Tayyorladi: Yoqubova Sevara qattiq moddalar tuzilishi va kristall panjara turlari

ABIATDA ENG QATTIQ MODDA

Ular qaysilar? qattiq zichligi katta, ularning qattiqligini aniqlash. So'nggi yillarda olimlar deb da'vo necha materiallar aniqlashdi "eng ishonchli organi". Eng qattiq - bu olmos nisbatan qariyb 1,5 barobar qiyin, (a fulleren bilan billur molekulalarni) fullerite. Afsuski, u faqat juda kichik miqdorda hozircha mavjud emas.
Bugungi kunda keyinchalik sanoatda foydalanish mumkin, eng qiyin modda, - lonsdalite (olti burchakli olmos). U olmos nisbatan 58% qiyin emas. Lonsdalite - uglerod allotropic o'zgartirish. Uning kristall panjara bir olmos juda o'xshaydi. Lonsdaleite Uyali 4 atomi o'z ichiga oladi, lekin olmos - keng foydalaniladigan kristall 8. bugun eng qiyin olmos hisoblanadi.
KRISTALL VA AMORF MODDALAR.

Qattiq moddalarning kо‘pchiligi kristalllardan tuzilgan bо‘ladi. Bir bо‘lak moddani sindirib, uning singan joyini kо‘zdan kechirish yо‘li bilan bu moddaning kristallardan tuzilganligiga ishonish qiyin emas.

Odatda, moddaning singan joyida har xil burchak ostida joylashgan kristallarning mayda tomonlari yaxshi kо‘rinib turadi. Kristallarni bu yoqlari yaltiraydi, chunki ular yorug‘likni har xil darajada aks ettiradi. Moddaning kristallari nihoyatda kichik bо‘lsa, shu moddaning kristallardan tuzilganligini mikroskop yordami bilan aniqlash mumkin. Qattiq moddalar orasida shundaylari ham uchraydiki, ularning siniq yerida kristallar boriligini payqab bо‘lmaydi, masalan bir bо‘lak odatdagi shisha sindirib kо‘rilsa uning siniq joyi silliq ekanligini va kristall moddalarning siniq joyidan farqli о‘laroq, yassi yuzalar bilan emas balki ovol yuzalar bilan chegaralanganligini kо‘ramiz. Smola, yelim va ba’zi boshqa moddalarning parchalari sindirilganda ham xuddi ana shunday hol kuzatiladi. Bunday moddalarning hammasi amorf moddalar deb ataladi. Har qaysi kristall modda, odatda, mutlaqo muayyan shakldagi kristallarni hosil qiladi. Masalan natriy xlorid yoki osh tuzi kub shaklida, achchiqtosh oktaedr shaklida kristallanadi va hokazo.
Har qaysi modda kristallarining shakli uning о‘ziga xos xususiyatlaridan biridir.