Tema: moldova respublikasi

Xŏjaligi

Xŏjaligining negizida sanaat iyellaydi. Sanaat o`nimi 1940jilga nisbatan 60 ese ŏsdi. Sanaatda Energetika, mashina qurilisi va metalga ishlov berish, ximiya sanaati va qurilish materialları. Elektroenergetikada IESları tiykaran shetdan keltiriladi. (Ukrainadan) kŏmirda isleydi. Elektroenergiya islep shig`ariw 16,8 mlrd.kvt/s iri GRES Moldova Tiraspol’ rayonida Dnestr qishlog’ida jaylasqan. Kishinev va Bel’tsaxda TETs (IEM), Dnestr daryosida Dubossar GESi qurilgan.

Mashina qurilisi kompleksida mehnatni kŏp talab etuvshi va metalni kŏp talab etmaydigan tarmoqları rawajlang`an shiyki zatni shetdan keltiradi.

Mashina qurilisi elektr dvigetel’lar, transformotorlar, elektro apparatlar, (Kishinev, Tiraspol’, Bel’tsi, Bender) rawajlang`an.

Kishinevda traktor, xolodel’niklar, oziq-ovqat ushun jihozlar, Tiraspol’da, Beletsada, Oknits-texnologik jihozlar. Ribnitsada palos zavodları mavjud.

Sanaatning yangi tarmoqlarıdan ximiya, rezinatexnika buyumları, lak-buyoq Kishinev, Tiraspol’, Bender, Bel’tsi, Ungen qalalarıda islep shig`ariwdi.

Jergilikli shiyki zatlar mavjudligi qurilish materialalri sanaatida 200dan ortiq karxanalar mavjud. Bu karxanalar g’isht, shifer, tsement, ohak, gips, oyna, asbest, quvurlar va boshqalar islep shiqadi. O`nimlar islep shig`ariw orayları: Kiginev, Bender, Bel’tsi, Tirospel’, Soraxi, Dubossar, Ribnitsa.

Moldovada rawajlang`an turli awil xŏjalik tarmoqları mavjud. Awil xŏjalikda dehqonshilik yalpi o`nimning 2/3 ni quraydi. Awil xŏjalikning tiykarg`i tarmog’i g’allashilik xŏjaligi 720 ming. Ga maydon band. Biyday va makkajŏxori etishtirishda Rossiya va Ukrainadan keyin turadi. Texnik ekinlardan (400ming.ga) kungaboqar, qand lavlagi. Moldova Sobiq SSSRda bog’dorshilikda (200ming.ga) uzumshilikda (250ming.ga) rawajlang`an respublika hisoblangan. Sug’oriladigan Maydani 350 ming.ga quraydi. Tu`slik rayonlarda sug’oriladigan Dunay daryosi suvidan foydalaniladi. Qublada Yalpug- Tarakliya magistral’ kanali va u`lken suv ombori qurilgan.

Awil xŏjalik o`nimining 30% sharwashilıqka tashkil qiladi. Iri shoxli qoramol, shŏshqa, qŏyshilik, parrandashilik awil xŏjalik shiyki zatsini qayta ishlovshi tarmoq, oziq-ovqat sanaat tarmog’i rawajlang`an. Oziq-ovqat tarmoqlarıdan ka`nserva, yog’-moy, shakar, gŏsht, ushun va ka`nditer tarmoqları. Respublikada 30dan ortiq ka`nserva zavodları va qa`nigelesken sovxozlar mavjud.