Tema : Áyyemgi grek hám rim jazba dáreklerinde Oraylıq Aziya tariyxınıń sáwlelendirilmektesi
Download 21.1 Kb.
|
Áyyemgi grek hám rim jazba dáreklerinde Oraylıq Aziya tariyxınıń sáwlelendirilmektesi.
|
Tema : Áyyemgi grek hám rim jazba dáreklerinde Oraylıq Aziya tariyxınıń sáwlelendirilmektesi. Joba : 1. Áyyemgi grek dáreklerinde Oraylıq Aziya aymaqlarınıń sáwlelendirilmektesi. 2. Áyyemgi rim dáreklerinde Oraylıq Aziya aymaqlarınıń sáwlelendirilmektesi. 3. Áyyemgi grek hám rim jazba dárekleri tiykarında Oraylıq Aziya tariyxın úyreniwdiń ayriqsha áhmiyeti. 4. Áyyemgi grek hám rim jazba dárekleriniń ilimiy áhmiyeti. Góne tariyxımizni úyreniwde áyyemgi, yaǵnıy grek hám rim dárekleri zárúrli hám kemde-kem ushraytuǵın esaplanadı. Sonı aytıp ótiw kerek, áyyemgi avtorlardıń qandayda birsi Oraylıq Aziya tariyxına tiyisli bólek, arnawlı dóretpe jazbaǵan. Sonıńmenen, sol zamanda «Oraylıq Aziya» degen jug'rofiy túsiniktiń ózi de joq edi. Biraq, grek hám rim tariyxchilari ózleriniń basqa temalarǵa arnalǵan dóretpelerinde jol ústinde áyyemgi Oraylıq Aziyaǵa tiyisli jug'rofiy, tariyxıy hám etnografik maǵlıwmatlar jazıp qaldırǵanlar. Ellada hám Rim avtorları maǵlıwmatlarınıń tuwrılıq dárejesi túrlishe bolıp tabıladı. Bul maǵlıwmatlardıń tiykarǵı bólegi suwretlengen waqıyalardan talay múddet ótkennen keyin jazılǵan dereklerden alınǵan. Usınıń nátiyjesinde áyyemgi dáwir avtorları informaciyalarında kóp anıq emeslikler, shubhalı hám tartıslı maǵlıwmatlar bar. Ayırım jaǵdaylarda qandayda -bir waqıya túrli variantlarda aytıladı. Áyyemgi avtorlar dóretpelerinde atları tilge alınǵan ayırım jug'rofiy atamalar - dáryalar, tawlar, qala hám awıllardıń qay jerde qalalashganligini anıqlaw málim qıyınshılıqlar tuwdıradı. Olardıń ayırımları túrli tartıslarǵa sebep bolıp, házirge shekem anıqlanbaǵan. Áyyemgi avtorlar dóretpelerinde real haqıyqatlıqlar geyde tań qalǵanday yamasa yarım tań qalǵanday toqımalar menen ıylewib ketedi. Ellada hám rim tariyxchilarining Oraylıq Aziya haqqındaǵı maǵlıwmatları uzın-yuluq bolıp, kóbinese bul maǵlıwmatlar óz-ara baylanıspaǵan. Usınıń nátiyjesinde olar tiykarında áyyemgi zamanlarda Oraylıq Aziyada jasaǵan xalıqlar tariyxınıń tolıq hám pútin tábiyat kórinisin oyda sawlelendiriw amri mahol bolıp tabıladı. Sonday bolsa -de, áyyemgi avtorlar bergen maǵlıwmatlardı sın kózqarastan analiz etiw hám de arxeologik hám epigrafik dereklerdi qosıw tiykarında áyyemgi tariyxımizni múmkin shekem tereńroq úyreniwimiz kerek. Áyyemgi Ellada hám Rim tariyxchilarining shıǵısqa qızıǵıwshılıqı tiykarlanıp 2 waqıya menen, anıqrog'i, Ellada-parsı urısları hám Iskandar Makedonskiyning Ahamoniyla mámleketine qarsı hújimi menen baylanıslı1. Ózbekstannıń áyyemgi hám áyyemgi dáwirdegi tariyxın úyreniwde áyyemgi Ellada hám Rim tariyxchilari hám de geograf ilimpazlarınıń dóretpeleri zárúrli derek bolıp xızmet etedi. Tómende olardan ayırımları haqqında maǵlıwmatlardı keltiremiz. Gerodot (mil. avv. 490 -480 jıllar ortası - 425 y.) - iri qomusiy alım, tariyx pániniń “ota”si, tiykarı Kishi Aziyanıń Galikarnas qalaınan, 455-447 jılları Evropa, Aziya hám Egipet boylap sayaxat etken2. Gerodot Ellada hám Shıǵıs mámleketleri (Liviya, Egipet, Assuriya, vavilon, Iran hám Skifiya) dıń áyyemgi zamanlardan tap mil. avv. 479 - jılǵa shekem bolǵan sociallıq-siyasiy turmısınan gúrriń etiwshi 9 kitaptan ibarat “Tariyx” atlı shıǵarması menen maba tapqan3. Bul dóretpe ulıwma tariyx baǵdarında jazılǵan birinshi kitap esaplanadı. Sol sebepli de Gerodot, Citseronnning (mil. avv. 106 -43) sózleri menen aytqanda, tariyx pániniń “ota”si esaplanadı4. Gerodot eger ózi aytıp atırǵan waqıyalar ústinde tereń oy-pikir yuritmasa da, olardı tuwrı bayanlawı, ózge xalıqlar hám mámleketler tariyxına húrmet kózqarasınan qarawı menen birpara tariyxchilardan ajralıp turadı. Gerodotning shıǵarmasında Ózbekstannıń áyyemgi xalıqları bolǵan agrippiylar, issedondar, massagetlar, daylar hám saklar haqqında, olardıń turmısı, úrp-ádetleri hám de qońsılas mámleketler menen baylanısları haqqında qımbatlı maǵlıwmatlardı úsh ratamiz. watanımız tariyxın yoritgan dáslepki tariyxıy dóretpe - bul Gerodotning “Tariyx” shıǵarması bolıp tabıladı. Bul dóretpe grek - parsı urısları tariyxına arnalǵan. Lekin, avtor usı urıslarǵa shekem bolǵan dáwirdegi Ellada, Lidiya, Midiya hám Ahamoniylar mámleketi tariyxına tiyisli tolıq maǵlıwmatlar keltiredi. “Tariyx” keń qamtılǵan, serqirra hám usı waqıtta, pútin dóretpe ekenligi sebepli onıń avtorı Gerodot haqılı túrde “Tariyxtıń atası” degen jaǵımpazlı atqa iye boldı1. Gerodot óz shıǵarmasın jazıwda túrme-túr dereklerden paydalanadı, atap aytqanda, Iran, Skifiya, Egipet hám basqa mámleketlerge etken sayaxatı sıyaqlında yiqqan maǵlıwmatların keltiredi. Ol Oraylıq Aziyada bolmaǵan edi, lekin Kaspiy Artı daǵı mámleketler tariyxı menen qızıǵadı. Izertlewshilerdińdiń pikrine qaraǵanda, Gerodot Iranda bolǵan sıyaqlında Ahamoniylar mámleketi zodagonlari menen sáwbetler qurib, Oraylıq Aziya xalıqları turmısı haqqındaǵı maǵlıwmatlardı jazıp alǵan. Nátiyjede onıń babalarımız ótken zamanı haqqındaǵı maǵlıwmatları tolıq bolmay qalǵan hám ayırım jaǵdaylarda óziniń uǵımsızlıǵı menen ajralıp turadı. Gerodot Iran Shohi Kir II dıń massagetlar úlkeine etken hújimi, massagetlar Malikasi To'maris tárepinen tormor etiliwi hám qaytıs bolıwı tuwrısındaǵı maǵlıwmatlardı, sonıń menen birge, baqtriyaliklar, Xorezmiylar, issedonlar, saklar haqqında, olardıń turmısı, urfodatlari, áskeriy kiyimleri hám quralları haqqında qızıqlı maǵlıwmatlar keltiredi. Gerodot bul xalıqlardıń socialliq ómirinde hayallardıń teń haqılıgigi hám biyik mártebesi haqqında jazadı. Bul maǵlıwmatlardan kelipchiqib, sol dáwirde Oraylıq Aziya xalıqları turmısında matriarxat sarqitlari saqlanıp qalǵanlıǵın shama etiw múmkin. Gerodot bul xalıqlarda kannibalizm qalları dús keliwi haqqında maǵlıwmat beredi, urıw daǵı saw hám haq niyetli ǵarrı adamdı so'yib, onıń góshini haywanlar góshi menen qosıp pısırıwları hám tanovvul etiwlerin belgilengenler etedi. Gerodot áyyemgi babalarımız sharbashılıq, balıq ovi hám dıyxanshılıq menen shuǵıllanıwların aytıp otedi. Doro I dáwirinde Oraylıq Aziya xalıqları Iranǵa baǵınıqlı bolǵanlıqları hám parsılarǵa dáyek tolıqb turǵanlıqların aytıp, Gerodot Behustun jazıwındaǵı maǵlıwmatlardı tastıyıqlaydı. Áyyemgi tariyxımız haqqında maǵlıwmatlar jazıp qaldırǵan tariyxchilardan biri Ktesiy (mil. avv. v-Iv ásirler) esaplanadı. Ktesiy Iran shaxanshaxi Artakserks II dıń jeke táwipi bolǵan. Ókiniw menen aytamız, Ktesiy shıǵarmalarınıń túp nusqası bizgeshe jetip kelmegen. Onıń dóretpelerinen alınǵan ayırım parchlar keyingi áwlad tariyxchilarining kitaplarında saqlanıp qalǵan. Gerodotdan ayrıqsha bolıp esaplanıw, Ktesiy tek ózi kórgen yamasa esitken informaciyalarnigina emes, bálki birpara jala maǵlıwmatlardı da óz shıǵarmasına kirgizgen. Usınıń nátiyjesinde onıń dóretpelerinen paydalanıwda oǵada ıqtıyatlılıq zárúr bolıp tabıladı. Ktesiyning Ossuriya patshası Ninning Oraylıq Aziyaǵa etken áskeriy hújimleri haqqındaǵı maǵlıwmatları isenimli emes. Ktesiy óz dóretpelerinde birinshi ret Zoroastr (Zardusht) atınıń tilge aladı. Ol sıyqırshı hám Baqtriya patshası bolǵanlıǵı aytnadı. Zardusht patsha bolǵan emes, álbette. Lekin onıń atı tilge alınǵanlıǵı jáne bul at Baqtriya menen baylanısqanlıǵı zardushtiylik dini bul mámlekette, yaǵnıy Baqtriyada payda bolǵanlıǵı tuwrısındaǵı shamalardı quwatlaytuǵın dálillerden biri bolıp tabıladı. Ktesiy Baqtriyaliklarning Iran shohi áskeri quramında Ossuriyani tar-mor etıwde qatnasqanlıǵın xabar beredi Arrian Flaviy (95-175) - iri Ellada jazıwshısı, tariyxchisi hám geograf alımı, Kishi Aziyanıń Nikomadiya qalasından. Ol “Iskandar haqqında”, “Parfiyaliklar haqqında”, “Indiya” hám 7 qaplıq “Iskandarning hújimleri” atlı kitaplar avtorı bolıp tabıladı. Ózbekstan hám Irandıń áyyemgi tariyxın úyreniwde Arrianning “Iskandarning hújimleri” atlı shıǵarması zárúrli áhmiyetke iye boladı. Ol jaǵdayda jeńimpazdıń Ózbekstan, Iran aymaqları hám basqa mámleketlerge istilochilik hújimleri tariyxı tolıq bayanlaingan. Arrian óz shıǵarmasın jaratıwda júdá kóp tariyxıy dereklerden paydalanǵan. Atap aytqanda, Iskandarning saray kúndeliklerinen, Iskandar hújimleriniń guwası hám qatnasıwshısı bolǵan sarkardalar Ptolemey Lag hám Aristobulning eskertkishlerinen keń paydalanǵan. Dóretpe panegrizm - diniy úgit taratıwshılıq ruwxında jazılǵan - avtor Iskandar Zulqarnayn jáne onıń iskerligin kókga kóterip ullılaydı. Ol kóplegen qo'lyozma derekler hám rásmiy hújjetler tiykarında jazılǵan bolıp, tema boyınsha zárúrli hám tiykarǵı dereklerden esaplanadı. Arrian mo'tabar dereklerden paydalanǵanliga, olarǵa sın kózqarastan yondashganligi miynettiń ilimiy áhmiyetin jáne de asıradı. Kvint Kurtsiy Ruf (mil. avv. I ásirdiń aqırı - eramizǵa shekemiy I ásirdiń birinshi yarımı ) - ataqlı Rim tariyxchisi, Iskandar Zulqarnaynning Iran, Turan hám basqa mámleketlerge etken áskeriy hújimleri haqqında 10 kitaptan ibarat “Ullı Iskandar tariyxı” atlı dóretpe jazıp qaldırǵan2. Avtor Ptolomey Lag hám Iskandar Zulqarnaynning áskeriy xızmette bir sapta bolǵanlarları Onesikrit hám Kallisfenning yad hám dóretpelerinen keń paydalanǵan. Rim tariyxchisi Kvint Kurtsiy Rufning shıǵarması lotin tilinde jazılǵan bolıp, 10 kitaptan ibarat, lekin onıń dáslepki eki kitapı bizgeshe etip kelmegen. Qánigeler Kvint Kurtsiy Rufning dereklerge sın kózqarastan yondashmasligini, Iskandar turmısı menen baylanıslı waqıyalardı kórkemlashtirganligani aytıp otediler. Kurtsiy ayırım jaǵdaylarda fantastik syujetlarni to'qibchiqaradi, óz qaharmanı Iskandarning psixik jaǵdayların ashıp beriwge ıntıladı. Avtor suwretlenip atırǵan waqıyalardı anıq sánesin keltirmeydi. Usınıń menen birge ol Iskandarning real kelbetsin jaratılıwma háreket etedi. Kvint Kurtsiy Rufning talqinida Iskandar táǵdir erketayı, ózine jay qoyǵan, qaraqshılıq qanında bolǵan, Shápáátsiz, kek alıwshı, márt, saqıy hám tolerant shaxs retinde gewdelenedi. Joqarıda kórsetip ótilgen kemshiliklerden qaramastan, Kurtsiyning shıǵarması Oraylıq Aziya xalıqlarınıń Iskandar Maqduniy dáwirindegi tariyxına tiyisli bay maǵlıwmatlar beredi. Shıǵarma daǵı Baqtriya hám So'g'diyonaning tábiyaatı hám ıqlım sharayatları, Spitamen kóterilisiniń tolıq maǵlıwmatı hám basqa maǵlıwmatlar dıqqatqa ılayıq. Joqarıda atları tilge alınǵan tariyxchilardan tısqarı basqa áyyemgi dáwir avtorları da áyyemgi babalarımız turmısı haqqında maǵlıwmatlar jazıp qaldırishgan. Geografiya pániniń “atası” Strabon óziniń 17 kitaptan ibarat “Geografiya” shıǵarmasında Girkaniya, Parfiya, Baqtriya hám Marg'iyonaning tábiyiy sharayatları, qalaları, olarǵa júrgizetuǵın jollar, bul jerdegi dáryalar, bul úlkede jasaǵan xalıqlar, olardıń turmıs tárizi, úrp-ádetleri hám ıqtıqatları tuwrısında itibarǵa ılayıq maǵlıwmatlar keltiredi. Usı dóretpelerde keltirilgen maǵlıwmatlar óz xarakterine kóre túrme-túr bolıp tabıladı. Olardıń ayırımları jala maǵlıwmatlarǵa tiykarlanǵan bolsa, basqaları ishonarli dereklerge tayanadi. Usınıń sebepinen olardan paydalanǵan waqıtta keltirilgen maǵlıwmatlardı tereń sın kózqarastan analiz etiw zárúr. Ol jaǵdayda Oks—Amudarya hám Dárriwt — Sirdaryo haqqında, Antiox 1 dıń Baqtriya patshahi Eftidemga qarsı áskeriy júriwi haqqında zárúrli maǵlıwmatlar bar. Onıń jazıwısha sak patshaları Saksafar (Xorezm húkimdarı ), Amorg' (saklar patshası ), To'maris (massagetlar Malikasi), Doroga (Dorush) qarsı gúres rejesin tuzib turǵanlarında, olar huzuriga Shiroq atlı at baqqısh keledi hám eger shańaraǵı hám tirichiligidan xabar alıp turıwǵa wáde berilsa, jalǵız ózi dushpan qáwpin qaytarıwǵa urınıp kórejagini aytadı. Patshahlar usınısın qabıl etip, ant ichadilar. Shiroq ańızı haqqında biz tek Poliyenning maǵlıwmatı arqalıǵana biliwimiz múmkin. Strabon (eramızǵa shekemgi 63 - eramizǵa shekemdıń 23) áyyemgi Grekistonning ataqlı geograf ilimpazlarınan, tiykarı amosiyalik (Pont patshahlarining rezidenciyalarınan ), abıraylı hám bay shańaraqtan shıqqan, ataqlı grek filosofi Aristotelning (eramızǵa shekemgi 384-322) shákirti, derlik 80 jıl ómir kórgen. Strabonni dúnyaǵa teńitgan onıń 17 kitaptan ibarat " Geografiya" atlı shıǵarmasında Aziya mámleketlerine úlken orın berilgen. Strabon Polibiyning " Ulıwma tariyx" ini dawam ettirip, oǵan eramızǵa shekemgi 146—31-jıllar arasında bolıp ótken waqıyalardı qosqan. Ókiniw menen aytamız, bul zárúrli dóretpe biziń zamanimizge jetip kelmegen, lekin onıń ayırım bólimleri, atap aytqanda Ózbekstan tariyxınan xabar beretuǵın ayırım úzindiler alımdıń " Geografiya" atlı shıǵarmasına kirip qalıp saqlanǵan. Strabonning " Geografiya" sida Girkaniya, Parfiya, Baqtriya hám Marg'iyonaning tábiyiy jaǵdayı, qalaları, bólekan olarǵa barıw jolları, Oxa (Harrirud), Oks hám Dárriwt dáryaları haqqında, Ózbekstannıń áyyemgi xalıqları - sak, massaget, day, atasiya, toharlar hám de Xorezmlikler hám olardıń kelip shıǵıwı, bul xalıqlardıń turmısı, úrp-ádeti hám ıqtıqatı, sonıń menen birge Parfiya hám Baqtriyaning eramızǵa shekemgi III ásirdiń birinshi sheregindegi ishki jaǵdayı hám óz-ara munasábetleri haqqında zárúrli hám qımbatlı maǵlıwmatlar bar.
Usı miynettiń qımbatı sonda, ol bir ádewir belgisiz kitaplarǵa súyenip jazılǵan, Rim, Grekiston sıyaqlı iri mámleketlerdiń payda bolıwı hám tariyxın keń kórsetip bergen. Áhmiyetlisi sonda, avtor bunday mámleketlerdiń aqır-áqıbette krizisqa dús keliwin aytadı. Pompey Trog tariyxni háreketke keltiretuǵın kúsh úrp-ádet hám táǵdir dep esaplaǵan. " Filipp tariyxı" de skiflar, Baqtriya, Iskandar Zulqarnayn dáwirinde Baqtriya hám Sog'dda qurılǵan qala hám úlken jaylar, Iskandar Zulqarnayn opatınan keyin júz bergen waqıyalar, parfiyaliklarning kelip shıǵıwı, olardıń úrp-ádetleri, Parfiya patshalıǵınıń tashkil tabıwı, Baqtriya, Parfiya hám Midiyaning óz-ara munasábetlerine tiyisli zárúrli maǵlıwmatlar bar. Bul maǵlıwmatlar júdá qımbatlı esaplanadı. Arrian Flaviy (shama menen 95—175) — iri grek jazıwshısı, tariyxchisi hám geograf alımı, tiykarı Kishi Aziyanıń Nikomadiya qalasından. Ol " Iskandar haqqında", " Parfiyaliklar haqqında", " Indiya" hám 7 qaplıq " lskandarning júriwleri" atlı kitaplar avtorı bolıp tabıladı. Ózbekstan hám Irandıń áyyemgi tariyxın úyreniwde Arrianning " Iskandarning júriwleri" atlı shıǵarması zárúrli áhmiyetke iye boladı. Ol jaǵdayda jeńimpazdıń Ózbekstan, Iran aymaqları hám basqa mámleketlerge istilochilik júriwleri tariyxı tolıq bayanlaingan. Tek Arriangina Xorezmdiń húkimdarı Farasman jáne onıń sheber diplomatligi sebep, Xorezmdiń ǵárezsizligi saqlap qalınǵanligin jazıp qaldırǵan. Arrianning gúwalıq beriwishe eramızǵa shekemgi 329 -jılı Aleksandr Samarqandda turǵanında Farasman (Xorezm húkimdarı ) keledi. Xorezm húkimdarı bul ushırasıw sıyaqlında Aleksandrga áskeriy birlespe tuzib, Qara teńiz tárep júriwdi usınıs etedi. So'g'dlik Spitamen kóterilisin bastırıw menen bánt bolǵan Aleksandr Farsmanga minnetdarlıq aytıp, ol menen doslıq birlespein dúzedi. Usınıń menen birge házir Qara teńizge hújim qılıw waqtı emes, deydi. Aleksandr isenimin aqlaǵan Farasman grekliklerdiń keyingi áskeriy jobası Hind jayine júriw ekenligin da anıqlap aladı. Dóretpe panegrizm — diniy úgit taratıwshılıq ruwxında jazılǵan. Avtor Iskandar Zulqarnayn jáne onıń iskerligin kókga kóterip ullılaydı. Ol kóp qo'lyozma derekler hám rásmiy hújjetler tiykarında jazılǵan bolıp, tema boyınsha zárúrli hám tiykarǵı dereklerden esaplanadı. Iskandarning Spitamendan jeńiliwge dus kelgeni haqqında da jazǵan. Arrian Flaviyning " Iskandarning júriwleri" shıǵarması nemis (Myuller Leyptsig, 1886 ) hám de orıs (Korenkov, Tashkent, 1912 hám M. E. Seigeenko M.-L., 1962) tillerinde baspa etilgen. Ptolomey Klavdiy (shama menen 90—160 ) - ataqlı qomusiy alım, Aleksandriyada jasap dóretiwshilik etken. Ol astronomiya, geometriya, fizika (optikalıqa, mexanika ) hám de geografiyaǵa tiyisli dóretpeler jazıp qaldırǵan. Jáhánǵa ataqlı " Almagest" — " Al-majastiy" (18 kitaptan ibarat, astronomiya hám trigonometriya ılımların óz ishine aladı ), " Optikalıqa" (5 kitaptan ibarat ), " Germanlar haqqında túsinik" (3 kitaptan ibarat ) hám, aqır-aqıbetde, " Geografiya" usılar gápinen bolıp tabıladı. Lekin, alımǵa maba alıp kelgen dóretpeleri " Almagest" hám " Geografiya" bolıp tabıladı. " Geografiya" dıń (8 kitaptan ibarat ) birinshi kitapı, anıqrog'i onıń 24-bapı jáhán mámleketlerin xarakteristikalawǵa arnalǵan hám úlken ilimiy mániske iye. Sonısı zárúrliki, shıǵarmada qala, mámleketler hám olardıń koordinataları keltirilgen hám oǵan 27 ta karta qosımsha etilgen. Ptolomeyning " Geografiya" sida Girkaniya, Marg'iyona, Baqtriya, So'g'diyona hám de skiflar mámleketiniń geografiyalıq jaǵdayı, Baqtriya hám So'g'diyonaning ataqlı qalaları, sonıń menen birge sol mámleketler hám olar menen tutas úlkelik hám olardıń xalqı haqqında túp hám qımbatlı maǵlıwmatlar keltirilgen. Paydalanılǵan ádebiyatlar Karimov I. Ózbekstan : milliy ǵárezsizlik, ekonomika, siyasat, ideologiya. 1-bet.- Tashkent: Ózbekstan, 1996. Karimov I. A. Biz tańlaǵan jol - demokratiyalıq rawajlanıw, bilimlendiriw dúnya menen sheriklik jolı. 11-bet.-T.: Ózbekstan. 2003. Joldasev R. Áyyemgi turkiy til (lekciyalar teksti), Urǵanch-2007 y. Bayyeva S., Sadıqov Q. Jazıw tariyxı hám kitapat kórkem óneri.- T.: 2006. Qayumov A., Ishoqov M., Otaxo'jayev A., Sadıqov Q. Áyyemgi jazba estelikler.-T.: Jazıwshı. 2000. Is'hoqov M., Rahmonov N., Sadıqov Q., To'xliev B. O'lmas ótmishten qalǵan estelikler (Ózbekstan xalıqlarınıń áyyemgi jazba estelikleri boyınsha izertlewler).- T.: 1989. Abdurahmonov G, Bahadırov A. Áyyemgi turkiy til, Tashkent, 1982. Sadıqov Q. Áyyemgi turkiy jazıwlar, Tashkent, 1995. Rahmonov N., Matboboyev B. Ózbekstannıń góne turkiy-run jazıwları, " Fan", Tashkent, 2006. Ahmedov B. A. Ózbekstan tariyxı dárekleri.- Tashkent: Oqıtıwshı, 2001. Ózbekstan tariyxı. R. X. Murtazayeva redakciyası astında.- Tashkent, 2003. Sa'dullayev A. S. Áyyemgi Ózbekstan tariyxı dereklerden.- Tashkent, 1996. Saidqulov T. S. Orta Aziya xalıqları tariyxınıń tariyxnavisligidan taxtalar.- Tashkent: Oqıtıwshı, 1993. Download 21.1 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|