Tayyorladi: Begimova Muxlisa

Kichik maktab yosh davrida psixik rivojlanish xususiyatlari

Tayyorladi: Begimova Muxlisa

Reja:
1.Kichik maktab yoshidagi bolalarning xulq-atvor xususiyatlari.
2.Kichik maktab yoshidagi bolalarning aqliy rivojlanishi.
3.O‘quv faoliyatining xususiyatlari.
4.Boshlang‘ich sinf o‘quvchilar shaxsining shakllanishi.
5.Kichik maktab yoshidagi o‘quvchilarning emotsional xususiyatlari.
6 Kichik maktab davrida shaxslararo munosabat.
7.Kichik maktab yoshidagi bolalarning xulq-atvor xususiyatlari.
Kichik maktab davri 6-7 Yoshdan 9-10 Yoshgacha davom etadi. Uning psixikasi bilim olishga etadigan darajada rivojlanadi. Kichik maktab yoshidagi bolaning muhim xususiyatlaridan biri, unda o‘ziga xos ehtiyojlarning mavjudligidir. Bu ehtiyojlar o‘z mohiyatiga ko‘ra faqat muayyan bilim, ko‘nikma va malakalarni egallashga qaratilmay, balki o‘quvchilik istagini aks ettirishdan ham iboratdir. Shu ehtiyojlar asosida bolaning o‘z portfeliga, shaxsiy o‘quv qurollariga, dars tayyorlash stoliga, kitob qo‘yish javoniga ega bo‘lish, kattalardek har kuni maktabga borish istagi yotadi.
Bu davrda bola, fan asoslarini o‘rganish uchun biologik va psixologik jihatdan tayyor bo‘ladi. Fiziologlarning fikriga ko‘ra, 7 Yoshga kelib bolaning katta miya yarim sharlari ma’lum darajada rivojlangan bo‘ladi. Lekin bu Yoshda inson miyasining psixik faoliyatni rejalashtirish, boshqarish, nazorat qilish kabi murakkab shakllariga javob beradigan maxsus bo‘limlari hali to‘liq shakllanib bo‘lmagan bo‘ladi.( miyaning bu qismlari 12 yoshda rivojlanib bo‘ladi.) Miyaning boshqaruv funksiyalarini to‘liq shakllanib bo‘lmaganligi kichik maktab Yoshidagi bolalarning xulq-atvorida, faoliyatlarini tashkil etishlarida va emotsional sohalarida yaqqol namoyon bo‘ladi.
Maktabda o‘qishning boshlanishi 7 Yoshda bo‘ladigan uchinchi fiziologik krizis bilan mos keladi( bola organizmida jadal bo‘yning o‘sishi, ichki organlarning kattalashuvi, vegetativ o‘zgarishlar bilan bog‘liq bo‘lgan keskin endokrin o‘zgarishlar ro‘y beradi).
6-7 Yoshli maktabga tayyor bolada "Men shuni xohlayman” motividan "Men shuni bajarishim kerak" motivi ustunlik qila boshlaydi. Maktabda birinchi sinfga kelgan har bir o‘quvchida psixik zo‘riqish kuchayadi. Bu nafaqat uning jismoniy salomatligida, balki xatti-harakatida ham, masalan, ma’lum darajada qo‘rqo‘vni kuchayishi, irodaviy faollikning susayishida namoyon bo‘ladi.
Jismoniy jihatdan qanday o'zgaradi?

• Bu yillarda kuch va mushaklarni muvofiqlashtirish tez yaxshilanadi. Ko'pgina bolalar otishni, beysbol to'pini urishni yoki futbol to'pini tepishni o'rganadilar.
• Ba'zi bolalar hatto basketbol o'ynash yoki raqsga tushish kabi murakkabroq mashg'ulotlarda ko'nikmalarni rivojlantirishlari mumkin.

Aqliy o’zgarishlar

• 7 yoshli bola murakkabroq jumlalarni ayta oladi.
• Mantiqiy fikrlash
• Ular 6 yoshiga qaraganda yaxshiroq gapirishni o'rganadilar va ko'proq buyruqlar seriyasini bajara oladilar.
• Ular ba'zi so'zlarning bir nechta ma'noga ega ekanligini ko'rishni boshladilar. Bu ularga hazil va o'yin so'zlarini tushunishga yordam beradi va og'zaki hazil tuyg'usini ifodalay boshlaydi.
• Maktabgacha yoshdagi bolalar aqliy qobiliyatning tez o'sishini ko'rsatishi mumkin.
• Kecha va kunduzni ajrata oladi
• Vaqtni ayta oladi

Ijtimoiy, hissiy

• 6 yoshdan 8 yoshgacha bo'lgan bolalar ota-onasidan ko'proq mustaqil bo'lishadi. Ular qanchalik katta ekanliklarini ko'rsatishga harakat qilishadi va xavfli bo'lishi mumkin bo'lgan narsalarni qilishadi.
• hamkorlik qilishni va baham ko'rishni o'rganadilar.
• O'g'il bolalar o'g'il bolalar bilan, qizlar esa qizlar bilan o'ynashadi. DO’SLASHISHNI O’RGANISHADI.
• Bolalarda ko'nikma va e'tiborni rivojlantirish va uyushgan sport o'ynashni boshlash uchun jamoada ishlashni tushunishni boshlaydi.
• Til ko'nikmalari o'sib borishi bilan bolalar nima bo'lganini, nimani his qilayotganini va nimani o'ylayotganini tasvirlashda tobora yaxshilanadi.
• Dastlabki maktab yillarida yolg'on gapirish, aldash va o'g'irlikni kutish mumkin. Bolalar qayerga mos kelishini, to'g'ri va noto'g'ri o'rtasidagi farqni va nima maqbulligini aniqlaydilar.

Kichik maktab yoshidagi bolalar tez chalg‘iydilar, uzoq vaqt diqqatlarini bir narsaga qarata olmaydilar, ta’sirchan hamda emotsional bo‘ladilar.
Savollar.
1. Bola maktabda 5 olgan yaxshimi 4 olgan yaxshim? 4 olgan bolalar baxtli bolalar. 2 va 3 bahoning bolaga ta’siri qanday?
2. O’qituvchu qattiq qo’lgan bo’lgani yaxshimi?
Biz kashfiyotchilarni tarbiyalaymiz. Ularga qattiqqo’llik qilish Bolani sindiradi.
3. Kechikib kelgan bolalar bilan qanday ishlash mumkin?
4. Past o’zlashtiruvchi bolalar bilan qanday ishlash mumkin.
5. Qanday innovatsiyalar qilish mumkin?
Topshiriq:
1.Bolalarga qanday “Motivatsiya berish”,
ruhlantirish, ko’zini chaqnatadigan
so’zlar va gaplar ro’yhatini tuzish
2. Bir bola qog’oz oldi, otdi
dars davomida nima qilasiz?
Javob: paloncha yordamim kerakmi?
Qog’ozni borib olaman buni musurga
tashlashgami deb so’rash
E’tiboringiz uchun rahmat