Telekommunikatsiya injiniringi kafedarasi

Talabalar va yosh olimlarning ilmiy anjumanlarida ishtirok etish.

ZAMONAVIY TARMOQLARDA PON TARMOQ ARXITEKTURASINING QOLLANILISHI

___________________________________________________________________________
Karimov Sherzod Karim o’g’lining (TATU Samarqand filiali M201-20 guruh magistranti)

PON TARMOQ ARXITEKTURASI.

Internetning rivojlanishi, shu jumladan yangi aloqa xizmatlarining paydo bo'lishi tarmoq orqali uzatiladigan ma'lumotlar oqimlarining o'sishiga yordam beradi va operatorlarni transport tarmoqlarining o'tkazuvchanligini oshirish yo'llarini izlashga majbur qiladi. Yechimni tanlashda quyidagilarni e'tiborga olish kerak:
- abonentlarning turli xil ehtiyojlari;
- tarmoqni rivojlantirish salohiyati;
- samaradorlik.
Rivojlanayotgan telekommunikatsiya bozorida shoshilinch ravishda qaror qabul qilish ham, zamonaviyroq texnologiyalarni kutish ham xavfli.Shu sababli ilk
texnologiya allaqachon paydo bo'lgan - bu PON passiv optik tarmoqlari texnologiyasi (passiv optik tarmoq).
Daraxtga o'xshash tolali kabel arxitekturasiga asoslangan, tugunlarida passiv optik ajratgichlarga ega PON kirish tarqatish tarmog'i eng tejamkor va turli xil ilovalar uchun keng polosali uzatishni ta'minlaydigan ko'rinadi. Shu bilan birga, PON arxitekturasi abonentlarning hozirgi va kelajakdagi ehtiyojlariga qarab, tarmoq tugunlari va tarmoqli kengligi uchun zarur bo'lgan miqyoslash samaradorligiga ega.Bugungi kunda eski tarmoqni yangilashda ham, yangi kirish tarmoqlarini qurishda ham kirish tarmog'ini tashkil qilish uchun OK qo'yish foydali bo'ldi. Biroq, optik tolali ulanish texnologiyasini tanlash uchun juda ko'p imkoniyatlar mavjud. Optik modemlar, optik Ethernet, Micro SDH texnologiyasiga asoslangan an'anaviy echimlar bilan bir qatorda PON passiv optik tarmoqlari arxitekturasidan foydalangan holda yangi yechimlar paydo bo'ldi.
Optik kabelni yotqizish - bu juda keskin yondoshishdir. Avval u haddan ziyod qimmat hisoblanardi. Biroq hozirgi vaqtda optik komponentlarning narxini sezilarli darajada pasayish tufayli bu yondoshish muhim bo‘lib qoldi. Hozirgi kunda abonent tarmoqlarini tashkil qilish uchun optik kabelni yotqizish, yangi abonent tarmoqlarini qurish va eskilarini tiklashda ancha foydali hisoblanmoqda. SHunga ko‘ra optik tolali texnologiyalarni ulashning kuplab usullari mavjuddir. Optik modemlar optik Ethernet, Micro SDH texnologiyasi asosidagi bir qator an’anaviy yechimlar tufayli PON (Pasive Optic Network) passiv optik tarmoqlar arxitekturasidan foydalanish bilan yangi yechim yuzaga keldi. Agar oxirgi yillarda zamonaviy aloqa tarmoqlarini tolali optik kabellar orqali tashkil qilinayotganini, o’tkazuvchanlik qobiliyatining yuqoriligini nazarda tutsak, abonent tarmoqlarida PON texnologiyasini qo’llash maqsadga muvofiqdir. PON texnologiyasining asosiy vazifasi, markaziy tugunlar orasidagi magistralni (SDH/ATM) va abonent tugunlarini ulash shuningdek daraxtsimon topologiyali to’liq passiv optik tarmoq yaratishga asoslangan oraliq tugunlarda esa ta’minot va xizmatni talab qilmaydigan kompakt passiv optik ajratilib (birlashtirgichlar yoki splitterlar deb ham ataladi) joylashgan.Bunday texnologiya ko’proq paketli kommutatsiya transport texnologiyasiga mos keladi. CHunki u ma’lumotlarni yuqori tezlikda uzatish hisobiga trafiklarni (ovoz, ma’lumot va video birlashtirish va lozim bo‘lgan sifatli xizmatni ta’minlaydi . Xalqaro Telekommunikatsiya Ittifoqi (ITU-T) tomonidan G.983. va G.983.2 tavsiyalari nomini olgan. Modomiki optik kabelni abonentgacha alohida yotqizish kerak ekan, bunday yondoshish ancha qimmat hisoblanadi va asosan yirik abonentlar uchun ma’qul hisoblanadi.
Optik ulanuvchi Ethernet tarmog’ida berilgan topologiyadan foydalanishning afzalligi nisbatan arzonligi, asosiy kamchiligi-aktiv qurilmalarning oraliq tugunlarida alohida manba talab qilinishi hisoblanadi. PON ning passiv optik tarmoqlagichlari asosidagi daraxtsimon topologiyada shu texnologiya asosidagi «nuqta - ko’p nuqta» mantiqiy topologiya qo‘llaniladi. Markaziy tugunning bitta porti, o‘nlab abonentni qamrab oluvchi daraxtsimon arxitektura asosida butun boshli tolali-optik segmentni ulashi mumkin. Bunda daraxtning oraliq tugunlarida manba va xizmat talab qilmaydigan zich, to‘liq passiv optik ajratkichlar (splitterlar) o‘rnatiladi.

5.1-rasm. Mantiqiy ulanishning fundamental topologiyalari.