Tasmali uzatmalar

Tasmalarni kostruktsiyalari.
Charm tasmalar. Ular katta mollarni terisidan tayyorlanadi. Ular uzok ishlaydi, yo’qori nagruzkalarda yaxshi chidaydi. Aylashma tezligi (40…45m/s).
Rezina tasmalar. Mashinasozlikda ko’p ishlatiladi, 3-turi ishlab chiqariladi:
A tip tasma (V>20m/s);
B tip tasma (V>15m/s gacha);
V tip tasma (V>20m/s gacha);
Paxta tolasidan tayyorlangan tasmalar. Ular egiluvchan va engil mayda diametrlarli shkivlarda yaxshi ishlaydi. Zarb bilan ishlaydigan joylarga kullash mumkin emas.
Junlardan tayyorlangan tasmalar. Ular katta egiluvchanlikka ega, nagruzkalarni katta tebranishiga yaxshi chidaydi. V-30m/s gacha.
Maxsus tasmalar. Ular sintetik tolalardan tayyorlanadi. Kelajakda bu tasmalar yo’qorida kursatilagan tasmalarni urnini bosadi. Ular mustaxkam, engil, elastik, aylanish tezligini 100 m/s gacha etkazish mumkin.
Tasmalar kinematik hisoblari.
Tasmadagi kuch va zo’riqishlar.
; ; ; ;
bu erda - tasmadagi taranglik kuchi
- tasmani etaklovchi ishchi tarmogidagi kuch.
- tasmani etaklanuvchi (ishsiz) tarmokdagi kuch.

- tasmadagi aylanma kuch.
Tasmani taranglikdagi zo’riqishi.

bu erda: - tasmani kesim yuzasi.

Markazdan qochma kuch.

bu erda: -tasmani ogirligi
g= 9,81
v – tezlik, m/s
markazdan qochma kuch ta'siridagi zo’riqish.

bu erda y- tasmani nisbiy bosimi.
Tasmani egilishdagi zo’riqishi

bu erda: E- tasmani keltirilgan elastiklik moduli.
S- tasma qalinligi.
D- kichik shkiv diametri.
Aylanishlar soni.
; ;
bu erda: - tasmani nisbiy sirpanish koeffisienti


Lekin shuni esda tutish kerakki sirpanish bo’lmagan paytlardagina bu formuladan foydalanish mumkin, haqiqatda esa, uzatma ishlayotganda katta yoki kichik darajada bo’lmasin, hamma vaqt xam tasmaning sipanishi sodir bo’ladi. sirpanish hodisasini tekshirish vaqtida uni quyidagilarga ajratish kerak:
a) Elastik sirpanish. Bu sirpanish tasmaning har xil simlardagi taranglik bir xil bo’lmaganligi natijasida sodir bo’ladi.
b) To’la sirpanish (buksovanie), bu esa tasmaning o’ta nagruzkada ishlash oqibatida sodir bo’ladi:

Tekis tasmani hisoblash.
Tortilish koeffisienti.

Amaliy foydali zo’riqish.

bu erda - tasmani foydali zo’riqishi.
K₁ – tasmani shkiv bilan yopishish koeffisienti.

bu erda α⁰ – tasmani kichik shkiv bilan yopishish burchagi.
Ochiq uzatmalarda

qabul qilish ruxsat etiladi.
Aykash uzatma uchun:

K₂ – tezlik koeffisienti.
K₂=1,04-0,0004 v²
bu erda v – tasma tezligi, m/s.
K₃ – uzatmaning gorizontga nisbatan joylashishini hisobga oluvchi koeffisienti (jadvaldan aniqlanadi).
K₄ – uzatmaning yo’qlanish rejimini hisobga oluvchi koeffisient (jadvaldan olinadi).
Tasma kesimi quyidagicha aniqlanadi:

Tasma qalinligi berib, tasma enini aniqlanadi. standart bo’yicha topiladi.
Tasma bir sekundda o’tish soni.
bu erda L – tasma uzunligi.
Kichik shkiv diametrini topish uchun M.A. Severin formulasi:

bu erda n_max - tez aylanadigan valning aylanishlar soni, ayl/min.
N – quvvat, l.s. (ot kuchi hisobida).
Olingan diametr DAST 1655 yoki DAST 3133-56 bo’yicha tanlanadi.
O’qlar orasidagi masofa.

Ochik tasmali uzatmada tasma uzunligi.

Ayqash tasmali uzatmada.





Ponasimmon tasmali uzatma .
Ponasimon tasmali uzatmani quyidagi afzalliklari bor: shovqinsiz va tekis ishlashi, shkiv bilan yaxshi yopishadi, katta aylanish kuchini uzatadi. Vallarda zo’riqish kam, bir valdan bir necha vallarga, taranglovchi qurilmasiz harakat olib beradi.
Kamchiligi – shkiv narxi yo’qori, F.I.K.
Past =0,92…0,95 va ishlash muddati oz.
Tasma uzunligi




Ponasimon tasmali uzatmani hisoblash.