Tema: Bahalawdin’ ma’nisi ha’m a’hmiyeti Reje

Buxgalteriyada bahalaw
Tiykarǵı qurallar qayta bahalaniwi bolsa eki jaǵday nátiyjesinde payda boladı :
- Húkimet sheshimine kóre;
- bahalawshilar sheshimine tiykarınan.
Qaldıq baha - bul tiykarǵı qurallardı baslanǵısh yamasa ámeldegi baha menen jamlengen amortizatsiya summası ayırmashılıǵı bolıp tabıladı.
Tamamlaw ma`nisi - tiykarǵı quraldı paydalı paydalanıw múddeti aqırında tamamlaw nátiyjesinde payda bolıwı qaratilıp atırǵan bahadan, esaptan shıǵarıw boyınsha kutilip atrg’an qa’rejetler ayırması bolıp tabıladı.
Amortizatsiya etiletuǵın baha - bul tiykarǵı qurallardı baslanǵısh ma`nisi menen názerde tutilip atrg’an (bahalanǵan ) tamamlaw ma`nisi ortasındaǵı parq bolıp tabıladı.
Tiykarǵı qurallardı joqarıda sanap ótilgen bahalaw nátiyjesinde payda bolatuǵın bahaları Buxgalteriya esabı milliy standartı (BHMS) № 5 te keltirip ótilgen bolıp tabıladı.
Xojalıq qarjiları bahalanip atrg’anda haqıyqıylıq hám birdeylik principine ámel etiliwi shárt.
Haqıyqıylıq principi xojalıq qarjiları sumda bahalaniwini tuwrı ámelge asırılıwın talap etedi.
Birdeylik principi bahalawda to’mendegishe kórinetuǵın boladı. Ámeldegi esapta aqsha qanday bahalanǵan bolsa, balans hám esabattıń basqa formalarında sáwlelendirilganda da sol bahoda kórsetiliwi shárt.
Joqarıda tovarlar, hám de tiykarǵı qurallar bahalaniwi haqqında maǵlıwmatlar keltirildi.
Tómende bolsa kárxana bir múlkin bahalaniwi haqqında sóz júrgizemiz.
Materiallar aylanba aqshalar esaplanıp, olardı kárxana xojalıq iskerligindegi háreketi tez ámelge asadı. Materiallar hár bir túrin tayarlaw olar haqıyqıy ózine túser bahasın anıqlaw, esaplaw kóplegen esaplawdı, hám de waqtın talap etedi. Materiallardı bahalawda to;mendegi bahalardan paydalanıladı : materiallardı joba bahası hám haqıyqıy ózine túser bahası.
Materiallardı haqıyqıy ózine túser bahası hám joba bahası boyınsha bahaları ortasındaǵı parq analitik esap arqalı anıqlanadı hám «Materiallar ma`nisi ortasındaǵı ayırmashılıqlar»- 1610 sshotinda sáwlelendiriledi.
Materiallar haqıyqıy ózine túser bahasın anıqlawda bahalawdı to’mendegi usıllarınan paydalanıladı :
1. Ortasha summadaAvECO.
2. FIFO - ortasha shamalanǵan bahalar boyınsha, birinshi tu’sim - birinshi qa’rejet.
3. LIFO - ortasha shamalanǵan bahalar boyınsha, aqırǵı tu’sim - aqırǵı qa’rejet.
Buxgalteriya esabı milliy standartınıń № 5 sanında materiallardı bahalawda AvECO usılınan paydalanıw usınıs etilgen.
Minnetlemeler bahalaniwi tárepler shártlesiwine tiykarınan, pul kórinisinde sáwlelendiriledi. Sud sheshimine kóre, payda bolǵan minnetleme summası bolsa, suddıń tiyisli sheshimine tiykarınan sáwlelendiriledi.
Finanslıq qoyılmalar ámeldegi hám bazar bahalarında esapqa alınadı.
Zatlar emes aktivler bahalang’anda baslanǵısh bahada bazar ma`nisinde, balans (esap ) bahada hám basqalarda esapqa alınadı.