Tema: “Eń jeńil elementar bóleksheler”

Ózbekstan RespublikasI joqarı hám orta arnawlı bilimlendiriw Ministirligi
Ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleket pedagogika institutı
Fizika-Matematika fakulteti
Fizika oqıtıw metodikası kafedrası
Fizika hám astronomiya oqıtıw metodikası qánigeligi 3^G-kurs talabası Abipova Delfuzanıń
KURS jumısı

Tema: “Eń jeńil elementar bóleksheler”

Kafedra baslıǵı: f-m. f. d. doc. A. Kamalov

Qabılladı: asisten oqıtıwshı S. Davletniyazov
Student: D. Abipova

Nókis 2022
Tema: Eń jeńil elementar bóleksheler
Reje:
Kirisiw.
I. Tiykarǵı bólim.
I.1. Elementar bólekshelerdiń payda bolıw tariyxı
I.2. Fotonlar
I.3. Pozitron
I. 4. Mezonlar
Juwmaqlaw
Paydalanılǵan ádebiyatlar

Kirisiw
Atom fizikası házirgi zaman ulıwma fizika kursiniń tiykarǵı bólimlerinen biri esaplanadı. Atom fizikasi elementtıń eń kishi bólegi bolǵan atom elektron qabıqlarınıń dúzilisin, olardıń qásiyetlerin hám olardaǵı processler sebepli júz beretuǵın hádiyselerdi úyrenetuǵın pán bolıp tabıladı. Atom fizikası XIX ásir aqırı hám XX ásir baslarında júzege keldi. Lekin bul dáwirde, yaǵnıy atom fizikası bólek pán retinde júzege kelgenine shekem elementler dúzilisi, materiyanıń sheksiz bóliniwleri hám atom teoriyası tuwrısında áyyemgi grek filosofları tárepinen túrli pikirler ilgeri súrildi, kóplegen ilimpazlar tárepinen tájiriybeler ótkerilip, fizikalıq qubılıslar ashıldı. Tájiriybelerden tóplanǵan fizikalıq qubılıslardı, jańa ashılıwlardıń ilimiy tárepten tiykarlaw, olardı túsindiriw atom fizikasın rawajlandırıwdı talap eter edi. Bul bolsa atom fizikasınıń rawajlanıwına, óz aldına pán retinde júzege keliwine alıp keldi. Atomistik materializm tiykarshıları bolǵan áyyemgi grek filosofları Levkipp (eramızǵa shekemgi V ásir) hám Demokritlar (eramızǵa shekemgi 460 -370-j.) atom teoriyasın ilgeri súrdi. Bul teoriyaǵa kóre, hár bir element bólinbeytuǵın mayda bólekshelerden, yaǵnıy atomlardan dúzilgen. Olardıń pikirine qaraǵanda, atomlar tolıq bolıp, olarda boslıq joq. Olar sheksiz keńislik bir-birinen óz aldına ajıratılǵan bolıp, sırtqı forması, ólshemi, halı, tártibi menen parıq etedi. Atomlar málim waqıtlarda turaqlı birikpelerge birlesip túrli denelerdi payda etedi. Demokrittiń atomistik qarawları Epikur (eramızǵa shekem 341-270-j.) atom teoriyasın ilgeri surgen. Bul teoriyaǵa kóre, hár bir element bólinbeytuǵin mayda bólekshelerden, yaǵnıy atomlardan dúzilgen. Olar sheksiz keńislik bir-birinen óz aldina ajıratılǵan bolıp, sırtqı forması, ólshemi, halı, tártibi menen parıq etedi.