Tema : Kreavtiv isbilermentlik jıllıq ósiw kórsetkishlerı

Tema : Kreavtiv isbilermentlik jıllıq ósiw kórsetkishlerı
Reje:
1. Ekonomikalıq kreatativ isbilermentliktiń ósiwiniń mazmunı, túrleri hám kórsetkishleri
2. Ekonomikalıq ósiw modelleri hám faktorları

1. Ekonomikalıq kreatativ isbilermentliktiń ósiwiniń mazmunı, túrleri hám kórsetkishleri
Mámleketlerdiń ekonomikalıq rawajlanıwı kóp faktorı hám usınıń menen birge qarama-qarsılıqlı process esaplanadı. Ekonomikalıq rawajlanıw hesh qashan bir tegis, joqarılap baratuǵın sızıq boyınsha júz bermeydi.
Sol bizge belgili, hár qanday jámiyette ósip baratırǵan mútajliklerdi qandırıw hám párawan jasaw ushın ekonomikalıq ósiw júz beriwi kerek. Ekonomikalıq ósiw - degende ekonomikalıq gúlleniwdi, yaǵnıy ekonomikanıń dinamikalıq rawajlanıwın, jaratılǵan tovarlar hám xızmetlerdiń kóbeyip barıwın túsinemiz. Biraq ekonomikalıq rawajlanıw hesh qashan bir tegis, joqarılap baratuǵın sızıq boyınsha júz bermeydi. Ekonomikalıq ósiwdi eki dárejede alıp qaraw múmkin. Mikroekonomikalıq hám makroekonomikalıq ósiw. Mikroekonomikalıq ósiw firma, kárxana hám tarmaq kólemindegi rawajlanıwdı sáwlelendiredi hám olarda ósiw jaratılǵan tovarlar hám xızmetlerdiń bazar bahasında esaplanǵan kólemine qaray anıqlanadı. Makro-ekonomikalıq ósiw milliy ekonomika, yaǵnıy arnawlı bir mámleket kólemindegi ekonomikalıq rawajlanıwdı bildiredi hám jalpı milliy ónimdiń (JIÓ) kóbeyiwin ańlatadı. JIÓ kólemi ekonomikalıq ósiwdiń ulıwmalasqan pulda kórsetilgen kórsetkishi esaplanadı. Usınıń menen birgelikte, ekonomikalıq rawajlanıw óz ishine rawajlanıw hám krizis dáwirlerin, ekonomika daǵı muǵdar hám sapa ózgerislerdi, unamlı hám unamsız táreplerdi alıp tegis emes baradı.
Ekstensiv ekonomikalıq ósiwge óndiristiń aldınǵı texnikalıq bólegi saqlanıp qalǵan jaǵday islep shıǵarıw faktorları muǵdarınıń kóbeyiwi sebepli erisiledi. Aytayliq, ónim islep shıǵarıwdı eki úles kóbeytiw ushın ámeldegi kárxana menen bir qatarda ornatılǵan úskenelerdiń quwatı, muǵdarı hám sapası jumısshı kúshiniń sanı hám ilmiy tájriybe quramı boyınsha tap sonday taǵı bir kárxana qurıladı. Ekstensiv rawajlanıwda, eger ol sap halda ámelge asırılsa, islep shıǵarıw natiyjeliligi ózgermay qaladı.
Ekonomikalıq ósiwdiń intensiv túri sharayatında ónim shıǵarıw kólemlerin keńeytiwge islep shıǵarıw faktorların sapa tárepinen jetilistiriw: jáne de progressivraq islep shıǵarıw quralların hám jańa texnikanı qollaw, jumısshı kúshi mamanlıǵın asırıw, sonıń menen birge ámeldegi islep shıǵarıw potencialınan jaqsılaw paydalanıw jolı menen erisiledi. Intensiv jol óndiriske qosılǵan resurslarınıń hár bir birliginen alınatuǵın nátiyjediń, sońı ónim muǵdarınıń ósiwinde, ónim sapasınıń asıwında óz ańlatpasın tabadı. Bunda ónim islep shıǵarıwdı eki úles asırıw ushın ámeldegi kárxanaǵa teń bolǵan taǵı bir kárxana qurıwǵa hájet joq. Bul nátiyjege islep turǵan kárxananı rekonstrukcıya qılıw hám texnika menen qayta qurallandırıw, ámeldegi resurslardan jaqsılaw paydalanıw esabına erisiw múmkin.
Ekonomikalıq ósiwdiń fizikalıq kórsetkishleri talay anıq nátiyje beredi, (sebebi olar inflyacıya tásirine berilmeydi), bıraq universal emes (ekonomikalıq ósiw pátlerin esaplawda hár túrlı naǵıymetler islep shıǵarıwdı ulıwma kórsetkishke keltiriw qıyın ). Baha kórsetkishler keń qollanıladı, biraq mudamı da onı inflyacıyadan tolıq «tazalaw» múmkin bola bermeydi. Usınıń sebebinen ekonomikalıq ósiw pátleri salıstırıw yamasa turaqlı bahalarda esaplanadı.
Makroekonomikalıq dárejede ekonomikalıq ósiwdiń tiykarǵı baha kórsetkishleri tómendegiler esaplanadı :
1. JIÓ (IMM) yamasa milliy paydanıń absolyut kólemi jáne onıń ósiw páti;
2. JIÓ (IMM) yamasa milliy paydanıń xalıq jan bas esabına tuwrı keletuǵın muǵdarı jáne onıń ósiw páti;
3. JIÓ (IMM) yamasa milliy paydanıń ekonomikalıq resurs ǵárejetleri birligi esabına tuwrı keletuǵın muǵdarı jáne onıń ósiw páti;
Ekonomikalıq ósiwdi anıqlawda hár úshew kórsetkishten de paydalanıw múmkin, bıraq olardıń áhmiyeti túrlishe.
70 qaǵıydası dep atalǵan matematikalıqya qinlashivi ekonomikalıq ósiwdiń muǵdarlıq tárepten túsiniwge járdem beredi. Bunnan paydalanıp, jıllıq ósiw procenti berilgen bolsa, qandayda bir ólshemdi eki ese asıwına alıp keletuǵın yilla sanın 70 sanına bolıw arqalı tabıw múmkin.