Tayanch suzlari: Ammiak, Le-Shatelye prinsipi, siklik kurilma, ammiakni kondensatlash, sirkulyatsiya kompressori, ammiak sintezi katalizatorlari, ammiakni xosil bulish mexanizmi, adsorbsion nazariya, elektron nazariya, katalizator unumdorlishgi, effektiv

4. AMMIAK SINTEZI KATALIZATORLARI.

Ammiani hosil qilish jarayonini tezlatishda katalizator bo‘lib temir, osmiy, uran, molebden, marganets, volfram va boshqa metallari ishlatilishi mumkin. Katalizatorga bo‘lagan katta talablar: 1) uzoq vaqt aktivligini yo‘qotmaslik. 2) katalitik zaharlarga chidamlilik. 3) Yuqori haroratga chidamlilik 4) solishtirma yuzasi katta bo‘lishi 5) mexanik mustahkam va arzon bo‘lishi kabilar qo‘yiladi. Shu talablarni ko‘piga temir katalizatori javob beradi. Buning uchun magnitli temir-Fe₃O₄ ni Н₂ bilan 570 - 670 K da qaytarib, tarkibida О₂ bo‘lmagan kubik kristal tuzilishiga ega bo‘lgan Fe katalizatori olinadi.

Fe₃O₄ Q 4H₂ = 3Fe Q 4H₂O (21)
Fe kristallari ichida beqaror Fe atomlari bo‘lib, ular Fe katalizatorining umumiy katalitik aktivligini hosil qiladi. Fe katalizatori kristallari bir-biri yopishib qolib, o‘z aktivligini kamaytirmasligi uchun AI2O3 dan iborat aktivator (promotor) 4 % atrofida qo‘shiladi. Katalizatorni qirralarida hosil bo‘lgan ammiakni umum gaz tarkibiga ajratib turib, katalizator aktivligini oshirish uchun katalizator tarkibiga 2 % gacha К₂О qo‘shiladi.
Ammiak sintezida SA-1 tipli oksidlangan, SA-1V qaytarilgan, GIAP tomonidan ishlangan katalizator ishlatiladi.
SA - 1V katalizatori minorali sintez apparatda yana qaytadan vodorod bilan qaytarilishni talab qilmaydi. Shuning uchun u SA - 1 katalizatoriga qaraganda 5 - 8 kun behuda ishlashni kamaytiradi, garchand SA-1V katalizatori 2 marta qimmat tursa ham.
Sintetik ammiak hosil qiladigan minoraga azot vodorod aralashmasi bilan birga uni tarkibida О₂, СО, СО₂, Н₂О (bug‘) kabi kislorodli birikmalar ham kirib, ular temir katalizatorini zaharlaydilar. Shuning uchun, bunday kitslorodli gazlar suyuq azotda yuttiriladi yoki dastlabki kataliz miqdorida 500 K haroratda xrom nikel katalizatorlarida yoki ishlatilgan temir katalizatorlarida 670 K haroratda quyidagi reaksiyalar bo‘yicha gidratlanib, tozalanadi: