoat-texnologik rivojlanish va milliy iqtisodiyotning raqobatbardoshligini oshirish;
• Mamlakatni yashil rivojlanish yo'liga yo'naltirish va uni dunyoning eng rivojlangan 30 davlatlari ro'yxatiga kiritish;
• Milliy-madaniy o'ziga xoslikni saqlash va davlat rivojlanishining o'ziga xos uslubiga rioya qilish;
• Qozog'iston Respublikasi fuqarolari va yuridik shaxslarining shaxsiy, oilaviy va biznes manfaatlari huquqlarini himoya qilish;

2015 yil 20-yanvarda Qozog'iston Evropa Ittifoqi bilan Qozog'istonning kengaytirilgan sheriklik va hamkorlik to'g'risidagi bitimini imzoladi. Ushbu shartnoma Qozog'iston va Yevropa Ittifoqi o'rtasidagi siyosiy va iqtisodiy aloqalarning mustahkamlanishiga katta yordam berdi.

Baykonur kosmodromi - Rossiyaga ijaraga berilgan janubiy Qozog'iston hududidagi kosmodrom.

Kosmodrom dunyodagi birinchi orbital va odamni uchirishga mo'ljallangan kosmodrom va eng yirik (hudud bo'yicha) operatsion kosmik inshootdir.

Ayni paytda kosmodrom Qozog'iston hukumati tomonidan Rossiyaga 2050 yilgacha ijaraga berilgan. Yillik to’lov esa 115 mln $ qilib belgilangan.

2005 yilgacha Qozog'iston, Rossiya, Turkmaniston va O'zbekiston umumiy chegaralarini belgilashni boshlashga rozi bo'lmadilar. Kaspiy dengizida Turkmaniston bilan hech qanday dengiz chegarasi kelishilmagan va Kaspiy dengizi suvidan foydalanish masalasi haligacha hal qilinmagan masaladir.

2001 yilda Qozog'iston rasmiylari 1320 ta giyohvand moddalar savdosi to'g'risida xabar berishdi va 18 tonna giyohvand moddalarni musodara qilishdi. Biroq, keng tarqalgan korruptsiya hukumatning giyohvand moddalarga qarshi kurashiga xalaqit bermoqda.

Muammoli masalalar

Qirg'iziston Mustaqil Davlatlar Hamdo'stligining a'zolari, xususan, Qozog'iston va Rossiya bilan yaqin aloqalarni qo'llab-quvvatlaydi.

Dastlab Qirg'iziston rubl zonasida qolishga qat'iy qaror qilgan bo'lsa-da, Rossiya hukumati tomonidan qo'yilgan qat'iy shartlar Qirg'izistonni o'z valyutasi - so'mni 1993 yil may oyida muomalaga kiritishga undadi. Qirg'izistonning rubl zonasidan chiqib ketishi oldindan ogohlantirilmasdan amalga oshirildi. mintaqada keskinlikni keltirib chiqardi.

Qirg'iziston Respublikasida janubiy qo'shnisi - Xitoy Xalq Respublikasi bilan savdo hajmi keskin o'sdi. Ammo bugungi kunda Xitoydan tashqi qarzining ko’payib ketgani tufayli, Xitoyliklar hozirda Issiqko’lga da’vo qilishmoqda.

Oʻzbekiston, Qozogʻiston va Qirgʻiziston uch davlat 1994 yil yanvarida iqtisodiy ittifoq tuzish haqida bitim imzoladilar. Bu keyingi oyda davlatlar o'rtasidagi chegara cheklovlarining yumshatilishiga olib keldi. Qirg'iziston mintaqaviy hamkorlikni rivojlantirishda faol ishtirok etdi, masalan, O'zbekiston va Qozog'iston qo'shinlari bilan qo'shma harbiy mashqlarda qatnashdi.

• Isfara vodiysidagi nizolar Tojikiston bilan delimitatsiya tugashini kechiktirmoqda;
• O'zbekiston bilan chegaraning taxminan 15% yoki 200 km delimitatsiyasini anklavlar va boshqa hududlar bo'yicha jiddiy nizolar to'sqinlik qilmoqda;
• Mamlakatdan Rossiya, G’arbiy Yevropaga Janubiy Osiyodan narkotik moddalarning olib o’tilishining davom etayotganligi.

Isfara

Transmilliy muammolar sifatida quyidagilarni keltirish mumkin: