Текстли масалалар устида ишлаш методикаси

 
 Oralaridagi masofa 414 km bo‗lgan A va B shaharlardan bir-biriga qarab bir 
vaqtda ikkita avtomabil yo‗lga chiqdi. Birinchi avtomabil 75 km/soat, ikkinchi 
avtomabil 60 km/soat tezlik bilan 2 soat yo‗l yurdi. Ular qolgan masofani bir xil 
tezlik bilan o‗tib,1 soatdan keyin uchrashishdi. 
1) uchrashguncha har bir mashina necha km yo‗l bosadi? 
2) har bir mashinaning o‗rtacha tezligini toping. 
Birinchi avtomobil 75 km/soat tezlik bilan 2 soat yursa 75 2=150 (km) yo‗l 
yuradi. 
Ikkinchi avtomobil 2 soatda 60 km/soat tezlik bilan 60 2=120 (km) yo‗l 
yuradi. 
Ularning bosib o‗tgan jami yo‗lini aniqlaymiz. 
120 + 150 = 270 (km) 
Endi avtomobillar orasidagi masofani topamiz. Buning uchun jami masofadan 
bosib o‗tilgan masofani ayiramiz. 
414 – 270 = 144 (km) 
Masala shartida qolgan yo‗lni bir xil tezlik bilan yurib bir soatda 
uchrashgaligidan 144 : 2 = 72 (km) 
Avtomobillarning har biri 72 km yo‗lni 1 soatda yurgan bo‗lsa uning tezligi 
72 km/soat bo‗ladi 
Avtomobillar uchrashganicha 1-avtomobil 
150 + 72 = 222 (km) yo‗l yurgan 
2-avtomobil 

---

208 
120 + 72 = 192 (km) yo‗l yurgan 
2) avtomobillarning o‗rtacha tezligini topish uchun 
222 : 3 = 74 (km/soat) 
192 : 3 = 64 (km/soat) 
Toshkent va Samarqand shaharlari orasidagi masofa 330 km. Soatiga 55 km tezlik 
bilan kelayotgan avtomobil Toshkentdan Samarqandga necha soatda yetib boradi? 
Toshkentdan Samarqandga 5 soatda yetish uchun mashina tezligini qancha oshirish 
kerak? 
Shaharlar orasidagi masofa – 330 km 
Samarqandga 55 km tezlik bilan - ? soatda yetib boradi 
Samarqandga 5 soatda yetish uchun tezlikni - ? oshirish kerak. 
Yechish: 
1) 330 : 55 = 6 (soat) 
2) 330 : 5 = 66 (km) 
3) 66 – 55 = 11 (km/soat) 
Javob: Mashina tezligini 11 km/soatga oshirish kerak. 
Mirfozil boboning bir qadami uzunligi 60 sm ga teng, nabirasining bir 
qadami bobosining qadamidan 20 sm qisqa. To‗g‗ri to‗rtburchak shaklidagi 
bog‗ning eni bo‗ylab bobo 150 qadam tashlaydi, bo‗yini esa nabirasi 175 qadamda 
o‗tadi. Bog‗ning perimetrini va yuzini toping. 
Berilgan: 
Boboning bir qadami – 60 sm
Nabiraning bir qadami - ? 20 sm qisqa 
Bobosi bog‗ning enini – 150 qadamda bosib o‗tadi 
Nabirasi esa bo‘yini – 175 qadamda bosib o‗tadi 
bog‗ning perimetri - ? 
Yechish: 
1) 60 – 20 = 40 (sm) 
2) 150 60 =9000 (sm) 
3) 175 40 = 7000 (sm) 
9000 sm = 90 m 
7000 sm = 70 m 
P= ( 90 + 70) 2 = 160 2 =320 (m) 
S= 90 70 = 6300 (m
2
) 
Javob: Bog‗ning perimetri 320 m, yuzi 6300 m
2
. 

---

209